ខាងលើនេះជាសម្ដីរបស់អ្នកលក់គ្រឿងទេសក្នុងភូមិម្នាក់ នៅឃុំកំពង់ហ្លួង ស្រុកពញាឮ ខេត្តកណ្តាល គឺអ្នកស្រី គឹម ធឿន នៅពេលដែលអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរីជម្រាបសួរគាត់អំពីរឿងជំនុំជម្រះក្តីអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ថាតើគាត់ចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងណានៅពេលដែលមានការស្នើសុំឱ្យមានការស៊ើបសួរជនសង្ស័យបន្ថែមទៀតនោះ។
បុរសម្នាក់ក្នុងវ័យ ៤០ឆ្នាំ ដែលប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី បានត្រឹមតែថាឈ្មោះ ស នៅក្នុងឃុំកំពង់ហ្លួងដែរនោះ បានថ្លែងថា លោកមិនសូវជាចាប់អារម្មណ៍នឹងរឿងកាត់ក្តីនេះប៉ុន្មានទេ ហើយលោកថ្លែងបន្តថា ៖ «ខ្ញុំគិតរឿងជីវភាពច្រើនជាង។ ខ្ញុំដឹងថាមានតែប្រាំនាក់ប៉ុណ្ណឹងទេ។ តែគ្រាន់តែថា ៥-៦នាក់ទៅក្រោយផ្សេងទៀត ខ្ញុំដូចជាអត់បានដឹងដែរ មិនដឹងអ្នកណា។ ហើយរឿងអ្នកថ្មីក៏ដោយ អ្នកចាស់ក៏ដោយ ចំពោះខ្ញុំវិញ ដូចជា រឿងហ្នឹងវាយូរណាស់ទៅហើយ»។
យើងមិនអាចដឹងបានថា ប្រជាជនកម្ពុជាជាងដប់លាននាក់ទៀតគិតយ៉ាងណានោះទេ ចំពោះការជំនុំជម្រះក្តីអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដែលត្រូវចោទថាបានប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិនិងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម កាលពីជាង ៣០ឆ្នាំមុននោះ។
ក៏ប៉ុន្តែ កាលពីចុងសប្តាហ៍កន្លងទៅនេះ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានបញ្ចេញរបាយការណ៍ស្ទាបស្ទង់មតិមួយមានចំណងជើងថា «សំឡេងមួយពាន់» ដែលបានបញ្ចេញមតិប្រជាជនកម្ពុជាជាងមួយពាន់នាក់ស្តីពីការជំនុំជម្រះរឿងក្តីអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។
ការស្ទង់មតិនេះ បានផ្តោតជាសំខាន់លើលទ្ធភាពមួយថា តើប្រជាជនកម្ពុជាប្រាថ្នាចង់ឃើញសាលាក្តីខ្មែរក្រហមកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមច្រើនជាង ៥នាក់ឬទេ?
លទ្ធផលបានបង្ហាញថា មានប្រជាជនកម្ពុជា ៥៦,៨ភាគរយ គាំទ្រឱ្យមានការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមបន្ថែមទៀតលើសពី ៥រូប ដែលកំពុងជាប់ឃុំសព្វថ្ងៃ។ ចំណែក ៤១,៤ភាគរយ ចង់ឱ្យមានការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមតែប្រាំនាក់ដែលកំពុងជាប់ឃុំ។
របាយការណ៍នេះជាលទ្ធផលបានមកពីការស្ទាបស្ទង់មតិមួយនៃមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ធ្វើឡើងជាមួយប្រជាជនកម្ពុជាចំនួន ១.១១០នាក់ នៅស្រុកចំនួនជាង ១០០ នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយពេលដែលលោក រ៉ូប៊ែរ ប៉ឺទី (Robert Petit) សហព្រះរាជអាជ្ញាអន្តរជាតិនៃសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមស្នើសុំឱ្យមានការបើកកិច្ចស៊ើបសួរថ្មីលើជនសង្ស័យជាក់លាក់ចំនួន ៦រូបទៀត ដែលគេជឿជាក់ថា បានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋនៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម។
លោក ឆាំង យុ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា មានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ដូច្នេះថា ៖ «យើងចាប់ផ្តើមដូចជាពីរសប្តាហ៍ក្រោយពីសហព្រះរាជអាជ្ញាមានការខ្វែងគំនិតគ្នា ហើយហ្នឹងគឺជាបញ្ហាមួយ ដែលយើងខ្វល់ខ្វាយតាំងពីនៅក្នុងការចរចាមកម្ល៉េះ ថាតើបើសិនជាមានការខ្វែងគំនិតគ្នា តើមានអ្វីជាដំណោះស្រាយ? អ៊ីចឹងពីរសប្តាហ៍ក្រោយមក យើងគិតថាចាំបាច់ត្រូវសួរប្រជាជនផង។ កាលណាយើងដាក់តួលេខមួយ ថាថែមប្រាំមួយនាក់ទៀតអ៊ីចឹង វាហាក់ដូចជាក្លាយទៅជារឿងនយោបាយ ព្រោះចំនួន វាមិនអាចកំណត់និយមន័យនៃយុត្តិធម៌ចំពោះប្រជាជនកម្ពុជាបានទេ។ អ៊ីចឹង ខ្ញុំចង់ឱ្យសំឡេងប្រជាជនហ្នឹងគាត់ឮដែរ។ អ៊ីចឹងយើងបានចុះទៅស្រុកទាំង ១៨៦ រាប់ទាំងទីក្រុងភ្នំពេញ»។
លោកស្រី ជា លាង សហព្រះរាជអាជ្ញាកម្ពុជានៃសាលាក្តីខ្មែរក្រហម មានប្រសាសន៍ថា បើទោះជាលទ្ធផលនៃការស្ទាបស្ទង់មតិបានបង្ហាញតួលេខអ្នកគាំទ្រឱ្យមានការកាត់ទោសអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមបន្ថែម មានចំនួនច្រើនជាងក្តី ក៏ចំនួននេះនៅមិនទាន់លើសលប់ដែរ។
លោកស្រី ជា លាង មានប្រសាសន៍ដូច្នេះថា ៖ «ខ្ញុំយល់ថា អ៊ីចេះទោះបីជាមានការខុសគ្នាតិចក៏ដោយ ហើយខាងណោះមានចំនួនមួយ ដែលខ្ពស់ជាងក៏ដោយ ប៉ុន្តែមិនមែនជាចំនួនមួយ Absolute ទេ ដូចថាហួសគ្នាឆ្ងាយ ដែលត្រូវសម្រេចយកតាមនោះទេ នេះជាគំនិតរបស់ខ្ញុំ។ ហើយទាក់ទងនឹងការសួរសំណួរ ដូចខ្ញុំលើកឡើងអ៊ីចឹង ការសួរសំណួរនេះគឺអាស្រ័យទៅលើអ្នកសួរទេ។ គោលគំនិតធំនៃការសួរហ្នឹង មានបំណងចង់បានអី ហើយគាត់មានបំណងដឹកមុខ ហើយនឹងការយល់ដឹងរបស់គាត់អត់គ្រប់គ្រាន់ អាចមានការឆ្លើយច្រឡំក្នុងបញ្ហាហ្នឹង»។
នៅថ្ងៃនេះ យើងមិនអាចទាក់ទងសហព្រះរាជអាជ្ញាខាងអង្គការសហប្រជាជាតិ គឺលោក រ៉ូប៊ែរ ប៉ឺទី ដើម្បីធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីរបាយការណ៍ស្ទង់មតិខាងលើបានទេ ដោយសារទូរស័ព្ទមិនអាចទាក់ទងបាន។
ចំណែកឯមន្រ្តីកិច្ចការសាធារណៈរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម គឺលោកស្រី Hellen Jarvis មានប្រសាសន៍ថា រឿងនេះគឺជារឿងរបស់អង្គបុរេជំនុំជម្រះ ដែលអ្នកស្រីមិនអាចអត្ថាធិប្បាយជំនួសបាន ដោយគ្រាន់តែបញ្ជាក់ដូច្នេះថា ៖ «គេកំពុងតែពិចារណា ប៉ុន្តែមិនទាន់ចេញដីកា»។
លោក ធន សារាយ ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស ឈ្មោះ Adhoc មានប្រសាសន៍ទាក់ទងនឹងការស្ទាបស្ទង់មតិខាងលើដូច្នេះថា៖ «ប្រសិនជាយើងឱ្យមានការកាត់ទោសហ្នឹងច្រើនពេក វាធ្វើឱ្យយឺតដល់ករណីមុនប្រាំនាក់ហ្នឹង វាអាចធ្វើឱ្យដំណើរការហ្នឹងយឺតបន្តិចដែរ។ អ៊ីចឹងគួរថា ឱ្យមានការពន្លឿននូវការស៊ើបអង្កេតនិងការជំរុញឱ្យមានការកាត់សេចក្តីក្នុងករណីអ្នកទាំងប្រាំនាក់ហ្នឹងឱ្យបានកាត់ទៅមុខឱ្យលឿនបន្តិចទៅ»។
លោក សុក សំអឿន នាយកអង្គការមេធាវីមួយឈ្មោះ ក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា លោកគាំទ្រឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមក្នុងលក្ខខណ្ឌមួយ ដែលលោកលើកឡើងដូច្នេះថា ៖ «យើងថាគាំទ្រ ក៏មិនគាំទ្រដែរណា៎។ ក៏ប៉ុន្តែ សុំឱ្យសហព្រះរាជអាជ្ញាពិនិត្យមើល តែបើសិនជាអ្នកប្រាំមួយនាក់ទៀត មានទោសប្រហាក់ប្រហែលគ្នាអ្នកប្រាំនាក់ដែរ យើងគាំទ្រឱ្យមានការចោទប្រកាន់ថែមទៀត»។
គួររំឭកឡើងវិញដែរថា កាលពីចុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨ មានការខ្វែងគំនិតគ្នាមួយរវាងសហព្រះរាជអាជ្ញាជាតិ និងអន្តរជាតិនៃសាលាក្តីខ្មែរក្រហម នៅពេលដែលលោក រ៉ូប៊ែរ ប៉ឺទី (Robert Petit) សហព្រះរាជអាជ្ញាអន្តរជាតិ បានស្នើសុំឱ្យមានការបើកកិច្ចស៊ើបសួរថ្មី លើជនសង្ស័យជាក់លាក់មួយចំនួនទៀតចំពោះបទឧក្រិដ្ឋដែលជឿបានថា ប្រព្រឹត្តឡើងនៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម ហើយគួរតែស៊ើបអង្កេតដោយសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត។
ក៏ប៉ុន្តែ សំណើនេះ ត្រូវបានសហព្រះរាជអាជ្ញាជាតិ គឺលោកស្រី ជា លាង បដិសេធថា មិនគួរឱ្យមានការបើកកិច្ចស៊ើបសួរថ្មីបន្ថែមទៀតទេ ដោយលើកសំអាងអំពីបញ្ហាទាក់ទងនឹងស្ថិរភាពប្រទេសកម្ពុជា ពេលវេលា និងថវិកាមានកំណត់ ព្រមទាំងកិច្ចព្រមព្រៀងនិងច្បាប់បង្កើតសាលាក្តីខ្មែរក្រហម កំណត់យកតែមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមជាន់ខ្ពស់និងអ្នកទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុតប៉ុណ្ណោះ៕