ពលរដ្ឋប្រកបរបរលក់ដូរតាមចិញ្ចើមថ្នល់ អ្នករត់ម៉ូតូឌុប និងតាក់ស៊ីមួយចំនួននៅក្រុងព្រះសីហនុនៅតែប្រឈមបញ្ហាលើមុខរបរប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគាត់ បើទោះបីរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ការត្រឡប់មកវិញនៃទេសចរចិនជួញជំរុញសេដ្ឋកិច្ចពលរដ្ឋក្ដី។ អ្នកប្រកបរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធអះអាងថា ភ្ញៀវទេសចរចិនភាគច្រើនមិនប្រើប្រាស់សេវាកម្មខ្មែរនោះទេ ហើយជនជាតិចិនខ្លះទៀតប្រកបរបររត់តាក់ស៊ីដូចរបរពលរដ្ឋខ្មែរដែរ។
អ្នកប្រកបរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធមួយចំនួននៅក្រុងព្រះសីហនុនៅតែប្រឈមបញ្ហាជីវភាព និងប្រឈមបោះបង់ចោលមុខរបរ ខណៈរបរអាជីវកម្មមួយចំនួនដូចជា បោះដុំគ្រឿងសមុទ្រ របររត់ម៉ូតូឌុប ជាដើមត្រូវជនបរទេសដណ្ដើម។
អ្នកលក់គ្រឿងសមុទ្រម្នាក់នៅផ្សារក្រុងព្រះសីហនុលោកស្រី គុយ ចន្ទី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី៧ ខែមីនាថា បច្ចុប្បន្នលោកស្រីរកចំណូលបានគួរសមគឺនៅចុងសប្ដាហ៍។ លោកស្រីបញ្ជាក់ថា របរបោះដុំគ្រឿងសមុទ្រហាក់មានទីផ្សារតូចចង្អៀតដោយសារមានជនជាតិចិនរកស៊ីលើរបរនេះដែរ។ លើសពីនេះ លោកស្រីបញ្ជាក់ថា អតិថិជនលោកស្រីភាគច្រើនជាជនជាតិខ្មែរ ហើយជនបរទេសដែលជនជាតិចិនចង់រកគ្រឿងសមុទ្រគេទិញរបស់ជនជាតិចិនដូចគ្នា។ លោកស្រីស្នើដល់អាជ្ញាធរជួយអន្តរាគមន៍ករណីជនបរទេសដែលចូលមកដណ្ដើមទីផ្សារការងារពលរដ្ឋ។
លោកស្រី គុយ ចន្ទី៖«យើងអត់ហ៊ានចំណេញគេច្រើនដែរ តិចៗដូចខ្ញុំអ៊ីចឹង តម្លៃខ្ញុំបោះដុំខ្ញុំដាក់ម៉ូយហាងរាល់ថ្ងៃក្នុងមួយគីឡូខ្ញុំបានតែ ២ពាន់រៀល(២,០០០)អស់ហើយអត់លើសពី ២ពាន់ទេ ព្រោះខ្ញុំជាអ្នកបោះដុំ។ ចិនលក់ដូចតែជនជាតិខ្មែរដែលតើ ។ សម្រាប់ខ្ញុំអត់សូវរំពឹងជាមួយចិនណាស់ណាទេ ខ្ញុំមានភ្ញៀវខ្មែរច្រើន»។
ចំណែកពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតជាអ្នកលក់ចេកអាំងនៅតាមបណ្ដោយឆ្នេរក្រុងព្រះសីហនុ រៀបរាប់ថា លោកមិនចង់ឱ្យទេសចរចិនចូលមកក្រុងព្រះសីហនុច្រើនលើសលុបនោះទេ ព្រោះលោកអះអាងថា ពួកគេចូលមកកាន់តែច្រើន បង្កភាពអនាធិបតេយ្យកាន់តែច្រើន។ លោក ម៉េង សុខេង ឱ្យដឹងថា ជារៀងរាល់ថ្ងៃចាប់តាំងពីព្រឹកដល់ល្ងាចថ្ងៃហៀបលិច លោកតែងរុញរទេះនៅតំបន់ឆ្នេរក្រុងកំពង់សោម ហើយអ្នកទិញចេកអាំងរបស់លោក ក៏ពុំមែនជាជនជាតិចិននោះទេ ពោលគឺភាគច្រើនជាជនជាតិខ្មែរ។ លោកថា ដំបូងឡើយ ថ្វិត្បិតមុខរបរនេះតូចតាចតែលោកអាចរកចំណូលបានច្រើន និងផ្គត់ផ្គង់កូនបានរៀនសូត្រដោយមិនពិបាកដែរ។ ប៉ុន្តែ លោកថា បច្ចុប្បន្នស្របពេលជនជាតិចិនត្រឡប់មកវិញ តំបន់ឆ្នេរខ្លះអាជ្ញាធររឹតត្បិតពុំអនុញ្ញាតឱ្យអ្នករែកមឹក អ្នកលក់តាមរុញរទេះបន្តលក់ដូរចល័តទៀតនោះទេ ក្រោមហេតុផលថា ដើម្បីរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់។
លោក ម៉េង សុខេង៖«ចំណូលមិនទៀងទាត់ទេ និយាយរួមតាមសេដ្ឋកិច្ច វិវត្តន៍ទៅតាមប្រទេសអ៊ីចឹងដែរ ហើយអត់ដែលទទួលផលពីជនជាតិបរទេសអីណាមួយទេ ក្រៅពីកម្លាំងខ្លួនឯង»។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ អ្នកស្រី ជៀប សុធារី មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរគួរផ្ដួចផ្ដើមក្នុងរៀបចំកន្លែងពលរដ្ឋលក់ដូរពលរដ្ឋឱ្យបានសមរម្យ និងពិនិត្យឱ្យបានល្អិតល្អន់មុននឹងអនុញ្ញាតឱ្យជនបរទេសប្រកបរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធនៅក្រុងព្រះសីហនុ។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ជនជាតិចិនមួយចំនួនដែលប្រកបរបររត់តាក់ស៊ីគឺមានការរៀបចំដោយថៅកែម្ចាស់អាជីវកម្មរបស់ចិនធំៗ ដើម្បីរៀបចំទទួលទេសចរចិនដូចគ្នា នៅពេលពួកគេមកដល់ក្រុងព្រះសីហនុ។
អ្នកស្រី ជៀប សុធារី៖«ប្រជាពលរដ្ឋគាត់ចង់បានចំណូលចិញ្ចឹមឆ្នាំង។ អ៊ីចឹងគាត់ចង់មានមុខរបរ ហើយអ្នករកស៊ីទាំងអស់ហ្នឹងគាត់ចាស់ៗហើយទៅធ្វើតាមសណ្ឋាគារ ផ្ទះសំណាក់ ឬរោងចក្រអត់មានណាយកគាត់ទេ។ គាត់មានកូនចៅត្រូវចិញ្ចឹមកូនឱ្យរៀនសូត្រ។ វាពិតជាអ៊ីចឹងហើយរាល់ថ្ងៃ ពិតមែនបើកឱ្យមានទេសចរចេញចូលមកសារជាថ្មី ប៉ុន្តែសំខាន់គាត់ចង់បានចំណូលខ្លះដែរ បានពីភ្ញៀវបរទេស ប៉ុន្តែយើងចង់លុយដែលភ្ញៀវទេសចរទាំងអស់ហ្នឹងចាយវាបានជាចំណូលដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលគាត់មានមុខរបរតូចតាចកំប៉ិកកំប៉ុកហ្នឹងផង។ កុំឱ្យតែចាយក្នុងសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋានទំនើបៗ ដល់គ្នាក្រីក្រគ្នាលក់ដាក់កញ្រ្ចែងរែកអីគ្នាអត់បាន»។
ទាក់ទងនឹងរឿងនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក គួច ចំរើន និងអ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តនេះ គឺលោក ឃាង ភារម្យ និងលោក ឡុង ឌីម៉ង់ សុំអត្ថាធិប្បាយអំពីរឿងនេះបានទេនៅថ្ងៃទី៦ និងថ្ងៃទី៧ ខែមីនា។ ប៉ុន្តែ ស្នងការនគរបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក ជួន ណារិន្ទ ធ្លាប់អះអាងថា នៅខេត្តព្រះសីហនុពុំមានជនជាតិចិនដណ្ដើមមុខរបរតូចតាចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនោះ។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រជាពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកការលើកឡើងនេះថា គ្រាន់ជាលេស និងគេចវេះពីការទទួលខុសត្រូវតែប៉ុណ្ណោះ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលព្រួយបារម្ភថា ប្រសិនបើពលរដ្ឋខ្មែរប្រឈមបាត់បង់មុខរបរ ឬប្រកបរបរដោយរកចំណូលបានតិចតួច ពួកគាត់អាចនឹងបន្តចំណាកស្រុកខុសច្បាប់ធ្វើការងារនៅក្រៅប្រទេស។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តែងតែប្រកាសថា វត្តមាននៃជនជាតិចិនចូលកម្ពុជាច្រើនកាលណា នោះវានឹងជួយជំរុញសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមានភាពល្អប្រសើរ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក្ដី ពលរដ្ឋមួយចំនួនមិនរំពឹងថា ពួកគាត់ទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីទេសចរចិននោះទេ ខណៈអ្នកខ្លះទៀតបែរជាព្រួយបារម្ភខ្លាចបាត់បង់របរប្រចាំថ្ងៃក្រោយមានវត្តមានជនជាតិចិនត្រឡប់មកវិញ។
គិតត្រឹមខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ កម្ពុជាទទួលទេសចរអន្តរជាតិប្រមាណ ៤០ម៉ឺននាក់ (៤០០.០០០) ក្នុងនោះទេសចរចិនមានជាង ២ម៉ឺននាក់ (២៥.០០០)។ ក្រសួងទេសចររំពឹងថា ទេសចរចិននឹងបន្តចូលមកកម្ពុជាកើនឡើងជាលំដាប់ចាប់ពីខែមីនានេះ។
ប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ (IDEA) គឺលោក វន់ ពៅ មានប្រសាសន៍ថា ពលរដ្ឋខ្មែរមានដើមទុនធំៗដូចជាអ្នកជួលឡាន និងម្ចាស់សណ្ឋាគារពួកគាត់អាចទទួលបានប្រយោជន៍ពីទេសចរចិនដែរ។ ទោះយ៉ាងណាលោកថា ទេសចរចិនចូលកម្ពុជាភាគច្រើនពួកគេមិនប្រើប្រាស់សេវាកម្មរបស់ខ្មែរនោះទេរាប់ទាំងកន្លែងស្នាក់នៅទំនើបៗ អាហារហូបចុក និងមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ ដោយសារតែជនជាតិចិនខ្លះប្រកបអាជីវកម្មប្រភេទនេះដូចប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែរ។
លោក វន់ ពៅ៖«ខេត្តព្រះសីហនុ អ្នករត់រ៉ឺម៉កមួយចំនួនដែលធ្លាប់រត់រ៉ឺម៉កនៅមុខសណ្ឋាគារកាលពីមុនជារបស់ពួកអឺរ៉ុប ជារបស់ខ្មែរ គាត់អាចចតរ៉ឺម៉កនៅមុខសណ្ឋាគារក្នុងការរកប្រាក់ចំណូលបាន។ តែឥឡូវនៅពេលជនជាតិចិនគេជួលសណ្ឋាគារ សូម្បីនៅមុខសណ្ឋាគារក៏ជនជាតិចិន យកលុយពីអ្នករត់រ៉ឺម៉កហ្នឹងដែរ មានន័យថា គាត់ជួលសណ្ឋាគារប្រមូលលុយសម្រាប់ពីភ្ញៀវហើយ គាត់ប្រមូលលុយសម្រាប់អ្នករត់រ៉ឺម៉កតូចតាច ដែលដាក់ខែនៅមុខសណ្ឋាគារហ្នឹងទៀត មានន័យថា ប្រមូលលុយពីខ្មែរវិញផងដែរមួយចំនួន»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលទទូចដល់រដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានគួរបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់លើពលរដ្ឋដែលប្រកបរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធក្នុងអំឡុងរដ្ឋាភិបាលប្រកាសបើកឱ្យទេសចរអន្តរជាតិចូលកម្ពុជា ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចរកចំណូលបានផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។ លើសពីនេះ ពួកគាត់ស្នើដល់អាជ្ញាធរចាត់វិធានការ និងពិចារណាឡើងវិញមុននឹងអនុញ្ញាតឱ្យជនបរទេសប្រកបរបរអាជីវកម្មសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុករកចំណូលពុំសូវបានពីវិស័យទេសចរ ដែលអាចឱ្យពួកគាត់បោះបង់មុខរបរ ហើយចំណាកស្រុកខុសច្បាប់រកការងារនៅក្រៅប្រទេស៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។