នាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យដឹងថា កម្ពុជានៅតែមានផែនការកសាងស្ពានឆ្លងទន្លេធំៗ ស្ពានអាកាស និងស្ពានខ្សែក្រវាត់ក្រុងជាច្រើនទៀតនៅពេលខាងមុខ។
គម្រោងនិងផែនការកសាងស្ពានដ៏ច្រើនទាំងនេះ ភាគច្រើនពឹងផ្អែកទៅលើកម្ចីពីប្រទេសចិន ដែលធ្វើឱ្យមានការព្រួយបារម្ភថា កម្ពុជានឹងជំពាក់បំណុលចិនកាន់តែច្រើនឡើង។
ក្រុមអ្នកសិក្សាការអភិវឌ្ឍន៍ព្រួយបារម្ភថា កម្ពុជានឹងជំពាក់បំណុលចិនវ័ណ្ឌក បើរដ្ឋាភិបាលនៅតែពឹងផ្អែកលើកម្ចីរបស់ចិន យកមកអភិវឌ្ឍន៍ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវ និងស្ពានកាន់តែច្រើនទៅៗនោះ។
អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត និងការស្រាវជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ មានប្រសាសន៍ថា បច្ចុប្បន្ននេះកម្ពុជាបានជំពាក់បំណុលបរទេសជាច្រើន ដែលក្នុងចំណោមនោះ បំណុលរបស់ប្រទេសចិន មានតួលេខនាំមុខគេ។
លោក សេក សុជាតិ បញ្ជាក់បន្ថែមថា ថ្វីត្បិតតែរដ្ឋាភិបាលត្រូវការថវិកាយកមកអភិវឌ្ឍន៍ វិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដើម្បីផលប្រយោជន៍រួមក្តី ក៏កម្ពុជានឹងជំពាក់បំណុលចិនច្រើនថែមទៀត។
លោក សេក សុជាតិ៖ «បើសិនជាការខ្ចីបុលនឹងបន្តកើនឡើង នៅថ្ងៃអនាគតយើងក៏ពិបាកថ្លែងនិងពិបាកសន្និដ្ឋានបានថា តើកម្ពុជានឹងឈានដល់ចំណុចណា?។ អ្វីដែលជាក្តីព្រួយបារម្ភនៅត្រង់ថា កម្ពុជានឹងអាចក្លាយជាកូនបំណុលមួយដែលមានផលលំបាកសម្រាប់អនាគត បើសិនជាចំនួនប្រាក់ដែលខ្ចីបុលពីចិនឡើងទៅដល់កម្រិតអតិបរមាមួយ ដែលសេដ្ឋកិច្ច កម្ពុជាមិនអាចឆ្លើយតប ឬក៏គ្រប់គ្រងបាននៅពេលអនាគត»។
ការបង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភ របស់អ្នកសិក្សានិងស្រាវជ្រាវសង្គមដូចនេះ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអះអាងថា នៅមានផែនការកសាងស្ពានឆ្លងទន្លេ ស្ពានអាកាស និងស្ពានក្រវាត់ក្រុងជាច្រើនទៀត ដោយពឹងផ្អែកទៅលើជំនួយនិងកម្ចីពីប្រទេសចិន។
នាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងនៅក្នុងពិធីបើកការដ្ឋានសាងសង់ស្ពានឆ្លងកាត់ទន្លេបាសាក់ (ចាក់អង្រែក្រោម-ព្រែកប្រា) កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈថា ជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ ចិនបានជួយសាងសង់ស្ពាននៅកម្ពុជាចំនួន១៦ និងផ្លូវថ្នល់ទាំងនៅក្នុងទីប្រជុំជន នៅតំបន់ដាច់ស្រយាល និងតំបន់ដែលមានភាពស្មុគស្មាញដោយតភ្ជាប់នឹងបណ្ដាប្រទេសជិតខាងផង។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បញ្ជាក់ទៀតថា បើទោះបីជាបច្ចុប្បន្នកម្ពុជាមានស្ពានឆ្លងទន្លេធំៗចំនួន២៥ក៏ដោយ ក៏កម្ពុជានៅតែមានផែនការសង់ស្ពានជាច្រើនថែមទៀត។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត៖ «ឥឡូវយើងកំពុងរៀបចំផែនការ ធ្វើបន្តទៀត។ ឥឡូវរៀបចំធ្វើស្ពានពីផ្សារចាស់ ឆ្លងទៅអរិយក្សត្រ ស្ពានកំពុងសិក្សាធំវែងជាងគេនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ផ្លូវ ៥០សេ។ស្ពានហ្នឹងធ្វើហើយ ប្រវែងជាង ៣គីឡូម៉ែត្រ។ ដូច្នេះការវិវត្តន៍នេះសួរថា យើងចប់ហើយឬនៅ?គឺមិនទាន់ចប់ទេ។ ឥឡូវមិនត្រឹមតែស្ពានលើទឹកទេ យើងនឹងធ្វើស្ពានលើដីទៀត ហើយកន្លែងខ្លះ ស្ទះចរាចរណ៍ពេកគឺយើងធ្វើស្ពានលើអាកាស ហើយទៅមុខទៀត មិនមែនមានតែស្ពានមួយកំណាត់នោះទេ គឺប្រហែលជាយើងត្រូវធ្វើស្ពានជាខ្សែក្រវាត់ក្រុង»។
រីឯឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា លោក វ៉ាង វិនធាន (Wang Wentian) ក៏បានថ្លែងនៅក្នុងពិធីបើកការដ្ឋានសាងសង់ស្ពានឆ្លងកាត់ទន្លេបាសាក់ (ចាក់អង្រែក្រោម-ព្រែកប្រា) ដែលជាកម្ចីរបស់ចិនមួយទៀត កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ ដែរថា ភាគីចិនពេញចិត្តសហការជាមួយកម្ពុជានៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ (ត្បូងពេជ្រ) ហើយចិននឹងបង្កើនការវិនិយោគលើវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថែមទៀតនៅកម្ពុជា។
ព្រឹត្តិបត្រស្ថិតិបំណុលសាធារណៈ របស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុឱ្យដឹងថា គិតមកដល់ត្រីមាសទី៣ ឆ្នាំ២០២៣ កម្ពុជាបានជំពាក់បំណុលបរទេសចំនួនជាង ១ម៉ឺនប្រាំមួយរយ (១០,៦៦៧,២៥0,000)លានដុល្លារអាមេរិក។ ក្នុងចំណោមបំណុលបរទេសនោះ កម្ពុជាជំពាក់ចិនច្រើនជាងគេ គឺចំនួនជាង ៤ពាន់លានដុល្លារ (៤.០១១,៣៤ លានដុល្លារ)។
បើទោះបីជាយ៉ាងណា ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ នៅតែអះអាងថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នៅតែអាចគ្រប់គ្រងបំណុលបាន។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការអធិប្បាយបញ្ហានេះពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ លោក មាស សុខសេនសាន បានទេនៅថ្ងៃទី២២ ខែកុម្ភៈ។
ក៏ប៉ុន្តែ ក្រុមអ្នកវិភាគ និងតាមដានការអភិវឌ្ឍសង្គម បានមើលឃើញផ្សេងពីនេះ ដោយថាសេដ្ឋកិច្ច ដែលកម្ពុជាអាចគ្រប់គ្រងបាននោះ គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីវិធានការជំរុញឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបង់ពន្ធកាន់តែច្រើនថែមទៀត ដើម្បីរកលុយទៅសងបំណុលនោះទេ។
អ្នកសិក្សាកិច្ចការសង្គម និងនយោបាយ លោក ប៉ោ មករា យល់ឃើញថា បញ្ហាបំណុល បើទោះបីជាស្ថិតក្នុងទម្រង់បែបណាក៏ដោយ គឺនៅតែជាបញ្ហាសម្រាប់ពលរដ្ឋ និងប្រទេសជាតិ។
លោក ប៉ោ មករា ព្រួយបារម្ភថា ក្នុងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចដូចបច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជាអាចនឹងវ័ណ្ឌកដោយសារតែបំណុល។
លោក ប៉ោ មករា៖ «វាជាការព្រួយបារម្ភ គឺនៅពេលដែលចំណូលសេដ្ឋកិច្ចយើងទាប ហើយយើងចេះតែមានបំណុលទៅៗ ដូច្នេះវានឹងឈានទៅរកបំណុលវ័ណ្ឌក ពីព្រោះយើងឃើញបច្ចុប្បន្ន ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច គឺវាមិនល្អទេ សម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូល។ នៅក្នុងប្រទេស របស់យើងកសិករក៏ដោយ ពលរដ្ឋសាមញ្ញក៏ដោយកម្មករក៏ដោយ គឺសុទ្ធតែបាត់បង់ចំណូល។ ដូច្នេះទាំងអស់ហ្នឹងគឺជាបញ្ហាមួយដែលនឹងធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិ របស់យើងនឹងមានបញ្ហាដោយសារបំណុល។ពលរដ្ឋវ័ណ្ឌកផង ហើយជាតិទាំងមូលក៏វ័ណ្ឌកដែរ»។
ប្រសិនបើកម្ពុជាជំពាក់បំណុលចិន វ័ណ្ឌក រើមិនរួចនោះ គេមិនដឹងថា តើនឹងមានរឿងអ្វី អាចកើតឡើងទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រទេសមួយចំនួនដូចជា ស្រីលង្កា (Sri Lanka) ដែលជំពាក់បំណុលចិនធ្ងន់ធ្ងរ ហើយគ្មានលទ្ធភាពសងប្រាក់បំណុលទាន់ពេលកំណត់ ត្រូវចិនរឹបអូសយកសមិទ្ធផលសំណង់មួយចំនួន ដូចជាកំពង់ផែ ហាំបានតូតា (Hambantota)ជាដើម។
ការវិភាគមួយធ្វើឡើងដោយភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន អេ.ភី(AP) របស់អាមេរិក កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ រកឃើញថា ប្រទេសក្រីក្រចំនួន១២ នៅលើពិភពលោកកំពុងប្រឈមនឹងអស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ច និងឈានទៅរកការដួលរលំដោយសារតែជាប់បំណុលបរទេសខ្លាំង ជាពិសេសជំពាក់ម្ចាស់បំណុលចិន។
កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះទៀត គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើនក្រោមកម្ចី និងជំនួយរបស់ចិន ដែលកំពុងអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ធ្វើឱ្យមានការបារម្ភថា កម្ពុជាអាចផុងខ្លួនកាន់តែជ្រៅ ទៅក្នុងអន្ទាក់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ចិន។
គម្រោងទាំងនោះ មានដូចជាទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ នៅខេត្តស្ទឹងត្រែង ស្ពានឆ្លងទន្លេ នៅស្រុកស្ទឹងត្រង់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ពហុកីឡដ្ឋានជាតិមត៌កតេជោ ភ្នំពេញ ផ្លូវល្បឿនលឿន ភ្នំពេញ-ព្រះសីហនុ មន្ទីរពេទ្យ អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប ព្រលានយន្តហោះ នៅខេត្តកណ្ដាល និងកោះកុង គម្រោងព្រែកជីកហ្វូណន តេជោ កំពង់ផែសមុទ្រនៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម និងកំពង់ផែទឹកជ្រៅនៅខេត្តកោះកុងជាដើម។
អ្នកវិភាគយល់ថា បើកម្ពុជាចង់ជៀសផុតពីបំណុលវ័ណ្ឌករបស់ចិន កម្ពុជាគួរតែបង្វែរម្ចាស់បំណុលចេញពីចិន ហើយងាកមកគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ឡើងវិញ ដោយបើកលំហ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ឱ្យគណបក្សនយោបាយនិងសង្គមស៊ីវិលពេញលេញ នោះទើបកម្ពុជាអាចទទួលបានការអនុគ្រោះ និងអាចស្វែងរកជំនួយនិងកម្ចី ពីបណ្ដាប្រទេសលោកសេរីផ្សេងៗទៀតបាន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។