សង្គម​ស៊ីវិល​បង្កើត​គម្រោង​ជួយ​សហគមន៍​ទទួល​បាន​ផលប្រយោជន៍​ពី​មូលនិធិ​អភិវឌ្ឍន៍​ធនធាន​រ៉ែ

សង្គម​ស៊ីវិល​ចំនួន​ពីរ​ធ្វើ​ការងារ​ផ្នែក​អភិបាលកិច្ច​រួមគ្នា​បង្កើត​គម្រោង​ជួយ​ទៅដល់​សហគមន៍ រង​ផល​ប៉ះពាល់​ពី​ការ​ទាញ​យក​ធនធាន​រ៉ែ​អាច​ទទួល​បាន​ផលប្រយោជន៍​ពី​មូលនិធិ​អភិវឌ្ឍន៍​ធនធាន​រ៉ែ​របស់​រដ្ឋាភិបាល។

អ្នក​បរិស្ថាន​ផ្ដល់​យោបល់​ថា សហគមន៍​អាច​ទទួល​បាន​ប្រយោជន៍​ពិតប្រាកដ​ពី​ការ​ទាញ​យក​ធនធាន​រ៉ែ លុះត្រាតែ​រដ្ឋាភិបាល​បើក​ចំហ​ព័ត៌មាន​នានា​ពី​គម្រោង​ទាញ​យក​រ៉ែ និង​ផ្ដល់​ឱកាស​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​បាន​ចូលរួម​នៅ​គ្រប់​ដំណាក់កាល។

អង្គការ​ទាំងពីរ​ដែល​អនុវត្ត​គម្រោង​ថ្មី​នោះ​រំពឹង​ថា នឹង​អាច​ជួយ​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​បង្កើត​នូវ​នីតិវិធី​ជាក់លាក់ សម្រាប់​ឱ្យ​សហគមន៍​ប្រើប្រាស់ ដើម្បី​លើកកម្ពស់​ប្រសិទ្ធភាព​ទទួល​បាន​មូលនិធិ​រ៉ែ​សម្រាប់​អភិវឌ្ឍន៍​សហគមន៍ ដែល​ឆ្លើយតប​តាម​តម្រូវការ​ជាក់ស្ដែង​របស់​សហគមន៍​រង​ផល​ប៉ះពាល់។

អង្គការ​អុកស្វាម (OXFAM) និង​សម្ព័ន្ធ​គណនេយ្យភាព​សង្គម​កម្ពុជា (ANSA) កាល​ពី​ថ្ងៃទី​២៥ ខែមីនា បាន​ចេញ​ប្រកាស​ពី​ការអនុវត្ត​គម្រោង​ថ្មី​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០២១​ឈ្មោះថា ការ​ទទួល​បាន​មូលនិធិ​រ៉ែ​សម្រាប់​ការអភិវឌ្ឍន៍​សហគមន៍​ដែល​រង​ផល​ប៉ះពាល់​នៅ​កម្ពុជា។

នាយិកា​អង្គការ OXFAM អ្នកស្រី លឹម សូលីន លើកឡើង ថា អង្គការ​នេះ​ចង់ ឃើញ​វិស័យ​ឧស្សាហកម្ម​និស្សារណកម្ម ឬ​ការ​ទាញ​យក​ធនធាន​រ៉ែ​ត្រូវ​វិនិយោគ​ប្រកបដោយ​ចីរភាព រួមចំណែក​ដល់​ការ​កាត់​បន្ថយ​ភាព​ក្រីក្រ និង​កាត់បន្ថយ​ផល​ប៉ះពាល់ ដល់​សង្គម និង​បរិស្ថាន ហើយ​ប្រាក់ចំណូល ដែល​ប្រមូល​បាន​នឹង​ត្រូវ​គ្រប់គ្រង ដោយមាន​ការទទួលខុសត្រូវ។

ចំណែក​ប្រធាន​អង្គការ​សម្ព័ន្ធ​គណនេយ្យភាព​កម្ពុជា​លោក សន ជ័យ ប្រាប់​អាស៊ីសេរី​ថា សហគមន៍ ដែល​រង​ផល​ប៉ះពាល់​ពី​ការ​ទាញ​យក​ធនធាន​រ៉ែ​ហាក់​ទទួល​បាន​ផល​តិចតួច​ពី​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​របស់​រដ្ឋាភិបាល៖ «ទំនង​ជា​មាន​បញ្ហា​ប្រឈម​ណាមួយ​នៅក្នុង​នីតិវិធី នៃ​ការបែងចែក​ថវិកា​ទៅវិញ​ហ្នឹង ដោយសារ​ហេតុផល​ទី​១​អាច​មក​ពី​ក្រុម​សហគមន៍ ដែល​រង​ផល​ប៉ះពាល់​ក្នុង​សហគមន៍​មិន​ចេះ​ធ្វើ​សំណើ មិនដឹង​ព័ត៌មាន​។ មួយ​វិញ​ទៀត​អាច​ថា នីតិវិធី​នេះ​វា​មានការ​លំបាក​ណាមួយ ឬក៏​មិន​ទាន់​មាន​គោលការណ៍​មួយ ដែល​អាច​យល់​បាន​ពី​សហគមន៍»។

ក្រសួង​រ៉ែ និង​ថាមពល​បាន​បង្កើត​មូលនិធិ​អភិវឌ្ឍន៍​សហគមន៍​កាលពី​ឆ្នាំ​២០១៥ ដោយ​ប្រើប្រាស់​ចំណូល​ដែល​បាន​មក​ពី​សារពើពន្ធ មូលនិធិ​សួយសារអាករ ប្រាក់​ពិន័យ និង​ចំណូល​បាន​មក​ពី​ការ​ផ្ដល់​សេវា​ជាដើម​។ អស់​ជាច្រើន​ឆ្នាំ​មកនេះ​ក្រុម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​មិន​បាន​ដឹង​ព័ត៌មាន​ជាក់លាក់​ពី​មូលនិធិ​នេះ​ឡើយ​។ គេ​ត្រឹមតែ​ដឹង​ថា ពេលនេះ​មូលនិធិ​នេះ​មាន​ទឹកប្រាក់​ប្រមាណ​៣​លាន​ដុល្លារ ហើយ​ក្រសួង​រ៉ែ និង​ថាមពល​បាន​ប្រើប្រាស់​មូលនិធិ​នេះ​ជួយ​ទៅដល់​សហគមន៍​កោះ​ស្រឡៅ ឃុំ​កោះ​កាពិ ខេត្តកោះកុង ដោយ​កសាង​ផ្លូវ​ក្នុង​សហគមន៍​ប្រវែង​៧០០ ម៉ែត្រ។

អាស៊ីសេរី​នៅ​មិនទាន់​អាច​សុំ​ការ​ពន្យល់​បន្ថែម​ពី​អគ្គនាយក​នៃ​អគ្គនាយដ្ឋាន​ធនធាន​រ៉ែ ក្រសួង​រ៉ែ និង​ថាមពល លោក យស មុនីរ៉ាត់ បាន​នៅឡើយ​ទេ ដោយ​ទូរស័ព្ទ​ចូល​ពុំ​មាន​អ្នកទទួល​កាលពី​ល្ងាច​ថ្ងៃទី​២៥ ខែមីនា។

អ្នក​បរិស្ថាន​ជា​ស្ថាបនិក​ស្ថាបនិក​អង្គការ​មាតា​ធម្មជាតិ លោក អាឡិចហាន់ដ្រូ ហ្កាន់សាឡេស ដេវិត​សុន (Alejandro Gonzales Davidson) មើល​ឃើញ​ថា រដ្ឋាភិបាល​តាមរយៈ​ក្រសួង​រ៉ែ និង​ថាមពល​ជាទូទៅ​មិន​ដែល​បង្ហាញ​តម្លាភាព​ការអនុវត្ត​គម្រោង​ទាញ​យក​ធនធាន​រ៉ែ​ឡើយ រួម​ទាំង​គម្រោង​បូម​ខ្សាច់​នៅ​កោះ​ស្រឡៅ​នោះ​ផង។ លោក​ថា គម្រោង​នៅ​កោះ​ស្រឡៅ​នោះ​ទំហំ​នៃ​ការ​នាំ​ចេញ​ខ្សាច់​មាន​តម្លៃ​រាប់​រយ​លាន​ដុល្លារ ប៉ុន្តែ​អ្វី​ដែល​ពលរដ្ឋ​ទទួល​បាន​គឺ​តិចតួច​បំផុត៖ «យើង​បាន​តាមដាន​រហូតដល់​ឆ្នាំ​២០១៧ - ២០១៨ ឃើញថា​មូលនិធិ​ហ្នឹង​គ្រាន់តែ​ជា​រឿងល្ខោន​ទេ គេ​ធ្វើ​ផ្លូវ​ម៉ា​ខ្សែ ដូចជា​ផ្លូវ​តូច​មួយ​ហ្នឹង មិនមែន​ផ្លូវ​សម្រាប់​ធ្វើ​ដំណើរ​ទេ ផ្លូវ​សម្លាប់​ពលរដ្ឋ​ដើរទៅ​វត្ត ហើយ​មិន​មាន​អី​ក្រៅ​ពី​ហ្នឹង​ផង សាលារៀន​នៅតែ​ដដែល មណ្ឌល​សុខភាព​នៅតែ​មិន​មាន ហើយ​លុយ​ដែល​បាន​នោះ​មូលនិធិ​ហ្នឹង​ដូចជា​ចាយ​គ្មាន​តម្លាភាព អត់​មាន​សវនកម្ម​ច្បាស់លាស់​។ មួយទៀត​ក៏​មិន​ដឹង​ថា ចំនួន ៣​លាន​ដុល្លារ​ចេញ​ម៉ោ​ពី​ណា តែ​ព័ត៌មាន​ដែល​បាន​ពី​ពលរដ្ឋ​កោះ​ស្រឡៅ​គឺ​គេ​បាន​តិច​មែន​ទែន»។

ក្រសួង​រ៉ែ​បាន​ផ្ដល់​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ឱ្យ​ក្រុមហ៊ុន​ចំនួន​៣​បូម​ខ្សាច់​នៅ​ខេត្តកោះកុង ដើម្បី​នាំចេញ​ទៅ​ក្រៅប្រទេស ប៉ុន្តែ​បាន​បញ្ឈប់​អាជីវកម្ម​ទាំងនោះ​វិញ​កាលពី​ឆ្នាំ​២០១៦​។ ទិន្នន័យ​ពាណិជ្ជកម្ម​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ បង្ហាញ​ថា រយៈពេល ៨​ឆ្នាំ ចាប់​ពី​ឆ្នាំ​២០០៧ ដល់​ឆ្នាំ​២០១៥ ប្រទេស​កម្ពុជា បាន​នាំចេញ​ខ្សាច់​ទៅ​ប្រទេស​សិង្ហបុរី ជិត ៣​លាន​តោន (២.៧៧៤.៦១៣) គិត​ជា​ទឹកប្រាក់​ជាង ៥​លាន​ដុល្លារ​សហរដ្ឋអាមេរិក (៥.៥៥៧.៣៦៩) ប៉ុន្តែ​បើ​ពិនិត្យមើល​ទិន្នន័យ​ដែល​ប្រទេស​សិង្ហបុរី នាំចូល​ខ្សាច់​ពី​កម្ពុជា វិញ មាន​រហូត​ទៅជា​ង ៧៣​លាន​តោន ដែល​គិត​ជា​ទឹកប្រាក់​ប្រមាណ ៧៥០​លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក (៧៥២.៧៦១.៩៧៨) ឯណោះ​។ ចំណែក​អង្គការ​បរិស្ថាន​វិញ​មើល​ឃើញ​ថា​ពលរដ្ឋ​ក្នុង​តំបន់​បាន​បាត់បង់​ចំណូល បាត់បង់​មុខរបរ ផល​នេសាទ​ធ្លាក់ចុះ រីឯ​ធនធានធម្មជាតិ​ក្នុង​តំបន់​ផ្លាស់ប្ដូរ​លែង​ដូច​ពីមុន​។ ពលរដ្ឋ​ក្នុង​សហគមន៍ និង​អ្នក​បរិស្ថាន​ដែល​ឈឺឆ្អាល​រឿង​នេះ​ត្រូវ​ក្រុមហ៊ុន​ប្ដឹង និង​ជាប់ពន្ធនាគារ​ជាច្រើន​នាក់​ថែម​ទៀត។

លោក​អាឡិច​បន្ត​ថា ដើម្បី​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​អាច​ទទួល​បាន​ផលប្រយោជន៍​ពេញលេញ​ពី​អាជីវកម្ម​រ៉ែ​រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​ធានា​តម្លាភាព បើក​ចំហរ​ព័ត៌មាន​ទាំងអស់ ផ្ដល់​ឱកាស​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​បាន​ចូលរួម​គ្រប់​ដំណាក់កាល​នៃ​គម្រោង​អាជីវកម្ម​ទាំងអស់ ស្ដាប់ និង​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ផល​ប៉ះពាល់​ទៅ​លើ​សហគមន៍ កំណត់​ពី​ទំហំ​អត្ថប្រយោជន៍​សម្រាប់​ពល​រដ្ឋ និង​ផ្ដល់​ការងារ​ពិតប្រាកដ​ទៅ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ៖ «ក្រោយពី​ប្រជាជន​ទទួល​ព័ត៌មាន​ពេញលេញ​ពី​ចំណូល​ចំណាយ ផល​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ចំណុច​វិជ្ជមាន អវិជ្ជមាន ផល​ប៉ះពាល់​ទៅលើ​សេដ្ឋកិច្ច​ប្រជាជន​មូលដ្ឋាន ប្រជាជន​គួរ​មាន​សិទ្ធិ​សម្រេច​ចិត្ត​ថា តើ​យើង​យក ឬ​មិន​យក​ ? ចំណូល​របស់​ប្រជាជន​មូលដ្ឋាន​ត្រូវតែ​មាន​សមធម៌ ឬ​សមភាព រវាង​ចំណូល​របស់​រដ្ឋ ចំណូល​របស់​ក្រុមហ៊ុន​។ មួយទៀត​ខ្ញុំ​ឃើញ​សកម្មភាព​រ៉ែ​ដូចជា​នៅ​ស្រុក​រវៀង ខេត្ត​ព្រះវិហារ ឬក៏​នៅ​មណ្ឌលគិរី ឬក៏​នៅ​កោះកុង កម្មករ​ដែល​នៅ​ធ្វើការ​ក្នុង​ក្រុមហ៊ុន​ភាគច្រើន​លើសលប់​មកពី​ខាងក្រៅ ហើយ​មួយ​ចំនួន​ធំ​គឺ​បរទេស»។

គិត​ត្រឹម​ឆ្នាំ​២០២០​កន្លងទៅ​ក្រសួង​រ៉ែ និង​ថាមពល​បាន​ផ្ដល់​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ធ្វើ​អាជីវកម្ម​រ៉ែ​សំណង់​ទៅ​ឱ្យ​ក្រុមហ៊ុន​ចំនួន​២៣២ អាជីវកម្ម​រ៉ែ​ដទៃទៀត​ចំនួន​១៧​ក្រុមហ៊ុន និង​មាន​ក្រុមហ៊ុន​ជាច្រើន​ទៀត​កំពុង​រុករក​រ៉ែ​នៅក្នុង​ខេត្ត​មួយចំនួន ដែល​មាន​សក្ដានុពល​ធនធាន​រ៉ែ៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។