Đó là một số bệnh có nguy cơ di truyền từ mẹ sang con như ung thư vú, bệnh tim, béo phì, tiểu đường, loãng xương hay còn gọi là bệnh xốp xương, chứng trầm cảm và bệnh tim…
Những bệnh này nếu chú ý và được đề phòng trước thì sẽ không tác động nhiều đến chính bản thân mình, lại tránh nguy hại cho con cái về sau.
Kỳ này, Phương Anh xin gửi tới quí vị một số thông tin về những bệnh có nguy cơ di truyền này qua sự trình bày của bác sĩ tại Việt Nam và Hoa Kỳ.
Yếu tố di truyền
Trước hết, bác sĩ Lan, hiện đang làm việc tại bệnh viện Phụ Sản ở TPHCM cho hay rằng, trong gia đình, nếu chị em phụ nữ nào có người thân ruột thịt không may mắc bệnh tiểu đường, hoặc cao huyết áp thì bản thân chị em phụ nữ đó sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao, nhất là trong vấn đề ăn uống, thực phẩm dinh dưỡng hàng ngày, bác sĩ Lan nói:
“Nói chung những bệnh có tính chất gia đình, thí dụ như tiểu đường, cao huyết áp, một số loại ung thư… thì có nguy cơ cao hơn người bình thường. Một phần do chế độ ăn, vì những người trong gia đình cùng ăn một chế độ ăn thì dễ bị bịnh. Bệnh béo phì, cao huyết áp cũng do chế độ ăn… Những người cùng ăn chung một chế độ ăn thì cùng bị bịnh giống nhau.”
Cụ thể nhất với trường hợp các bệnh như ung thư vú, bệnh tim mạch, bác sĩ Trần Thu Tâm, chuyên khoa nội khoa tổng quát, hiện đang làm việc ở thành phố Falls Church, Virginia, thì cho hay rằng:
“Trong gia đình nếu có ai có bà ngoại, mẹ bị ung thư vú thì người ta sợ rằng sẽ tăng tỉ lệ ung thư vú của chính bản thân người đó, thành ra mình phải truy tìm. Thực sự, có di truyền thì chỉ 5 tới 10% thôi. Về bệnh tim mạch thì có nhiều loại tim mạch lắm, nhưng có hai bệnh chính là cao huyết áp và mạch vành, tức là bệnh nhồi máu cơ tim… thì cũng có di truyền.
Thí dụ trong gia đình có người chết vì bệnh tim ở tuổi 50, 60 thì con cái cũng phải cẩn thận. Nếu cả mẹ lẫn bố mà bị bệnh mạch vành thì tỉ lệ con bị sẽ cao hơn. Do đó mình phải cẩn thận, và ăn uống trong gia đình cũng ảnh hưởng. Thí dụ, trong gia đình ăn uống quá mặn, ăn muối nhiều, ăn chất béo nhiều, hút thuốc lá nhiều, thì còn tăng tỉ lệ bệnh tim nhiều hơn nữa.”
Lây từ mẹ sang con
Một căn bệnh khác, nguy hiểm không kém là bệnh tiểu đường. Theo các tài liệu y khoa, đây là căn bệnh thường gặp ở phụ nữ ngoài 40 tuổi, và tỉ lệ con cái mắc bệnh này từ người mẹ từ 20 đến 40%. Chính vì thế, chị em nào sau 45 tuổi thì phải nên làm xét nghiệm về tiểu đường. Bác sĩ Tâm trình bày rõ thêm về căn bệnh này:
“Thực sự tiểu đường có hai loại, loại 1 người ta phát hiện lúc còn trẻ, dưới 20 tuổi, trong gia đình có người bệnh thì nguy cơ có thể tăng 10 lần. Còn loại 2 thì nó lại ảnh hưởng nhiều về di truyền, người có cha hay mẹ thì nguy cơ cao hơn.
Nếu cả cha và mẹ cũng bị thì tới 40% người con cũng bị tiểu đường. Tiểu đường còn ảnh hưởng về cách ăn uống trong gia đình nữa. Tiểu đường hay béo phì nó cũng gần giống nhau, có thể là do di truyền nhiều và cách ăn uống trong gia đình.”
Ngoài ra, một chứng bệnh khác mà chị em phụ nữ nào cũng rất ngại. Đó là chứng béo phì. Theo các nhà nghiên cứu, thì chỉ số di truyền bệnh này sang cho con cái là từ 25 đến 40%.
Chứng bệnh này thì tương đối dễ đề phòng, vì chỉ cần kiêng cữ, không ăn đồ ăn ngọt và dầu mỡ, cùng chịu khó tập luyện thể thao thường xuyên thì sẽ tránh được chứng bệnh béo phì này. Bác sĩ Tâm nói:
“Béo phì cũng là do genetic, gọi là thể tạng, người mẹ hơi tròn tròn, bố mẹ hơi mập, lùn, thì người con cũng mập lùn, mà không có nghĩa là tất cả những người con đều như vậy. Sau này thì thấy là dinh dưỡng cũng rất quan trọng. Tôi thấy là ở ngoại quốc, bố mẹ nhỏ xíu, mà các em lớn hơn cả người ngoại quốc nữa, nếu ăn uống mà có dinh dưỡng đầy đủ và biết cách tập thể dục.”
Bên cạnh đó, một căn bệnh khác vô cùng quan trọng là bệnh loãng xương hay còn gọi là bệnh xốp xương. Khi còn trẻ, vì thiếu để ý và đề phòng, chị em phụ nữ ít chú ý đến việc bổ sung vitamin D và canxi, do đó, càng thêm tuổi, cơ thể thiếu hai chất này nên đã gây ra bệnh. Bác sĩ Tâm nói tiếp:
“Bệnh xốp xương là người phụ nữ cũng hay gặp, và rất ảnh hưởng qua di truyền. Người mẹ mà bị thì con gái cũng dễ bị, tức là xương dễ gẫy, chỉ cần đụng nhẹ một tí là gẫy xương. Có nhiều người xốp đến độ là càng lớn tuổi thì lưng càng còng hay lùn xuống dần… vì xương sống của mình bị xốp, nó bị cong.
Ở Việt Nam, có nhiều cụ lưng còn sát đất luôn. Đó là bị xốp xương, trong gia đình có người bị thì có tới 50 đến 80% bị. Nếu mẹ mà xương nhỏ, thì con cũng xương nhỏ, và cộng thêm có ăn uống đầy đủ dinh dưỡng hay không, có uống sữa , có sinh tố D hay không. Ngoài ra còn có nội tiết tố trong cơ thể của người phụ nữa. Tất cả những cái đó đều ảnh hưởng đến xương hoặc giữ xương không bị xốp.”
Một số lưu ý cần thiết
Ngoài một số bệnh mà hai bác sĩ vừa nói, thì chứng trầm cảm cũng có nguy cơ truyền từ mẹ sang con. Theo một số tài liệu y khoa, thì nếu người mẹ có bệnh trầm cảm thì có khả năng 10% người con cũng mang chứng bệnh này.
Chính vì thế, chị em phụ nữ cần phải chú ý đến tâm trạng của chính mình, nếu thấy mình đột nhiên bị kích động quá mức thì phải tìm đến bác sĩ tâm lý ngay.
Nhân đây, theo lời khuyên của bác sĩ Tâm, chị em phụ nữ nào đang mang thai thì phải hết sức thận trọng, tránh đừng để bị bất cứ một chứng bệnh nào. Và tốt nhất là khi chuẩn bị có thai, thì phải nên chữa bệnh đã, bác sĩ Tâm nói:
“Ngày xưa chúng ta không để ý, nhưng bây giờ thì rất quan trọng, ngay từ lúc chuẩn bị có thai, cơ thể phải khoẻ mạnh thì đưá con mới khoẻ. Và khi có thai thì một chất rất quan trọng là Folic acid.
Bây giờ trong tất cả các thuốc bổ thai đều có Folic acid vì nó giúp tăng trưởng hệ thần kinh và xương. Và người phụ nữ phải lành mạnh, muốn có thai không được hút thuốc, ăn uống lành mạnh, đừng ăn các chất có độc tố trong đó để giúp cho bào thai phát triển, và đừng để thiếu máu vì thai rất cần chất sắt để tăng trưởng.
Khi bị bệnh thì phải chữa vì có thể ảnh hưởng đến con, thí dụ như tiểu đường phải chữa, nếu không nó bị ảnh hưởng đến đứa bé. Còn một bịnh nữa là phải kiểm soát tuyến giáp trạng, nó cũng ảnh hưởng đến thai nhi, và không hút thuốc. Và một điều nữa là đừng để bị bịnh. Khi bị bịnh thì phải cho bác sĩ biết và nhất là tiền sử bệnh.”
Từ Sài Gòn, bác sĩ Lan, ở bệnh viện Phụ Sản cũng khuyên các chị em phụ nữ đang mang thai rằng:
“Ăn nhiều chất sắt, calcium, trứng, sữa, rau, traí cây, ăn những chất có màu xanh đậm, màu đỏ đậm, ăn uống đầy đủ chứ không phải chỉ uống Folic acid. Những gì người mẹ truyền sang con là do đường máu nên phải hết sức chú ý.”
Qúi vị và các bạn vừa nghe một số thông tin cơ bản về những bệnh có nguy cơ truyền từ mẹ sang con. Mong rằng các chi tiết này sẽ mang lại hữu ích cho qúi vị, nhất là các chị em phụ nữ, là những người nội trợ chính trong gia đình.
Trang Phụ Nữ xin chấm dứt nơi đây. Phương Anh xin hẹn gặp lại qúi vị vào kỳ sau.