ប្រពន្ធសកម្មជនការពារព្រៃឈើ លោក ឆន ផល្លា ថា សាលាដំបូងរតនគីរីដែលបានសម្រេចឃុំខ្លួនប្ដីលោកស្រីទាំងគ្មានកំហុសជិតពីរឆ្នាំមកនេះ បណ្ដាលឱ្យគ្រួសារលោកស្រីរងទុក្ខវេទនា និងប៉ះពាល់ការសិក្សាកូនៗ ដូច្នេះលោកស្រីទទូចដល់សាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំស្វែងរកការពិត និងផ្ដល់ភាពស្អាតស្អំដល់ប្ដីលោកស្រីវិញ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា ក្រសួងពាក់ព័ន្ធគួរតែបើការស៊ើបអង្កេតលើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងមន្ត្រីតុលាការដែលសម្រេចឃុំខ្លួនលោក ឆន ផល្លា ព្រោះអង្គជាតិ និងអង្គការសហប្រជាជាតិរកឃើញថា នេះជាការឃុំខ្លួនដោយគ្មានភស្តុតាង និងមូលដ្ឋានច្បាប់។
ប្រពន្ធសកម្មជនការពារព្រៃឈើ លោក ឆន ផល្លា គឺលោកស្រី ខាំ សាឡុង ស្នើដល់សាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំឱ្យពន្លឿននីតិវិធី និងផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ប្ដីលោកស្រីដែលកំពុងជាប់ឃុំទាំងមានជំងឺប្រចាំកាយ ចំណែកលោកស្រីមិនអាចរកប្រាក់ចំណូលផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ និងកូនៗលោកស្រីបាននោះទេ។
ជនជាតិដើមទំពូន លោកស្រី ខាំ សាឡុង បានឱ្យដឹងថា ស្ថានភាពសុខភាពប្ដីរបស់លោកស្រីនៅក្នុងពន្ធនាគារមានសភាពកាន់តែទ្រុឌទ្រោម និងត្រូវលេបថ្នាំជាប់ជាប្រចាំ ដោយសារតែលោក ឆន ផល្លា មានជំងឺប្រចាំកាយរួមមាន ជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងជំងឺលើសឈាមតាំងមុនជាប់ពន្ធនាគារ។ អ្នកស្រី ខាំ សាឡុង ថា ចាប់តាំងពីប្ដីជាប់ពន្ធនាគារមក លោកស្រីមិនអាចផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ និងកូនទាំងបីនាក់ឱ្យបន្តការសិក្សាបាននោះទេ ព្រោះថា លោកស្រីដើរស៊ីឈ្នួលមួយថ្ងៃទទួលបានតែ២៥ពាន់រៀល។
លោកស្រី ខាំ សាឡុង៖ «ខ្ញុំពិបាកដោយសារកូននៅតូចៗ ដោយសារខ្ញុំជំពាក់គេ ព្រោះខ្ញុំស្រីអត់ចេះរកអីលុយរកកាក់ កាលនៅគាត់ហ្នឹង ដូចថា ខ្ញុំនៅសុខសប្បាយ ដូចថាយើងចេះរកស៊ីរកអ៊ីដូចគ្នា ព្រោះខ្ញុំណាគិតពីគាត់ផង ណាគិតពីកូនរៀនផង សព្វគ្រប់បែបយ៉ាង»។
លោកស្រី ខាំ សាឡុង ទទូចដល់សាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំឱ្យច្រាលចោលសាលក្រមសាលាដំបូងខេត្តរតនគីរី ដើម្បីផ្ដល់សេរីភាព និងយុត្តិធម៌ដល់ប្ដីលោកស្រីដែលមិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសដូចការចោទប្រកាន់របស់មន្ត្រីមូលដ្ឋាន។ លោកស្រី ខាំ សាឡុង ស្នើដល់តុលាការពន្លឿនសវនាការ និងទាមទារឱ្យដើមបណ្ដឹងដែលជាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមកឆ្លើយតប និងផ្ដល់ភស្តុតាងដែលចោទថា ប្ដីលោកស្រីបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស។
លោកស្រី ខាំ សាឡុង៖ «ខ្ញុំថាប្រហែលខ្ញុំបានសង្ឃឹម ខាងតុលាការត្បូងឃ្មុំព្រោះគាត់បានលើកលែងមួយរឿងហើយ ព្រោះរឿងគេចោទអត់ពិត ដូចយុត្តិធម៌តុលាការហ្នឹង គាត់ជឿទៅតាមការពិត អត់ដូចគេចោទប្រកាន់ទេ ព្រោះខ្ញុំកាលមុនបានជោគជ័យមួយរឿងហើយ»។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី២១ ខែសីហា លោក ឆន ផល្លា ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារខេត្តរតនគិរី អស់រយៈពេល៧០០ ថ្ងៃ ខណៈដែលកូនទាំង ៣នាក់កំពុងរៀន។ លោក ឆន ផល្លា ដែលមានវ័យ៤៣ឆ្នាំ រស់នៅ ភូមិនៅសមុត្រក្រោម ឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី បានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការការពារព្រៃឈើនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់តាំងពីឆ្នាំ២០១៦មក។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចសុំការឆ្លើយតបពីអភិបាលស្រុកលំផាត់ លោក នូ ថេ និងប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តរតនគិរី លោក ផុន ខេមរិន ដែលជាដើមបណ្ដឹងប្ដឹងលោក ឆន ផល្លា បានទេ នៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជាអាដហុក (ADHOC) លោក ស៊ឹង សែនករុណា ឱ្យដឹងថា លោក ឆន ផល្លា គឺជាពលរដ្ឋសកម្មមួយរូបដែលបានចំណាយពេលវេលា ថវិកាផ្ទាល់ខ្លួន ក្នុងការចូលរួមការពារធនធានព្រៃឈើ ជាពិសេសលោកជាអ្នកហ៊ានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅកាន់មេភូមិ មេឃុំ អភិបាលស្រុក និងប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តរតនគីរី ដែលចូលរួម និងបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យជនល្មើសកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ លោក ស៊ឹង សែនករុណា ថាមន្ត្រីទាំងនោះ ប្ដឹងត្រលប់ទៅលោក ឆន ផល្លា ជាវិញ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា៖ «ការធ្វើសកម្មភាពទាំងអស់នោះ វាប៉ះពាល់ទៅដល់ ក្រុមឈ្មួញឬឧក្រិដ្ឋជនមួយចំនួនហើយក៏មានការគប់គិតជាមួយក្រុមអាជ្ញាធរមួយចំនួនផងដែរ ហើយកាលណាប៉ះពាល់ដល់ក្រុមឈ្មួញឈើខិលខូចក្រុមអ្នកប្រព្រឹត្តិបទល្មើសព្រៃឈើ ក្រុមអ្នកបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិដីធ្លីទាំងអស់នេះ គេមិនសប្បាយចិត្តដូចច្នេះហើយគេបានប្ដឹងផ្ដល់គុំកួនលោក ឆន ផល្លា ដាក់ទៅតុលាការ»។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា បន្ថែមថា អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិបានស្នើឱ្យដោះលែង លោក ឆន ផល្លា ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ។ លោកថា កន្លងទៅថ្មីៗនេះសមាគមអាដហុកបានយកករណីលោក ឆន ផល្លា លើកឡើងទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ប៉ុន្តែពុំមានការឆ្លើយនោះទេ។
លោក ឆន ផល្លា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចនគរបាលចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ ហើយសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី ដែលបានផ្ដន្ទាទោសសកម្មជនព្រៃឈើរូបនេះ ដាក់ពន្ធនាគារចំនួន៥ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទ «កាប់រានដីព្រៃ ឈូសឆាយ និងហ៊ុមព័ទ្ធកាន់កាប់ដីព្រៃ» ប៉ុន្តែសាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំនៅថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា បានប្រកាសច្រានចោលសាលក្រម និងថា លោក ឆន ផល្លា មិនមានកំហុសដូចការចោទប្រកាន់។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ឆន ផល្លា ត្រូវបានសាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែកក្កដា ប្រកាសសាលក្រមលើករណីទី២ ដោយផ្ដន្ទាទោសលោក ឆន ផល្លា ឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល៦ឆ្នាំ ពីបទ «ផ្ដើមគំនិតកាប់គាស់ រុករានដីព្រៃ ឆ្ការ ដុត និងឈូសឆាយដីព្រៃ ដើម្បីយកដីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ» ដដែល បើទោះជានៅក្នុងសវនាការតុលាការមិនបានរកឃើញកំហុសរបស់សកម្មជនបរិស្ថានរូបនេះក៏ដោយ។
បើតាមមេធាវី លោក ឆន ផល្លា ថា សាលាឧទ្ធរណ៍ខេត្តត្បូងឃុំសម្រេចពន្យារសវនាការពីថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា ទៅ ថ្ងៃទី៤ ខែកញ្ញា ខាងមុខ។
ការិយាល័យទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ សម្ដែងការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងចំពោះការចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនសកម្មជនព្រៃឈើ លោក ឆន ផល្លា ហើយចាត់ទុកសកម្មភាពនេះថា ជាការគំរាមកំហែង និងរំលោភលើសិទ្ធិអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សផ្នែកបរិស្ថាន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។