មន្រ្តីសង្គមស៊ីវិលផ្នែកសិទ្ធិការងារ មន្រ្តីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស និងមន្រ្តីសហជីព ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតគណៈកម្មការស៊ើបអង្កេតចម្រុះថ្នាក់ជាតិ និងដោយឯករាជ្យមួយ ដើម្បីស៊ើបអង្កេត និងស្រាវជ្រាវរឿងបើកបនល្បែងស៊ីសងអនឡាញខុសច្បាប់របស់ថៅកែចិន និងករណីសង្ស័យបង្ខាំងបុគ្គលិករាប់ឆ្នាំ រហូតឆ្លងជំងឺកូវីដ-១៩ ពេញកាស៊ីណូ ឌឹសិនឆឺរី (The Century)។
មន្រ្តីសិទ្ធិការងារ មន្រ្តីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស និងមន្រ្តីសហជីពយល់ស្របគ្នាថា រឿងបើកបនល្បែងអនឡាញ នៅក្បែរច្រមុះសមត្ថកិច្ចខេត្តព្រះសីហនុ រហូតផ្ទុះកើតជំងឺកូវីដ-១៩ និងមានអ្នកស្លាប់ផងនោះ គឺជារឿងធ្ងន់ធ្ងរ និងពាក់ព័ន្ធបទល្មើសជាច្រើន។
បទល្មើសទីមួយ គឺការបើកបនល្បែងស៊ីសងអនឡាញ ដោយខុសច្បាប់ ព្រោះរដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរណ៍ណែនាំ ឲ្យបិទបនល្បែងទាំងនេះ តាំងពីខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៩។ រហូតមកដល់ពេលនេះ គ្មានសារាចរណ៍ថ្មីណាមួយ លុបសារាចរណ៍ចាស់នោះនៅឡើយទេ។ បទល្មើសទីពីរ គឺបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ពាក់ព័ន្ធនឹងការសង្ស័យបង្ខាំងមនុស្ស ព្រោះបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន ថាពួកគាត់ត្រូវបង្ខាំងឲ្យនៅធ្វើការទីនោះ ដោយមិនឲ្យចេញក្រៅ សូម្បីតែទៅលេងបងប្អូនឬឳពុកម្ដាយ អស់រយៈពេល ២ ឆ្នាំមកហើយ ដែលផ្ទុយនឹងច្បាប់ការងារ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់ស្តីពីការជួញដូរមនុស្ស និងច្បាប់អន្តរជាតិ។ បទល្មើសទីបី គឺពាក់ព័ន្ធនឹងការល្មើសច្បាប់ស្តីពីវិធានការទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ដោយបនល្បែងនេះ មិនព្រមផ្អាកដំណើរការភ្លាមៗ ពេលបុគ្គលិកទើបឆ្លងជំងឺកូវីដ-១៩ មួយចំនួនពីដំបូង។ ផ្ទុយទៅវិញ បនល្បែងស៊ីសងអនឡាញនេះ នៅតែបន្តបើកទ្វារ និងឲ្យបុគ្គលិកបន្តធ្វើការបន្តជាច្រើនថ្ងៃទៀត រហូតបុគ្គលិក ៤៣៧ នាក់ឆ្លងជំងឺនេះ ពេញកាស៊ីណូ និងមានអ្នកស្លាប់ម្នាក់ ទើបផ្អាកដំណើរការ។
ទាំងនេះ នៅមិនទាន់រាប់បញ្ចូលទាំងការបំពានសិទ្ធិបុគ្គលិក ដោយការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបុគ្គលិក ក្នុងការចងក្រងជាប្រតិភូតំណាង ឬសហីជីពកម្មករនៅឡើយ។
ជុំវិញការរំលោភបំពានធ្ងន់ធ្ងរ និងច្រើនករណីនេះ មន្រ្តីឃ្លាំមើលសិទ្ធិការងារ ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យថ្នាក់ជាតិមួយ ទើបអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះបាន។ នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការ សង់ត្រាល់ លោក មឿន តុលា ថាអាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិនោះ គួរមើលឃើញចំណុចទាំងនោះ ដោយរកមើលថា តើមានការពាក់ព័ន្ធនឹងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានឬទេ ទើបរឿងនេះកើតឡើង? លោកបន្តថា មន្រ្តីក្រសួងការងារ ថាបានទៅពិនិត្យកន្លែងឆ្លង ដើម្បីធ្វើចត្តាឡីស័ក និងថាមានមន្រ្តីពេទ្យចេញចូល ចុះហេតុអ្វីបានជាក្រុមហ៊ុន នៅតែបង្ខំឲ្យបុគ្គលិកធ្វើការ? លោកថា គេមិនគួរលើកលែងមន្រ្តី និងអ្នកពាក់ព័ន្ធទេ តែគួរមានវិធានការច្បាស់លាស់ ទាំងរដ្ឋបាល និងព្រហ្មទណ្ឌលើអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។ លោកបន្ថែមថា រឿងអាស្រូវនៃភាពមិនប្រក្រតី ដែលបង្កើតឡើងដោយថៅកែចិន នៅកម្ពុជានេះ រួមទាំងករណីបង្ខាំងមនុស្សខុសច្បាប់នេះ កំពុងល្បីខ្ចរខ្ចាយលើឆាកអន្តរជាតិ។ ដូច្នេះលោកថា ការបង្កើតគណកម្មការថ្នាក់ជាតិ គឺត្រូវតែមានតម្លាភាព មានសមាសភាពចម្រុះពីខាងអ្នកស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យ និងសង្គមស៊ីវិល ទើបមានសង្ឃឹមថាអាចមានតម្លាភាព និងអាចស្តារមុខមាត់កម្ពុជាបាន។ លោកព្រមានថា បើការស៊ើបការស៊ើបអង្កេតណាមួយ ធ្វើឡើងដើម្បីគ្រាន់តែបិទបាំងរឿងអាស្រូវ នោះកេរ្តិ៍ឈ្មោះអាក្រក់របស់ជាតិ នឹងមិនបាត់ទេ៖ «រឿងនេះវាប៉ះពាល់មុខមាត់ប្រទេសខ្លាំង! ដូច្នេះហើយបើសិនជា អាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិលោកប្រើយន្តការមួយស៊ើបអង្កេតហើយដើម្បីលាងការចោទប្រកាន់នានា ខ្ញុំគិតថាវាមិនអាចលាងឈ្មោះ កេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជាបានទេ បញ្ហានេះអាចស្ថិតក្នុងរបាយការណ៍សហរដ្ឋអាមេរិកពាក់ព័ន្ធនឹងការជួញដូរមនុស្ស។ ទាល់តែអាជ្ញាធរហ្នឹងធ្វើរឿងនេះ ដោយប្រយ័ត្នប្រយែងបំផុត»។
ដូចគ្នានេះដែរ មន្រ្តីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សឯណោះវិញ លោកគាំទ្រឲ្យបង្កើតក្រុមស៊ើបអង្កេតថ្នាក់ជាតិ ដែលត្រូវពិនិត្យលើរឿងនេះ ដោយមិនត្រូវជឿតែទៅលើរបាយការណ៍មន្រ្តីថ្នាក់ខេត្ត។ អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា ថាគណកម្មការថ្នាក់ជាតិនេះ ត្រូវតែចុះស្រាវជ្រាវ ឲ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីជម្រះមន្ទិលសង្ស័យ និងចៀសវាងការរិះគន់ ពាក់ព័ន្ធនឹងទំនាស់ផលប្រយោជន៍។ លោកថា ការបកស្រាយរបស់គណៈកម្មការនេះទៀតសោត ត្រូវធ្វើឲ្យបានច្បាស់លាស់ និងមានតម្លាភាព និងត្រូវផ្តន្ទាទោសបុគ្គលដែលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់៖ «ការចាត់វិធានការហ្នឹង គឺមានសារសំខាន់ណាស់ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាទប់ស្កាត់កុំឲ្យមានអំពើបែបហ្នឹងកើតឡើងតទៅទៀត។ នៅពេលមានអំពើបែបហ្នឹងកើតឡើងតទៅទៀត វាច្បាស់ជាអ្នកទាំងអស់ហ្នឹង មិនហ៊ានប្រព្រឹត្តនៅអំពើបែបហ្នឹងទៀតទេ ព្រោះបើប្រព្រឹត្តបែបនេះ គាត់នឹងទទួលរងនូវការចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ ទៅតាមអ្វីដែលជាការប្រព្រឹត្តរបស់ពួកគាត់មិនត្រឹមត្រូវហ្នឹងឯង»។
ជាធម្មតាការបើកបនល្បែងស៊ីសងអ្វីមួយ នៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខេត្ត គឺត្រូវតែមានការឯកភាព និងដឹងឮពីភាគីពាក់ព័ន្ធជាច្រើន រួមមានអភិបាលខេត្តព្រះសីហនុលោក គួច ចំរើន ស្នងការនគរបាលខេត្តលោក ជួន ណារិន មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តលោក ហេង ប៊ុនទី មន្រ្តីនៃមន្ទីរការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈខេត្តព្រះសីហនុ និងថៅកែចិន ដែលជាម្ចាស់បនល្បែងស៊ីសងនោះផង។
ក្នុងន័យនេះ មន្រ្តីសហជីព ថាការស៊ើបអង្កេតនិងស្រាវជ្រាវដើម្បីវែកមុខជនដែលពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីយកមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ គឺអាចធ្វើទៅបានទាល់តែមានសមាសភាពមន្រ្តីខាងក្រៅ ចៀសវាងអាជ្ញាកណ្តាល និងអ្នកទាល់បាល់ជាមនុស្សតែមួយ។ ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពវិស័យទេសចរណ៍ និងសេវាកម្មកម្ពុជាលោក ម៉ម រិទ្ធី ថាព័ត៌មានពិត គឺមាននៅបុគ្គលិកដែលរងគ្រោះ និងហ៊ាននិយាយការពិត។ ដូច្នេះលោកស្នើថា ការស៊ើបអង្កេតណាក៏ដោយ ត្រូវពិនិត្យមើលអំពីការគម្រាមកំហែងបុគ្គលិក ដែលហ៊ាននិយាយការពិត និងត្រូវរកវិធានការយ៉ាងណាការពារសុវត្ថិភាពរបស់ពួកគាត់ ទើបការរុករកអង្គហេតុពិត មានលទ្ធផលល្អ៖ «កម្មករដូចកន្លងមក កាលណាហៅគាត់ទៅជួបម្នាក់ពីរនាក់ ឬបីបួនប្រាំនាក់ ហៅគាត់ទៅនិយាយ គាត់ភ័យគាត់ខ្លាច គាត់អត់ហ៊ានទេ ហើយកម្មករផ្សេងៗទៀតច្រើនរយនាក់ គាត់អត់ហ៊ាននិយាយតែម្តង។ សូម្បីតែគាត់ទៅធ្វើការហ្នឹងហើយ គាត់មិនហ៊ាននិយាយទៀត។ យើងដឹងថាគាត់ទៅធ្វើការ។ វាសំខាន់សាម៉ីខ្លួនគាត់ គាត់ភ័យគាត់ខ្លាច ខ្លាចគេរករឿងគាត់។ ដូច្នេះក្នុងហ្នឹងមិនមែនមានកម្មករតែម្នាក់ពីរបីនាក់ទៅធ្វើការទេ វាមានកម្មករច្រើននាក់ទៅធ្វើការ ចាប់ពីថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញាហ្នឹង»។
កាស៊ីណូអនឡាញចិន ឌឹសិនឆឺរី (The Century) មានទីតាំងនៅភូមិ ៥ សង្កាត់លេខ ៤ ខេត្តព្រះសីហុន មានចំនួនកម្មករបុគ្គលិកបម្រើការសរុប ៤៣៧នាក់។ បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុននេះ អះអាងថា កម្មករទាំងអស់ឆ្លងជំងឺនេះ។
ការផ្ទុះរាលដាលជំងឺនេះផ្តើមដំបូងពីថ្ងៃទី២៣ ខែកញ្ញា ក្រោយបុគ្គលិកម្នាក់ទៅភ្នំពេញ ធ្វើតេស្តរកឃើញថា មានផ្ទុកជំងឺនេះ។ ភ្លាមនោះអ្នកគ្រប់គ្រងកាស៊ីណូបានធ្វើតេស្តរហ័សលើបុគ្គលិក និងរកឃើញបុគ្គលិកជាច្រើនផ្ទុកជំងឺនេះ។ ប៉ុន្តែកាស៊ីណូ នេះ នៅតែបន្តបើកដំណើរការរហូត និងឲ្យបុគ្គលិកបន្តធ្វើការទាំងឈឺ។ រហូតដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា ក្រោយបុគ្គលិកម្នាក់ស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះ ទើបបែករឿង។ ពេលនោះគេឃើញអាជ្ញាធរចុះមកបញ្ជាឲ្យផ្អាកអាជីវកម្មនេះសិន។
បុគ្គលិកនៅបនល្បែងស៊ីសងអនឡាញ The Century បញ្ជាក់ជាថ្មីនៅថ្ងៃទី៤ ខែតុលានេះ ថាផ្នែកគ្រប់គ្រងកាស៊ីណូ ចិនមួយនេះ ពិតជាបានឲ្យបុគ្គលិកនៅបន្តធ្វើការទាំងផ្ទុះជំងឺកូវីដពេញកាស៊ីណូមែន។ បុគ្គលិកដែលផ្តល់ព័ត៌មានក្នុងលក្ខខណ្ឌសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ដោយខ្លាចការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីម្ចាស់កាស៊ីណូ និងអាជ្ញាធរថាក្រុមហ៊ុនដាក់សម្ពាធដល់បុគ្គលិកឲ្យធ្វើការ ដោយសម្អាងថា បើបុគ្គលិកទាំងអស់នាំគ្នាធ្វើចត្តាឡីស័ក តើឲ្យក្រុមហ៊ុនបានប្រាក់ចំណូលពីណា មកបើកប្រាក់ខែឲ្យបុគ្គលិក។
ក្រោយផ្ទុះការឆ្លងរាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ នៅក្នុងកាស៊ីណូនេះភ្លាម បុគ្គលិកជាច្រើនបានបង្ហោះវីដេអូផ្សាយផ្ទាល់តាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក អំពីការមិនយកចិត្តទុកដាក់របស់អាជ្ញាធរ និងមន្រ្តីសុខាភិបាល ចំពោះស្ថានភាពជំងឺរបស់ពួកគាត់។ ក្រោយមកអាជ្ញាធរបានដាក់សម្ពាធឲ្យពួកគាត់លុបវីដេអូនោះចេញវិញ។ ប៉ុន្តែ បុគ្គលិកទាំងនោះមិនព្រម។ បុគ្គលិកទាំងនោះ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ី៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។