គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គអំពាវនាវឱ្យបណ្ដាប្រទេសចំនួន ៦ នៅជាប់ដងទន្លេមេគង្គចាត់វិធានការបន្ទាន់ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទឹកទន្លេរីងរាក់ ការប្រែប្រួលលំហូរទឹក និងគ្រោះរាំងស្ងួត ដែលបានបន្តអូសបន្លាយអស់រយៈពេល៣ឆ្នាំមកហើយ។ គណៈកម្មការនេះពិនិត្យឃើញថា បញ្ហាទាំងនោះនឹងជះឥទ្ធិពលទៅលើជីវភាពរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋ ដែលពឹងផ្អែកលើការនេសាទ និងរបរកសិកម្ម ព្រមទាំងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីរបស់ទន្លេមេគង្គ។ បើទោះជាយ៉ាងណាអ្នកជំនាញផ្នែកអភិបាលកិច្ចទឹក មិនសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលនឹងដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះបានភ្លាមៗ ដើម្បីបញ្ចៀសផលប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋបានឡើយ។
គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ (MRC) អំពាវនាវជាថ្មីទៀតដល់ប្រទេសចំនួន ៦ នៅតាមដងទន្លេមេគង្គថា ត្រូវមានវិធានការបន្ទាន់ ឆ្លើយតបនឹងវិបត្តិនៅទន្លេមេគង្គ ដែលអូសបន្លាយរយៈពេលបីឆ្នាំជាប់ៗគ្នាមកនេះ ដែលក្នុងនោះរួមមាន លំហូរទឹកតិច ឬខ្វះទឹក កម្រិតទឹកមិនទៀងទាត់ ទឹកទន្លេរីងរាក់ និងគ្រោះរាំងស្ងួត។ ប្រទេសទាំង ៦ នោះរួមមាន ចិន (China) មីយ៉ាន់ម៉ា ឬភូមា(Myanmar or Burma) ឡាវ (Laos) ថៃ (Thailand) កម្ពុជា និងវៀតណាម (Vietnam)។
គណៈកម្មការនេះកត់សម្គាល់ថា ក្នុងរយៈពេល ៣ ឆ្នាំចុងក្រោយ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៩ ដល់ឆ្នាំ២០២១ លំហូរទឹកទន្លេមេគង្គបានធ្លាក់ចុះទាបខ្លាំង ហើយឆ្នាំ២០២០ ត្រូវចាត់ទុកថា ជាឆ្នាំ ដែលស្ងួតហួតហែងបំផុតមិនធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេលជាង ៦ ទសវត្សរ៍មកនេះ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គលោក អាន ពេជ្រហត្ថដា លើកឡើងថា វិបត្តិទឹកទន្លេមេគង្គនឹងជះឥទ្ធិពលធ្ងន់ធ្ងរដល់ផលនេសាទ និងផលកសិកម្ម ប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋ ក្នុងតំបន់សណ្ដទន្លេមេគង្គ ព្រមទាំងគំរាមកំហែងទៅដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីរបស់ទន្លេនេះថែមទៀត។ លោកថា កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសកម្មមានសារៈសំខាន់ គឺមិនមែនមានតែប្រទេសចិនទេ ប៉ុន្តែត្រូវរួមគ្នាទាំងបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គផងដែរ។
លោក ហត្ថដា ណែនាំឱ្យប្រទេសជាប់ទន្លេមេគង្គទាំង ៦ ត្រូវបង្កើតយន្តការជូនដំណឹងរួមមួយ ស្តីពីស្ថានភាពទឹកមិនប្រក្រតី និងទៅថ្ងៃមុខត្រូវបន្តការសម្របសម្រួលលើការគ្រប់គ្រងអាងរក្សាទឹកទុក និងទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅតាមដងទន្លេនេះ។ លើសពីនេះ បណ្ដាប្រទេសតាមដងទន្លេមេគង្គគួរពិចារណា ជម្រើសបង្កើតអាងរក្សាទឹកបន្ថែមទៀត ដើម្បីគ្រប់គ្រងស្ថានភាពគ្រោះរាំងស្ងួត និងទឹកជំនន់ រួមទាំងការបង្កើតគំរូប្រតិបត្តិរួមសម្រាប់អាងទន្លេមេគង្គទាំងមូល។
បើទោះជាយ៉ាងណា អ្នកជំនាញផ្នែកអភិបាលកិច្ចទឹកលោក ហែម ឧត្តម មិនរំពឹងថា រដ្ឋាភិបាលបណ្ដាប្រទេសតាមដងទន្លេមេគង្គរួមទាំងកម្ពុជាផង អាចចាត់វិធានការដោះស្រាយវិបត្តិទឹកទន្លេមេគង្គ ជាពិសេសបញ្ហាប្រែប្រួលលំហូរទឹក និងទឹកទន្លេរីងរាក់ ទៅតាមការអំពាវនាវរបស់គណៈកម្មការ MRC បានភ្លាមៗឡើយ ព្រោះនៅខ្វះខាតបទដ្ឋានច្បាប់រឹងមាំមួយចំនួន ដែលអាចឱ្យបណ្ដាប្រទេសទាំង ៦ អាចធ្វើការជាមួយគ្នាបាន។ លោកបន្ថែមថា គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គទៀតសោតក៏មិនបានបង្ហាញហេតុផលជាក់លាក់ ដែលនាំឱ្យទឹកទន្លេរាក់ ខ្វះទឹក និងទឹកប្រែប្រួលមិនទៀងដែរ ជាហេតុធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងនោះ ដាក់បន្ទុកថា វិបត្តិទឹកទន្លេមេគង្គពាក់ព័ន្ធសំខាន់តែទៅលើការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដោយមិនបានផ្ដោតទៅលើផលប៉ះពាល់ពីការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្កិសនីច្រើនស្អេកស្កះនៅលើទន្លេនេះ និងការទប់ទឹកតាមទំនប់ធារាសាស្ត្រនៃប្រទេសភាគខាងលើ។ លោកថា ទោះបីជាប្រើប្រាស់យន្តការអាស៊ាន ដែលមានស្រាប់ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាក៏នឹងជួបការលំបាក មួយផ្សេងទៀតដែរ៖ «អាស៊ានមានយន្តការមួយដែរ ប៉ុន្តែកន្លងមកមិនឃើញអនុវត្តបាន ជាថ្មីទៀតអាស៊ានក៏មិនមានបទដ្ឋានច្បាប់រឹងមាំណាមួយ ដើម្បីបង្គាប់បញ្ជាឱ្យសមាជិកអាស៊ានធ្វើអីមួយដែរ។ យើងមើលពីទិដ្ឋភាព បទពិសោធន៍មុនៗ នៅពេលយើងមានទំនាស់រឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ឥឡូវនេះមានបញ្ហារដ្ឋប្រហារយោធានៅភូមា អាស៊ានមិនបានជាលទ្ធផលទេ បានត្រឹមតែការជួបជជែកគ្នា»។
របាយការណ៍របស់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ (MRC) កាលពីឆ្នាំ២០១៩បញ្ជាក់ថា ការសាងសង់អាងរក្សាទឹកទុក ឬស្តុកទឹក ទាំងឡាយ នៅតាមដងទន្លេភាគខាងលើមិនមែនជាហេតុផលចម្បងតែមួយ ដែលនាំឱ្យមានលំហូរទឹកទាបទេ គឺមានកត្តារួមផ្សំពីអាកាសធាតុកាន់តែអាក្រក់និងទឹកភ្លៀងទាបជាងធម្មតា។
គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ (MRC) អះអាងថា ការគ្រប់គ្រងប្រតិបត្តិការប្រកបដោយការសម្របសម្រួលនៃអាងស្តុកទឹកអាចជាគន្លឹះកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ដ៏អាក្រក់បំផុតក្នុងអំឡុងឆ្នាំនៃគ្រោះរាំងស្ងួត ហើយគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ (MRC) កំពុងធ្វើការជាមួយបណ្តាប្រទេសនៅតាមដងទន្លេក្នុងការគាំទ្រគំនិតផ្តួចផ្តើមនេះ។
នៅក្នុងដំណាក់កាលនេះ អ្នកជំនាញអភិបាលកិច្ចទឹកលោក ហែម ឧត្តម ណែនាំដល់ពលរដ្ឋតាមមូលដ្ឋាន ដែលកំពុងរងផលប៉ះពាល់ពីទឹកទន្លេរីងរាក់ ឱ្យប្រើប្រាស់ធនធានក្នុងមូលដ្ឋានដោះស្រាយបញ្ហាបន្ទាន់ចំពោះមុខ។ លើសពីនេះលោកស្នើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ឱ្យសហការជាមួយអង្គការជាតិ អន្តរជាតិ នានា ប្រមូលធនធានរួមគ្នាផ្ដល់ដំណោះស្រាយដោយតម្កល់ផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋជាធំ បញ្ឈប់រាល់ការលាបពណ៌ និងការចោទប្រកាន់គ្នាក្នុងចេតនានយោបាយ៖ «យើងមានធនធានច្រើនដែរជាពិសេសតាមរយៈដៃគូអភិវឌ្ឍផ្ដល់ឱ្យតាមរយៈស្ថាប័នរដ្ឋ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងវិស័យឯកជន ដែលគេផ្ដល់ពិសេសដល់ពលរដ្ឋរងគ្រោះតាមមូលដ្ឋាន។ បើសិនយើងអាចប្រើប្រាស់ធនធាននឹងដោយឆ្លាតវៃ គឺអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន បើនៅកម្ពុជាគឺក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ដែលដឹងទុក្ខធុរៈពលរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើមិនអាចទម្លុះរនាំងនយោបាយបានទេការអនុវត្តគ្មានប្រសិទ្ធភាព។ ឧទាហរណ៍ចប់ត្រឹមការលាបពណ៌ ថាបដិវត្តពណ៌ ថាជាឈ្នាន់បរទេស យកលុយបរទេសទៅធ្វើសកម្មភាពដែលបង្កបញ្ហា ដែលវាមិនមែនជាបញ្ហាអ្វីសោះនោះ»។
ស្របគ្នានេះដែរ អ្នកជំនាញអភិបាលកិច្ចទឹករូបនេះ ចង់ឃើញគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ហ៊ានបង្ហាញជំហរការស្រាវជ្រាវបែបវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកទេសអំពីបញ្ហាវិបត្តិទឹកក្នុងតំបន់ទន្លេមេគង្គនេះផងដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។