Người đi học thì chịu áp lực về thi cử nặng nề nhưng khi cầm được mảnh bằng ra đời kiếm sống thì thấy vốn kiến thức quá ít ỏi và thiếu thốn.
Trong khi các nhà làm luật đang thảo luận về việc sửa Luật Giáo Dục thì các nhà sư phạm đề nghị cần tiến hành cải cách giáo dục.
Quỳnh Như tổng hợp ý kiến của một số chuyên gia giáo dục hàng đầu và tường trình cùng thính giả.
Cải tổ không đúng chỗ
Trong phiên thảo luận về Luật Giáo Dục Sửa Đổi, Bộ Trưởng Nguyễn Thiện Nhân giải thích việc sửa Luật Giáo Dục lần này nhằm 4 mục tiêu bao gồm: phổ cập giáo dục mầm non, nâng cao chất lượng giáo dục, tăng cường quản lý nhà nước và chăm lo đời sống cho giáo viên.
Luật sửa chưa "đúng gốc". Ông nói: "Nếu thông qua thì cũng tốt vì lỡ làm rồi, không hại đến ai. Nhưng rõ ràng là không đến nỗi cấp bách phải thông qua lần này. Cần chuẩn bị kỹ hơn, phải động đến được các vấn đề bức xúc nhất. Sửa lần này, giống như cái nhà đang cần gia cố nhưng lại đi trang trí nội thất". <br/>
Đại biểu Trần Du Lịch,
Hầu hết các đại biểu Quốc Hội khi thảo luận về dự thảo này đều thể hiện sự không hài lòng. Một số vị cho rằng dự luật còn chung chung, chưa đề cập đến vấn đề bức xúc nhất là chất lượng giáo dục. Đại biểu Ngô Minh Hồng nêu ý kiến: “Luật chưa thể hiện các đòi hỏi bức thiết của xã hội về giáo dục. Nhiều vấn đề bê nguyên xi Hiến Pháp, Nghị Quyết của Qúôc Hội.”
Còn theo Đại biểu Trần Du Lịch, Luật sửa chưa “đúng gốc”. Ông nói: “Nếu thông qua thì cũng tốt vì lỡ làm rồi, không hại đến ai. Nhưng rõ ràng là không đến nỗi cấp bách phải thông qua lần này. Cần chuẩn bị kỹ hơn, phải động đến được các vấn đề bức xúc nhất. Sửa lần này, giống như cái nhà đang cần gia cố nhưng lại đi trang trí nội thất”. Ông dẫn chứng, vấn đề tuyển sinh đại học hiện nay với nguyện vọng 1, 2, 3 giống như những chuyến xe đò. Anh khỏe thì leo lên trước, ai yếu thì ở lại đi xe sau, đằng nào thì cũng sẽ đi hết. Như vậy thật sự nguy hiểm cho chất lượng giáo dục."
Trong khi đó, đã có rất nhiều ý kiến tâm huyết, trí tuệ của các chuyên gia giáo dục, các giáo sư và nhân dân góp ý với ngành giáo dục. Từ nhiều năm nay những “cây đại thụ” giáo dục đã từng nhiều lần lên tiếng cảnh báo về tình trạng giáo dục đang ngày càng xuống cấp nghiêm trọng.
Có người đề nghị đổi mới giáo dục, có người đề nghị cải cách giáo dục; tựu trung là phải có sự thay đổi cơ bản chứ không thể là tình trạng chắp vá. Nhưng hầu như Bộ Giáo Dục và Đào Tạo chỉ loay hoay tìm cách cải tiến chế độ thi cử, sửa đổi sách giáo khoa.
Có người đề nghị đổi mới giáo dục, có người đề nghị cải cách giáo dục; tựu trung là phải có sự thay đổi cơ bản chứ không thể là tình trạng chắp vá. Nhưng hầu như Bộ Giáo Dục và Đào Tạo chỉ loay hoay tìm cách cải tiến chế độ thi cử, sửa đổi sách giáo khoa.
Thời kỳ khủng hoảng của giáo dục
Nhận xét về thực trạng giáo dục Việt Nam, Giáo sư Hoàng Tụy, Viện Trưởng Viện Toán Học Việt Nam, cho rằng nền giáo dục đang trải qua thời kỳ khủng hoảng: “Qua các kỳ thi tốt nghiệp phổ thông và đại học rất dễ nhận thấy những yếu kém giáo dục vẫn tồn tại, kéo dài. Căn bệnh thâm căn cố đế mà khuyết điểm nhất vẫn là bệnh hư học, làm tồn tại những suy nghĩ coi trọng kỳ thi tốt nghiệp, lấy bằng chứ không phải thực học.”
Theo Giáo sư-Tiến sĩ Phạm Phụ của Đại Học Bách Khoa TP.HCM, cần mạnh dạn tiến hành cải cách giáo dục. Giáo sư nêu ý kiến:
GS-TS Phạm Phụ : Cách đây cũng hơn vài ba năm rồi thì trong dư luận xã hội cũng mong muốn có một cuộc cải cách giáo dục thật sự, nhưng mà trước hết cải cách là do những nguyên lý cũ, những cung cách cũ, những quan niệm cũ nó không còn thích hợp cho trường hợp của tình hình sắp đến là ta phải cải cách thôi, nghĩa là tôi nhấn mạnh ở đó để mọi người phải chấp nhận là tiến hành cải cách.
Trong bài viết với tựa đề "Giáo dục: Xin cho tôi nói thẳng" trên Tạp Chí Tia Sáng Online, Giáo sư Hoàng Tụy nêu rõ "Giáo dục sa sút không phải vì thiếu tiền mà vì quản lý kém." Theo ông, "Cần cải cách giáo dục một cách có hệ thống, chứ không phải đổi mới vụn vặt
Và tôi có nói riêng với một số các anh lãnh đạo là không có e ngại gì cái chuyện cải cách cả, mà cải cách đó là cái hiện tượng thường xuyên, gần như phổ biến trên thế giới này trong suốt mấy chục năm quqa. Cho nên, theo tôi là nên bắt đầu cải cách giáo dục đại học và hai cái mảng một cách đặc biệt lưu ý, đó là tài chánh và quản trị
Trong bài viết với tựa đề “Giáo dục: Xin cho tôi nói thẳng” trên Tạp Chí Tia Sáng Online, Giáo sư Hoàng Tụy nêu rõ “Giáo dục sa sút không phải vì thiếu tiền mà vì quản lý kém.” Theo ông, “Cần cải cách giáo dục một cách có hệ thống, chứ không phải đổi mới vụn vặt… Những đổi mới trong các đề án công tác của ngành giáo dục giỏi lắm cũng chỉ cho ta một nền giáo dục tốt theo chuẩn mực nửa thể kỷ 20, chứ không thể biến nó thành một nền giáo dục hiện đại ở thế kỷ 21. ”
Không thể đắp vá mà phải đại tu
Mới đây Giáo sư-Tiến sĩ Phạm Tất Dong, Tổng Thư Ký Hội Khuyến Học Việt Nam, nguyên Trưởng Ban Khoa Giáo Trung Ương đã nêu ý kiến về bản Dự Thảo Sửa Đổi Bổ Sung Luật Giáo Dục. Ông nói: “Không nên kéo dài nền giáo dục bằng sự chắp vá sửa chữa vụn vặt mà phải “đại tu”, nếu muốn thoát hẳn tình trạng sửa được chỗ này thì thủng chỗ khác”. Theo Giáo Sư, “Cần cải cách giáo dục bởi nền giáo dục hiện nay không đủ sức làm nhiệm vụ đào tạo con người cho công cuộc Công Nghiệp Hoá – Hiện Đại Hoá đất nước”.
Ông nhấn mạnh: “Mục tiêu của giáo dục là nhân cách, nhân lực, nhân tài, có như thế mới thể hiện đúng nghĩa của chữ “dạy người”. Cho nên theo Giáo sư Phạm Tất Dong, “Chất lượng giáo dục đại học phải là mục tiêu số một”.
“Không nên kéo dài nền giáo dục bằng sự chắp vá sửa chữa vụn vặt mà phải “đại tu”, nếu muốn thoát hẳn tình trạng sửa được chỗ này thì thủng chỗ khác”. “Cần cải cách giáo dục bởi nền giáo dục hiện nay không đủ sức làm nhiệm vụ đào tạo con người cho công cuộc Công Nghiệp Hoá – Hiện Đại Hoá đất nước”.
Giáo sư-Tiến sĩ Phạm Tất Dong
Ông Tổng Thư Ký Hội Khuyến Học Việt Nam kiến nghị: “Hãy ra quyết định cải cách giáo dục và rồi định ra Luật Giáo dục mới. Nói vậy không có nghĩa là chê những gì mà tập thể soạn dự thảo sửa đổi Luật Giáo Dục đã làm, bởi “điệu múa nào thì có sân khấu đó”. Sân khấu giáo dục hiện nay chỉ có vậy thì luật sửa đổi cũng không thể ra ngoài “mặt sàn” của sân khấu được.”
Nền giáo dục ở Việt Nam hiện nay nặng về phần lý thuyết mà kém về thực hành. Hậu quả là hệ thống giáo dục ngày càng không tương thích với nhu cầu của xã hội, thậm chí ngày càng tách khỏi cuộc sống. Trong khi nền kinh tế thị trường đòi hỏi người lao động phải có những kỷ năng, năng lực mới khác với thời kinh tế bao cấp. Sinh viên được trang bị những kiến thức mà hệ thống chính trị cần, nhưng những kiến thức này không phù hợp, hay lạc hậu so với thời đại. Điều này giải thích vì sao người lao động Việt Nam thường bị đánh giá thấp hơn và do đó bị trả lương thấp hơn trên thị trường lao động so với lao động nước ngoài có cùng trình độ chuyên môn và cùng thời gian đào tạo.