Cơn sốt gạo
Nhận định về cơn sốt gạo tuần trước, từ Hà Nội Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nhận định:
TS Lê Đăng Doanh: Vừa qua tại Việt Nam đã xảy ra cơn sốt gạo do sự yếu kém trong khâu phân phối và đặc biệt do tác động của đầu cơ. Một số người sau khi thấy thị trường chứng khóan giảm sút thì quay sang tích trữ gạo, có người tích trữ cả ngàn tấn, rồi bán ra trong mấy ngày thu được 2 tỷ đồng tiền lời.
Điều này cũng phản ánh rằng Việt Nam tuy dư gạo, nhưng trong những thời điểm như nghỉ cuối tuần, hay trong những ngày công chức không làm việc thì diễn biến thị trường diễn ra bất ngờ gây thiệt hại như vậy.
Chính phủ đã cố gắng cân đối nhu cầu, giải tỏa tâm lý đầu cơ nọ, nhưng giá gạo tuy có giảm xúông nhưng vẫn cao hơn giá trước khi xảy ra đầu cơ khỏang từ 2 nghìn tới 4 nghìn 1kg gạo.
Tôi lấy làm ngạc nhiên là hiện nay trên báo chí ngừơi ta nói rất rõ là có những ông A bà B nào đấy đã làm những việc ấy kiếm lời như thế, nhưng mà đến bây giờ chưa thấy nói là tìm được ông Mít bà Xòai nào cả.
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh
Như vậy ảnh hưởng xấu tới người nghèo, sinh viên và các nhóm dân cư dễ bị tổn thương.
Tôi nghĩ là trong tình hình hiện nay chính phủ có những nỗ lực trợ giúp người nghèo, như chương trình trợ giá cho người đi đánh cá, hoặc chương trình tín dụng dành cho sinh viên.
Nhưng theo tôi với tình hình diễn biến phức tạp hơn thì cần phải có các nỗ lực mạnh mẽ hơn nữa. Tôi cũng mong rằng cộng đồng tài trợ quốc tế sẽ giúp VN trong hòan cảnh khó khăn này.
Bất cấp trong hệ thống phân phối
Nam Nguyên: Thưa TS nhiều người phê phán về cách điều hành thị trường lúa gạo hiện nay, trong khi lương thực là hết sức quan trọng với Việt Nam. Cần sự điều chỉnh gì ?
TS Lê Đăng Doanh: Theo tôi, qua sự kiện đầu cơ gạo vừa rồi thấy bộc lộ mấy vấn đề. Một là hệ thống phấn phối gạo của Việt Nam có quá nhiều cấp, cứ mỗi một cấp như vậy lại tăng thêm một phần chi phí. Thí dụ có Tổng công ty lương thực, rồi lại có công ty lương thực của tỉnh thành phố, rồi lại có cửa hàng đại lý lương thực.
Cần tìm cách làm sao chỉ có một đầu mối thôi, nghĩa là nông dân kết hợp với đại lý thu mua chế biến và cung cấp thẳng cho người tiêu dùng. Còn các Tổng công ty lương thực thì đóng vai trò cân đối cung cầu trên bình diện vĩ mô.
Thứ hai, cần có các cơ quan giám sát thị trường không phải là hàng tháng, hàng tuần, mà bây giờ phải là hàng giờ, phải theo dõi sít sao. Trong những ngày nghỉ, những người đầu cơ họ biết là lúc này quan chức không theo dõi biến động thị trường, nên họ nhằm vào những thời điểm này để đầu cơ trục lợi. Những việc ấy cần được tăng cường hơn nữa.
Điểm thứ ba nữa là, thủ tướng chính phủ đã chỉ đạo là cần phải tím ra những kẻ đầu cơ những kẻ phao tin, thì tôi lấy làm ngạc nhiên là hiện nay trên báo chí ngừơi ta nói rất rõ là có những ông A bà B nào đấy đã làm những việc ấy kiếm lời như thế, nhưng mà đến bây giờ chưa thấy nói là tìm được ông Mít bà Xòai nào cả.
Đấy cũng là điều cần có nỗ lực để có sự răn đe để làm nản lòng những kẻ trục lợi trên sự đói kém của đồng bào chúng ta.
Cần có chính sách phù hợp cho nông dân, người nghèo
Nam Nguyên: Thưa TS, đó là nói về thị trường lúa gạo nội địa, trong đó chính phủ cố gắng kềm vật giá bao gồm lương thực. Nhưng khi can thiệp sâu vào thị trường như kềm giá gạo, hạn chế xuất khẩu gạo, tức là làm giá lúa không tăng. Hiện nay vụ Hè Thu giá phân bón tăng gấp ba lần vụ Đông Xuân, mọi chi phí đều tăng nhưng giá lúa không tăng tương ứng thì làm sao ngừơi nông dân có thể chịu đựng nổi?
TS Lê Đăng Doanh: Vâng, hiện nay có một số chuyên gia như GS Võ Tòng Xuân cũng đã đặt vấn đề. Tôi nghĩ rằng việc tạm ngừng này (xuất khẩu gạo) là biện pháp tạo ra sự an tòan, rồi sau khi cân đối được kế họach vĩ mô, sau khi thu họach vụ Hè Thu sắp tới, tôi tin rằng chính phủ sẽ cho xuất khẩu gạo trở lại, tạo điều kiện cho nông dân có thu nhập.
Cần có các cơ quan giám sát thị trường, phải theo dõi sít sao. Trong những ngày nghỉ, những người đầu cơ họ biết là lúc này quan chức không theo dõi biến động thị trường, nên họ nhằm vào những thời điểm này để đầu cơ trục lợi.
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh
Bởi vì người nông dân cũng tham gia thị trường, họ chỉ canh tác khi nào họ có lãi, nếu như không tạo ra cái lãi đủ khuyến khích họ canh tác, thì ngừơi ta sẽ nản lòng không canh tác nữa. Lúc bấy giờ cân đối lương thực và an tòan lương thực của nước ta sẽ bị ảnh hưởng một cách rất tiêu cực.
Tôi tin là chính phủ sẽ có các động tác kịp thời trong thời gian tới đây.
Nam Nguyên: Thưa TS ở nước ngoài, theo hòan cảnh của đất nước họ, có những ý kiến là nên trợ giúp lương thực cho những đối tượng cần thiết theo hình thức tem phiếu. Ở Việt Nam có thể thực hiện điều này hay không?
TS Lê Đăng Doanh: Theo tôi, đến thời điểm nào đấy, có lẽ cần phải có những biện pháp tương tự như vậy, có thể được cân nhắc để thực hiện. Thí dụ như trợ giúp cho những ngừơi bị bệnh, trợ giúp cho sinh viên, ngừơi nghèo và những ngừơi mất sức lao động.
Đây là những việc cần thiết có thể làm, nhưng việc này cũng không bình thường trong kinh tế thị trường nên dễ bị lạm dụng. Thí dụ như tín dụng cấp cho sinh viên, với lãi suất 0,5% là rất thấp so với mặt bằng lãi suất hiện nay từ 17 tới 22%, thì có khi cha mẹ các em sinh viên lại dùng tiền này đi kinh doanh làm công việc như mây tre đan lát chẳng hạn.
Những trường hợp như vậy thì không thể loại bỏ được. Nhưng theo tôi đa số các trợ giúp trợ cấp của chính phủ vẫn là cần thiết và đến đúng được địa chỉ.
Nam Nguyên: Cảm ơn TS Lê Đăng Doanh về các nhận định của ông.