អង្គការបណ្តាញអ្នកការពារបរិស្ថានអាស៊ីបាស៊ីហ្វិក ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេស ហ្វីលីពីន (Philippines ) បានចាត់ទុកក្រុមអ្នកការពារបរិស្ថានខ្មែរថា មានភាពក្លាហាន និងជាសាមញ្ញក្រោកឈរការពារធនធានធម្មជាតិ និងសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតរបស់ពលរដ្ឋ។ ពួកគេធ្វើការមិនខ្លាចនឿយហត់ ដើម្បីការពារជីវចម្រុះ និងព្រៃឈើ បំណងកាត់បន្ថយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
របាយការណ៍ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី២២ ខែមេសា កម្រាស់ ១២០ទំព័រ ដែលក្នុងនោះ ៣០ទំព័រ បង្ហាញពីការតស៊ូ និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ លើសកម្មជនការពារបរិស្ថាននៅកម្ពុជា ពីសំណាក់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល។ អង្កការនេះ បានកត់ត្រាឈ្មោះសកម្មជនបរិស្ថានមួយចំនួននៅកម្ពុជា ដែលអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន និងដាក់ពន្ធនាគារ រួមមាន សកម្មជនបរិស្ថានលោក អ៊ូច ឡេង លោក សាន់ ម៉ាឡា និង លោក ហ៊ុន វណ្ណៈ ជាដើម។
របាយការណ៍បន្ថែមថា សកម្មជនការពារព្រៃឈើដ៏ល្បីល្បាញលោក អ៊ូច ឡេង បានប្រថុយជីវិតប្រយុទ្ធប្រឆាំងការបំផ្លិចបំផ្លាញដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រៃឡង់ជាព្រៃធំជាងគេនៅកម្ពុជា។ លោកបានបំពេញបេសកកម្មប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ ក្នុងការស៊ើបអង្កេតសកម្មភាពកាប់ឈើធំៗ ក្នុងដែនព្រៃឡង់ ពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនស៊ីងបាយអូថេក ( THINK BIOTECH CAMBODIA )។ សកម្មជនបរិស្ថានរូបនេះជាម្ចាស់ពានរង្វាន់វីរជនការពារបរិស្ថានពិភពលោក (Goldman Environmental Prize) កាលពីឆ្នាំ២០១៦។
លោក អ៊ូច ឡេង និងសហការី ត្រូវអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនពីរដង លើកទី១ គឺសន្តិសុខក្រុមហ៊ុនឯកជន និងមន្ត្រីបរិស្ថាន បានចាប់ខ្លួនលោក រួមទាំងសកម្មជនបរិស្ថាន ៣នាក់ទៀត កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ បន្ទាប់ពីពួកលោកចុះស៊ើបអង្កេតសកម្មភាពកាប់ឈើក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃឡង់។ លើកទី២ អាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនលោក និងសកម្មជនបរិស្ថានមួយចំនួនទៀត កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ ក្រោយពីពួកលោក បានដើរប្រមូលភស្តុតាងបទល្មើសព្រៃឈើ ក្នុងស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ។
របាយការណ៍បន្ថែមថា អាជ្ញាធរបានចាប់ខ្លួនក្រុមមាតាធម្មជាតិ ៣ នាក់ គឺលោក ថុន រដ្ឋា កញ្ញា ឡុង គន្ធា និងកញ្ញា ភួន កែវរស្មី កាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០។ ការចាប់ខ្លួននេះ កើតមានឡើងបន្ទាប់ពីកញ្ញា ឡុង គន្ធា បានបង្ហោះសារលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន ពីគម្រោងដើរពីវត្តភ្នំទៅកាន់ភូមិគ្រឹះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដើម្បីស្នើសុំជួបផ្ទាល់ ពិភាក្សាអំពីបញ្ហាលុបបឹងតាមោក។
លើសពីនេះទៀត សកម្មជនបរិស្ថានលោក ថន រដ្ឋា វ័យ ២៩ ឆ្នាំ បានចូលរួមជាមួយចលនាមាតាធម្មជាតិកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ ។ បច្ចុប្បន្នលោកមានកូនប្រុសអាយុ ១ ឆ្នាំ។ ឯកញ្ញា ឡុង គន្ធា អាយុ ២៣ ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើត នៅខេត្តកំពង់ចាម។ នាងបានលាឈប់ពីការងារជាគ្រូបង្រៀនក្របខណ្ឌមន្ត្រីរាជការ ហើយចូលរួមការពារបរិស្ថាន។ កញ្ញា ភួង កែវរស្មី វ័យ ១៩ ជានិស្សិតផ្នែកព័ត៌មានវិទ្យានៅសាកលវិទ្យាល័យមួយនៅរាជធានីភ្នំពេញ។ នាងមានស្រុកកំណើតនៅខេត្តស្វាយរៀង។
មុនពេលចាប់ខ្លួនសកម្មជនទាំងបីនាក់ បានផ្សាយវីដេអូ តាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក បង្ហាញពីគំរោងលុបបឹតតាមោក អស់រាប់រយហិកតារដើម្បីសាងសង់អគារឯកជន និងរដ្ឋ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរបាយការណ៍នេះដែរ ស្ថាបនិកចលនាមាតាធម្មជាតិលោក អាឡិចហាន់ដ្រូ ហ្កាន់សាឡេស ដេវិតសុន (Alejandro Gonzales Davidson) ចាត់ទុករបាយការណ៍នេះ ជាការដាក់សម្ពាធបន្ថែមទៀតឱ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ភ្ញាក់ខ្លួនឈប់ធ្វើបាបក្រុមអ្នកការពារបរិស្ថាន។ លោកយល់ថា ការចាប់ខ្លួនក្រុមសកម្មជនបរិស្ថាន ធ្វើឱ្យខាតប្រយោជន៍ជាតិយ៉ាងធំធេង ហើយចំណេញក្រុមហ៊ុនឯកជន និងអាជ្ញាធរខិលខូច៖ «អាហ្នឹងគឺជារឿងមួយ ដែលលោក ហ៊ុន សែន ហាក់ដូចជាមិនខ្វល់ តែខ្ញុំគិតថា គួរតែខ្វល់ដែរ។ រដ្ឋាភិបាលរបស់គាត់កាន់ត់ែដុនដាបទៅៗ ព្រោះយើងយកអំណាចរបស់រដ្ឋទៅចាប់មនុស្សអត់មានទោស។ ចៅក្រម ជាអ្នករំលោភច្បាប់ ព្រះរាជអាជ្ញាតំណាងឱ្យរដ្ឋ ជាអ្នកធ្វើការរំលោភសិទ្ធិរបស់គាត់។ អាហ្នឹងធ្ងន់ណាស់ អាម៉ាស់ដល់លោក ហ៊ុន សែន ដែលលោកនៅតែអាម៉ាស់បាន ព្រោះខ្ញុំបារម្ភថា គាត់យូរទៅ លែងអាម៉ាសអីទាំងអស់ »។
អាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចសុំការបំភ្លឺរឿងនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានលោក នេត្រ ភក្ត្រា និងអ្នកនាំពាក្យអង្គភាពរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន បាននៅឡើយទេនៅថ្ងៃទី៣ ខែមេសា ព្រោះទូរសព្ទហៅចូលគ្មានអ្នកលើក។
ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន វិញ លោកច្រានចោលរបាយការណ៍នេះដោយចាត់ទុកថា មិនផ្អែកលើគោលការណ៍ច្បាប់នៃការដឹកនាំប្រទេសរបស់រដ្ឋាភិបាលនោះទេ។ លើសពីនេះលោកថា រដ្ឋាភិបាលបានបើកទូលាយឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលនានា សហការការពារធនធានធម្មជាតិស្របតាមច្បាប់នៅកម្ពុជា។ លោកបញ្ជាក់ថា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានទាំងនេះ ដោយសារអង្កការរបស់ពួកគេពុំបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃនិងមិនសហការជាមួយសមត្ថកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល៖ «ការដែលអនុវត្តភារកិច្ចរបស់គាត់ ពុំមែនជាភារកិច្ចត្រឹមត្រូវទៅតាមគោលការណ៍ច្បាប់ទេ អ៊ីចឹងវាត្រូវប្រឈមមុខចំពោះមុខច្បាប់។ មិនមែនធ្វើតាមអំពើចិត្តរបស់យើងឬភ្លើតភ្លើនទៅតាមការញុះញង់ របស់ជនបរទេស ពីក្រៅប្រទេសមកទេ។ ការធ្វើរបាយការណ៍ប៉ុន្មានរយទំព័រ និងប៉ុន្មានពាន់ទំព័រក៏ដោយ គឺវាមិនផ្អែកតាមគោលការណ៍ច្បាប់របស់កម្ពុជា »។
ជុំវិញរឿងនេះ សកម្មជនបរិស្ថានលោក សាន់ ម៉ាឡា សង្កេតឃើញថា ក្រុមអ្នកការពារបរិស្ថានត្រូវបានអាជ្ញាធររារាំងនិងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមិនឱ្យនិយាយការពិត ពីការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ។ លោកថា ពួកលោកចុះដើរព្រៃម្តងៗ អាជ្ញាធរតែងតែចំណាយពេលតាមដាន និងឃ្លាំមើលដើម្បីគំរាមកំហែង ផ្ទុយពីអ្នកកាប់ឈើ៖ «ជាពិសេសនៅកំឡុងពេលនៃការហាមឃាត់មិនឱ្យការពារព្រៃ យើងក៏បារម្ភថា ខ្លាចពេលយើងនៅក្នុងព្រៃជួបប្រទះជាមួយហ្នឹង ក្រុមឧទ្យានុរក្ស។ បារម្ភថា គេអាចចាប់ខ្លួនបញ្ជូនពួកយើងទាំងអស់គ្នាទៅតុលាការ ដូចដែលគេបានធ្វើចំពោះលោក អ៊ូច ឡេង »។
របាយការណ៍បន្ថែមថា សកម្មជនការពារបរិស្ថានតំបន់អារ៉ែងជាជនជាតិដើមភាគតិចជង នៅខេត្តកោះកុងលោក លោក វ៉ែន វ៉ន ត្រូវបានតុលាការចាប់ខ្លួន និងបញ្ជូនទៅដាក់ពន្ធនាគារខេត្តកោះកុងរយៈពេល១ឆ្នាំ កាលពីឆ្នាំ២០១៥ ដោយចោទប្រកាន់ប្រមូលអនុផលព្រៃឈើ។ សកម្មជនបរិស្ថានរូបនេះ តែងរិះគន់ និងប្រឆាំងការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅតំបន់អារ៉ែងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធនធានធម្មជាតិធ្ងន់ធ្ងរ។
លើសពីនេះទៀត អ្នកការពារបរិស្ថានគឺជាអ្នកប្រឆាំងនឹងសកម្មភាពកាប់ឈើខុសច្បាប់ និងការលួចប្លន់ធនធានធម្មជាតិបណ្តាលឱ្យកើតមានការរំលោភបំពានសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលវិនិយោគដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចឱ្យជនបរទេស៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។