Hiểm họa sinh tử
Tại Baghdad hôm thứ hai,Ngoại trưởng Hoa Kỳ cam kết mạnh mẽ ủng hộ Iraq trước hiểm họa sinh tử do cuộc tấn công quân sự của lực lượng phiến quân Hồi giáo Sunni ISIL nhắm hướng Baghdad .
Ngoại trưởng Mỹ hội kiến với Thủ tướng Nuri Al-Maliki cùng giới lãnh đạo chính quyền Iraq, nhằm thúc đẩy Iraq nhanh chóng thành lập một chính phủ đoàn kết mọi giáo phái của đạo Hồi.
Tuyên bố tại tòa đại sứ Hoa Kỳ ở Baghdad, ông Kerry nói Hoa Kỳ sẽ yểm trợ liên tục và mạnh mẽ, và công cuộc viện trợ này sẽ có hiệu lực NẾU giới lãnh đạo Iraq thực hiện được sự đoàn kết quốc gia.
Ông Kerry nói tiếp: Iraq đang đối diện với một hiểm họa sinh tử, và giới lãnh đạo phải khẩn cấp đương đầu theo tình hình đòi hỏi.
Lực lượng quân sự Iraq đang chiến đấu chật vật để giữ vững các vị trí, tình thành sau khi quân phiến loạn đã chiếm được nhiều điểm trọng yếu trong các tỉnh lớn của Iraq.
Sáng thứ ba, ngoại trưởng Kerry đến thủ phủ Arbil của vùng tự trị của người Kurd, cách Mosul 80km phía đông, thảo luận với chủ tịch Massud Barzani của cộng đồng này, kêu gọi họ giúp giữ cho Iraq không bị tan vỡ vì quân phiến loạn Hồi giáo.
Ngoại trưởng Mỹ nói với lãnh đạo Kurd, đây là thời điểm sinh tử cho Iraq, và lực lượng người Kurd cần phải giúp thiết lập và giữ chắc một đường ranh quân sự với quân ISIL. Ngoại trưởng Kerry nói thêm với người Kurd, thách đố về sự hình thành chính phủ ở Baghdad là thách đố trung tâm mà mọi người phải đối diện.
Hoa Kỳ tuy đòi hỏi Iraq khẩn thiết cải tổ chính sách, nhưng không kêu gọi Thủ tướng Maliki từ chức, vì nhiều lý do. Tuy nhiên quan điểm của Ngoại trưởng Mỹ được bày tỏ cho thấy Washington cho rằng biện pháp duy nhất để giữ vững được nước Iraq thống nhất là phải cải tổ chính trị theo hướng đoàn kết.
Còn giằng dai
Ngày thứ ba cũng có tin quân chính phủ tái chiếm được cửa khầu al-Waleed, vị trí cuối cùng ở biên giới với Syria, và giữ vững khu lọc dầu Baiji ở bắc Baghdad.
Cuối tuần qua lực lượng võ trang bộ tộc Sunni tấn công chiếm cửa khẩu Al-Waleed. Dân quân bộ tộc Sunni nói sẽ giao lại cửa khẩu này cho lực lượng ISIL. Nếu vậy quân ISIL hoàn toàn kiểm soát trọn đường biên giới phía tây của Iraq với Syria, có thể vận chuyển dân quân và vũ khí từ Syria sang Iraq tiếp viện cho hoạt động quân sự ở miền Tây Baghdad.
Sau Al-Waleed, phiến quân ISIL đã chiếm hai thị trấn Ana và Rawa thuộc tỉnh Anbar, ở gần thành phố Qaim ở biên giới phía tây Iraq với Syria. Qaim đã do ISIL kiểm soát.
Quân chính phủ cũng di tản khỏi Tal Afar, một thị trấn chiến lược ở biên giới Tây Bắc. Phát ngôn viên quân sự ở Baghdad chưa xác nhận tin này, nhưng nói rằng "nếu có di tản thì đó cũng không phải là thất trận"!
Sang tuần này, kể từ thứ hai, quân chính phủ chiến đấu khởi sắc hơn những ngày trước. Quân Baghdad đẩy lui nhiều đợt tấn công vào khu phức hợp lọc dầu lớn nhất nước ở Baiji, tái chiếm Al-Waleed. Quân đội với sự yểm trợ của lực lượng bộ tộc, có lẽ của người Hồi giáo Shi-A, cũng giữ vững thành phố chiến lược Haditha ở tây bắc Baghdad, cách 200 km. Quân đội đã sử dụng không quân oanh kích quân phiến loại Hồi giáo Sunni, nhưng đồng thời cũng gây thương vong dân sự.
Theo lời kêu gọi của đại giáo chủ Al-Sistani, nhiều trung đoàn dân quân Shiites võ trang được thành lập, huấn luyện ở Bashra thuộc miền Nam Iraq, chờ chiến đấu bên cạnh quân đội chính quy Iraq để chống lại phiến quân Hồi giáo ISIL.
Đoàn kết thì sống...
Trong khi tình hình chiến sự giằng dai, Ngoại trưởng Hoa Kỳ nhiều lần thúc hối Thủ tướng Maliki chuyển đổi chính sách từ kỳ thị sang đoàn kết tôn giáo để tìm lại sự ủng hộ hay bớt chống đối của các bộ tộc người Iraq theo Hồi giáo Sunni, cùng với sự giúp đỡ của người Kurd. Trước buổi hội kiến với Ngoại trưởng Kerry hôm thứ ba, chủ tịch vùng tự trị người Kurd đã lên tiếng kêu gọi Thủ tướng Maliki từ chức, quy lỗi cho ông Maliki về những gì đang xảy tới cho Iraq.
Iran từng ngỏ ý giúp Iraq chống đỡ phiến quân ISIL, có tin nói đã đưa hằng trăm quân tinh nhuệ và cố vấn quân sự vào Baghdad. Nay Iran tuyên bố Hoa Kỳ đừng nên can thiệp vào tình hình Iraq, và người Mỹ không thể buộc Thủ tướng Maliki từ chức hay thay đổi thành phần chính phủ.
Iran là nước Hồi giáo Shi-A chính yếu, đông đảo nhất ở Trung đông, đối diện với nhiều nước Hồi giáo Sunni ở vùng này. Lập trường của Iran có ảnh hưởng quan trọng đến quyết định của chính phủ Maliki, vị Thủ tướng có chính sách giáo phái độc tôn, kỳ thị và đẩy ra khỏi chính phủ hầu hết các nhân vât người Hồi giáo Sunni.
Chính sách này là mầm mống bất mãn của người Sunni trong chính quyền và quân đội, nhất là các lực lượng bộ tộc Sunni, đưa đến sự cộng tác của các bộ tộc này với lực lượng phiến quân ISIL, và khiến hiệu năng chiến đấu của quân đội Iraq bị giới quân sự Mỹ đánh giá là "không có khả năng tác chiến".
Hoa Kỳ đã tuyên bố tình hình mặt trận rất phức tạp, khó phân biệt mục tiêu quân sự của địch với thường dân, nên chưa thể sử dụng không quân. Hôm nay Ngũ giác đài cho biết hai toán 40 cố vấn đầu tiên của Hoa Kỳ đã bước vào hoạt động. Mỗi toán có nhiệm vụ thẩm định sự gắn bó và tính cách sẵn sàng chiến đấu của lực lượng quân đội và an ninh Iraq, lương định đường lối có hiệu quả nhất để bố trí các toán cố vấn tiếp theo giúp cho quân đội Iraq.
Quân ISIL có vẻ đang tạm dừng đà tấn kích về hướng nam hướng tới Baghdad, để tiếp tục mở rộng địa bàn hoạt động, tiếp vận ở miền tây Baghdad, đến tận biên giới Syria.
Nếu chính phủ Iraq không quyết tâm cải tổ chính trị và hành động quân sự quyết liệt để phá vỡ chiến lược của lực lượng phiến quân ISIL, thủ đô Baghdad sẽ gánh chịu hai gọng kìm từ hai hướng bắc và tây, khi lực lượng phiến quân ISIL chuẩn bị đủ mọi trang bị và tiếp liệu cho cuộc tổng tấn công.