ប្រជាកសិករនៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយាលមួយចំនួន បានដាក់ក្ដីសង្ឃឹមទៅលើរដ្ឋាភិបាលថ្មីថា នឹងជួយដោះស្រាយបញ្ហាកសិកម្ម និងអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានរបស់ពួកគាត់ឱ្យប្រសើរជាងមុន។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល យល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលថ្មី គួរដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះជាអាទិភាពដើម្បីជីវភាពប្រជាជន និងនាំយកទិន្នផលកម្ពុជាទៅប្រកួតប្រជែងលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។
កសិករនៅតាមភូមិស្រុកដាច់ស្រយាលមួយចំនួនមានក្ដីរំពឹងខុសៗគ្នា លើរដ្ឋាភិបាលថ្មី ដែលដឹកនាំដោយ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្នុងការជួយដោះស្រាយបញ្ហាដែលរដ្ឋាភិបាលចាស់របស់ឪពុកលោកមិនអាចដោះស្រាយបាន។ ពួកគាត់រំពឹងថា មន្ត្រីនៃរដ្ឋាភិបាលថ្មី នឹងមានទំនួលខុសត្រូវជាងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលចាស់ ដោយមិនគេចវេះ ឬឆ្លើយដោះសាចំពោះ បញ្ហារបស់កសិករទៀតនោះទេ។
កសិករដាំត្រសក់នៅស្រុកម៉ាឡៃ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក មិត្ត ភាព រំពឹងថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងជួយឱ្យផលដំណាំរបស់គាត់លក់បានតម្លៃសមរម្យ មានទីផ្សារ និងបង្កើតរោងចក្រផលិតជីថ្នាំកសិកម្មក្នុងស្រុក ដើម្បីកាត់បន្ថយការនាំចូលពីបរទេសដែលមានតម្លៃថ្លៃ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកស្នើសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរនៅព្រំដែនទប់ស្កាត់ការនាំចូលទិន្នផលបន្លែផ្លែឈើពីប្រទេសជិតខាង ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យទិន្នផលក្នុងស្រុកជាប់គាំង នាំឱ្យឈ្មួញឆក់ឱកាសបន្ទាបតម្លៃកាន់តែខ្លាំង។ កសិករនៅខេត្តជាប់ព្រំដែនរូបនេះ ឱ្យដឹងថា បញ្ហាទាំងនេះបានបង្កការខាតបង់អស់រាប់ពាន់ដុល្លារ និងបំណុលជុំទិស ដល់កសិករអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ បណ្ដាលឱ្យពលរដ្ឋមួយចំនួនបាត់បង់ដីធ្លីដោយសារធនាគាររឹបអូស និងធ្វើចំណាកស្រុកទៅប្រទេសជិតខាង។
លោក មិត្ត ភាព៖ «បើថាអត់ឱ្យ ( នាំ ) ចូលទេ ខាងយើងនេះគឺថាបានតម្លៃថេររហូត។ ដល់អ៊ីចឹងយើងអាចនឹងមានកម្លាំងទឹកចិត្តអីនឹងដាំបន្តទៀត។ បើចេះតែបើកច្រកឱ្យគេនាំចូលគឺយ៉ាប់ហើយ គឺមានតែរត់ទៅថៃអស់ហើយ អត់មាននៅខ្មែរទៀតទេ។ បើនៅខ្មែរមានអីរំពឹង បើធ្វើត្រសក់ៗថោក ធ្វើស្រែបានស្រូវថោក។ ដល់អ៊ីចឹង យើងរកទីផ្សារអត់ឃើញមានតែទៅស៊ីឈ្នួលថៃយកលុយបង់អង្គការ ( ធនាគារ )»។
ក្រៅពីបញ្ហាតម្លៃ និងទីផ្សារ កសិករធ្វើស្រែមួយចំនួនទៀត ក៏កំពុងជួបបញ្ហាក្នុងការបង្កបង្កើនផលបែបប្រពៃណីដែលពឹងផ្អែកលើអាកាសធាតុផងដែរ។
កសិករនៅស្រុកគាស់ក្រឡ ខេត្តបាត់ដំបង លោក ឌុច ស្ដើង ឱ្យដឹងថា ក្នុងមូលដ្ឋានរបស់លោកស្ថិតក្នុងឃុំឆ្នាល់មាន់ និងឃុំព្រះផុស កំពុងជួបគ្រោះរាំងស្ងួតធ្ងន់ធ្ងរ បណ្ដាលឱ្យស្រូវងាប់អស់រាប់ពាន់ហិកតារ ដោយសារគ្មានភ្លៀងធ្លាក់ ខណៈស្រុកនេះខ្វះប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រដើម្បីនាំទឹកពីតំបន់ផ្សេងមកស្រោចស្រពស្រែចម្ការ។ លោកយល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីគួរតែមានផែនការអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្មឱ្យរីកចម្រើន ដោយកសាងផ្លូវថ្នល់ ប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ និងផ្ដល់អ្នកបច្ចេកទេសបង្រៀនរបៀបធ្វើកសិកម្មជឿនលឿនដល់កសិករឱ្យបានទូលំទូលាយជាងមុន។
លោក ឌុច ស្ដើង៖ «រាប់ឆ្នាំហើយខ្ញុំអត់ដែលឃើញមានមន្ត្រីចុះមកបង្រៀនកសិករ ដែលបង្កបង្កើនផលឱ្យមានជំនាញអត់ ! អត់ទាន់មាន។ និយាយរឿងស្រុកគាស់ក្រឡដូចជាខ្វះខាតច្រើនធំជាងគេ។ ខ្ញុំចង់សំណូមពរឱ្យរដ្ឋាភិបាលថ្មីហ្នឹងគាត់នឹងជួយដោះស្រាយបញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋ។ សំខាន់បំផុតណាស់រឿងប្រព័ន្ធប្រឡាយធារាសាស្ត្រអីហ្នឹង។ ឱ្យគាត់ជួយបង្កើនសម្រាប់ភូមិឃុំខ្ញុំទាំងមូលហ្នឹង»។
នៅរៀងរាល់រដូវប្រមូលផលម្ដងៗ កសិករតែងត្អូញត្អែរពីបញ្ហាតម្លៃធ្លាក់ចុះខ្លាំង នៃផលដំណាំរួមមានត្រសក់ ស្វាយ មៀន ត្រប់ សណ្ដែក ម្ទេស ជាដើម។ ជួនកាលកសិផលទាំងនោះ លក់មិនចេញ និងត្រូវយកទៅចាក់ចោលគរដូចភ្នំក៏មាន។ ទន្ទឹមគ្នានេះ រដ្ឋាភិបាល ដែលមានក្រសួងកសិកម្មជាសេនាធិការ ហាក់គ្មានដំណោះស្រាយជាក់លាក់ ដើម្បីជួយសង្គ្រោះទីផ្សារកសិករនោះទេ តែបែរជាបន្ទោសកសិករថា ដាំដុះតាមគ្នាបណ្ដាលឱ្យលើសតម្រូវការទីផ្សារ និងគំរាមកសិករមិនឱ្យតវ៉ា ឬរិះគន់លើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ទៀតផង។
ខុសពីកសិករផ្សេងទៀត កសិករនៅខេត្តប៉ៃលិន ដែលចូលចិត្តតាមដានព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយ លោក ព្រហ្ម និម្មិត ហាក់គ្មានក្ដីរំពឹង និងជំនឿលើនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី នៃត្រកូលមេដឹកនាំចាស់ ក្នុងការជួយដល់កសិករឡើយ។ លោកយល់ថា រចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ ហាក់មិនមានការផ្លាស់ប្ដូររបៀបដឹកនាំអ្វីដែលថ្មីនោះទេ ដោយគ្រាន់តែប្ដូរមុខតំណែងគ្នាកាន់ប៉ុណ្ណោះ។ លោកលើកឡើងថា ទាក់ទងនឹងតម្លៃកសិផលធ្លាក់ចុះនេះរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មជាច្រើននាក់មកហើយ តែងតែគេចវេះ ពីបញ្ហា និងដោះសាយករួចខ្លួន។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលថ្មី គួរតែទទួលស្គាល់ភាពកម្សោយ និងអសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលចាស់ ហើយត្រូវទទួលស្គាល់ និងកែប្រែកំហុសទាំងនោះឡើងវិញ។
លោក ព្រហ្ម និម្មិត៖ «អារឿងទំនុកចិត្តអីហ្នឹង ដូចអត់មានដិតដាមអីបន្តិចសោះ ខ្លាចតែរឿងជ្រុល»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបកស្រាយជុំវិញការលើកឡើងនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម កញ្ញា អ៊ឹម រចនា បានទេ នៅថ្ងៃទី២ សីហា ដោយកញ្ញាប្រាប់ថា កំពុងជាប់ប្រជុំ។ ចំណែកប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ក៏មិនអាចទាក់ទងបានដូចគ្នា។
ជុំវិញរឿងនេះ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាល របស់អង្គការសាមគ្គីភាពកសិករកម្ពុជា (Cambodia Farmer Solidarity Organization)លោក ឌី គន្ធា មានប្រសាសន៍ថា ទីផ្សារកសិផលនៅកម្ពុជា មានភាពផុយស្រួយ ដោយសារការនាំចូលកសិផលពីក្រៅប្រទេសលើសកម្រិត។ លោកកត់សម្គាល់ឃើញថា កសិករចំណាយថ្លៃដើមដាំដុះកាន់តែច្រើន ដោយសារថ្នាំ និងគ្រឿងកសិកម្ម ភាគច្រើននាំចូលពីក្រៅប្រទេស ដែលជាហេតុនាំឱ្យកសិផលក្នុងស្រុក ពិបាកប្រកួតប្រជែងជាមួយតម្លៃ កសិផលដែលនាំចូលពីក្រៅស្រុក។ លោកលើកឡើងថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជូនកសិករ ក្រសួងពាក់ព័ន្ធគួរបង្កើតកម្មវិធីបណ្ដុះបណ្ដាលដល់កសិករ នូវវិធីដាំដុះបែបសម័យទំនើប ដែលមិនចាំបាច់ពឹងផ្អែកខ្លាំង លើជីគីមី ឬថ្នាំកសិកម្មដែលនាំចូលពីក្រៅប្រទេស ជាពិសេសទប់ស្កាត់ការនាំចូលកសិផលពីក្រៅស្រុកលើសលប់។
លោក ឌី គន្ធា៖ «ដើម្បីឱ្យមានការកំណត់តម្លៃឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវ ការការពារផលប្រយោជន៍របស់កសិករខ្មែរ អ៊ីចឹងគណៈកម្មការផលិតកម្មតាមកិច្ចសន្យាថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ត្រូវបើកបេះដូងជាចំហមួយ នៅក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយណាមួយដែលអាចទិញស្នាមញញឹម និងបេះដូងរបស់កសិករ។ ហើយក្នុងឱកាសនេះដែរ ខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ដែរថា ប្រទេសកម្ពុជា ភាគច្រើនជាគ្រួសារកសិករ ដែលងាយផុយស្រួយ ទៅនឹងគ្រួសារងាយរងគ្រោះ និងក្រីក្របំផុត»។
របាយការណ៍របស់ក្រសួងកសិកម្ម ឆ្នាំ២០២២ បង្ហាញថា កម្ពុជាបាននាំចូលបន្លែពីប្រទេសជិតខាងប្រមាណជិត២ ពាន់ ៥រយតោន ក្នុង១ ថ្ងៃ។ របាយការណ៍បញ្ជាក់ថា ការនាំបន្លែពីក្រៅប្រទេសច្រើនបែបនេះ ដោយសារ ការដាំដុះក្នុងស្រុកនៅជួបបញ្ហាបច្ចេកទេសដាំដុះ សម្ភារកសិកម្មថ្លៃ និងគ្រោះធម្មជាតិ ទើបវិស័យឯកជនបាននាំចូលបន្លែពីក្រៅស្រុកបន្ថែម ដើម្បីមកបំពេញតម្រូវការ។
ប្រជាកសិករ រំពឹងថា រដ្ឋាភិបាលថ្មី នឹងជួយដោះស្រាយបញ្ហាទីផ្សារកសិកម្ម បច្ចេកទេសដាំដុះ ប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ជាពិសេសជួយអភិវឌ្ឍផ្លូវលំ សាលារៀន និងមន្ទីរពេទ្យនៅតាមជនបទ ដើម្បីបង្កភាពងាយស្រួលដល់ពួកគាត់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។