Opens in new windowទឹកអូរមានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយ អាស្រ័យផលដូចជា ការស្រោចស្រពដំណាំ ចម្អិនអាហារ មុជទឹក និងការនេសាទ ជាដើម ក៏ប៉ុន្តែនៅបច្ចុប្បន្ន អ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចអះអាងថា ទឹកអូរកំពុងបង្កការលំបាកដល់ការអាស្រ័យផលរបស់អ្នកភូមិនៅតំបន់នោះ ដែលមានសភាពប្រែជាល្អក់ខុសប្រក្រតី។
ពលរដ្ឋចាត់ទុកថា កត្តាដែលនាំឲ្យទឹកអូរល្អក់កខ្វក់នេះ បង្កជាគុណវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរដល់ពលរដ្ឋដែលអាស្រ័យផលទឹកអូរនោះ ថែមទាំងអាចបង្កជំងឺស្បែកដល់កុមារនៅក្នុងភូមិ ជាដើម។
តើមានកត្តាអ្វីខ្លះ ទើបបណ្ដាលឲ្យទឹកអូរដែលធ្លាប់ថ្លាឆ្វង់ ប្រែជាល្អក់កខ្វក់បែបនេះ?
អូរស្វាយ គឺជាឈ្មោះអូរមួយឋិតនៅឃុំសំអាង ភ្ជាប់នឹងអូរល្ពៅ និងអូរត្រែល ឃុំថាឡាបរិវ៉ាត់ មានសភាពបត់បែន និងហូរចូលទន្លេមេគង្គមានប្រវែងប្រហែលជាង ៦០គីឡូម៉ែត្រ ចាប់ពីភូមិឆ្វាំង ឃុំសំអាង ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់។
ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ឲ្យដឹងថា ទឹកអូរបានផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់អ្នកស្រុកយ៉ាងច្រើន តាំងពីដើមរហូតមក ដូចជា ការស្រោចស្រពដំណាំកសិកម្ម ការចម្អិនម្ហូបអាហារ និងទទួលទាន ជាដើម។ តែអ្វីដែលអ្នកភូមិបារម្ភ គឺទឹកអូរនៅបច្ចុប្បន្នដែលធ្លាប់តែថ្លាឆ្វង់មកជាល្អក់ ប្រែពណ៌ខុសធម្មតាមិនអាចប្រើប្រាស់ជាលក្ខណៈគ្រួសារបានដូចមុនឡើយ។ អ្នកភូមិរកឃើញថា មូលហេតុចម្បងដែលបង្កឲ្យទឹកអូរស្វាយនេះ ប្រែជាល្អក់កខ្វក់ គឺបណ្ដាលមកពីសិប្បកម្មកែច្នៃឈើប្រណីតនៅក្នុងមូលដ្ឋាន ដែលបានបង្ហូរកាកសំណល់ និងកម្ទេចអាចម៍រណារចូលក្នុងទឹកអូរ។
ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ម្នាក់ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសាររស់នៅឃុំសំអាង ដែលមានផ្ទះជិតមាត់អូរស្វាយ គឺលោក ចាន សុខ។ លោករៀបរាប់នៅថ្ងៃទី៨ កញ្ញា ថា បច្ចុប្បន្ន ទឹកអូរស្វាយនៅក្បែរផ្ទះលោកមិនអាចប្រើប្រាស់បានដូចឆ្នាំមុនៗនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា មូលហេតុដែលបណ្ដាលឲ្យទឹកអូរនេះប្រែជាល្អក់កខ្វក់ខុសប្រក្រតី គឺបណ្ដាលមកពីកម្ទេចកាកសំណល់សិប្បកម្ម ត្រូវបានគេបង្ហូរចូលអូរនេះនៅផ្នែកខាងលើជាប់ផ្លូវជាតិ។ លោកអង្កេតឃើញថា កម្ទេចរណារដែលគេបានចាក់ចោលចូលក្នុងទឹកអូរនេះ អាចមានជាតិគីមី ព្រោះមានឈើប្រណីតជាច្រើនប្រភេទដែលបង្កប់ដោយជ័រអាចមានជាតិពុល ដូចជាប្រភេទឈើធ្នង់ កកោះ ឈើបេង និងឈើនាងនួន ជាដើម។
លោកថា ចាប់តាំងពីសិប្បកម្មនេះដំណើរការតាំងពីដើមឆ្នាំ២០១៥ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន អ្នកភូមិមិនអាចអាស្រ័យផលទឹកអូរនោះបានដូចធម្មតាឡើយ ព្រោះមានក្លិនស្អុយខុសធម្មតា ទឹកប្រែជាល្អក់កខ្វក់។ ចំណែកធនធានធម្មជាតិដែលអ្នកភូមិធ្លាប់អាស្រ័យផល ដូចជា ត្រី និងក្តាម ខ្យង ជាដើម ត្រូវងាប់ស្ទើរតែផុតពូជ។ មូលហេតុបណ្ដាលឲ្យត្រីសាច់ និងក្តាមត្រូវងាប់បែបនេះ លោករកឃើញថា គឺអាចបណ្ដាលមកពីពុលកម្ទេចរណារឈើចេញពីសិប្បកម្ម៖ «ទឹកវាល្អក់ណាស់ ហើយវាមិនមែនល្អដូចកាលពីមុនៗ គេហៅថាទឹកខុសពីធម្មតា ហ្នឹងហើយនិយាយទៅ គឺវាស្មោកគ្រោក វាមិនល្អទេ មិនដែលបានរកទេ ព្រោះត្រីវាពាយដែរ វាអត់សូវកើតដូចកាលពីមុនៗ ដែលអាចរកស៊ីបាន ទោះបីជាដាក់បង្កៃ ដាក់មង ក៏មិនបានដែរ»។
ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតជាជនជាតិដើមភាគតិចកួយ សម្បុរខ្មៅស្រអែម កំពុងអង្គុយក្រោមផ្ទះ គឺអ្នកស្រី នួន រឹម។ អ្នកស្រីនិយាយថា កូនស្រីអ្នកស្រីទើបតែអាយុ ១៣ឆ្នាំមានជំងឺរមាស់ស្បែក។ អ្នកស្រីសង្ស័យថា មូលហេតុបណ្ដាលឲ្យកូនស្រីគាត់មានជំងឺស្បែក ដូច្នេះអាចបណ្ដាលមកពីមុជទឹកអូរនោះ។ ជាងនេះទៅទៀត នៅក្នុងភូមិនៅមានកុមារជាច្រើនក៏មានជំងឺស្បែកដូចកូនអ្នកស្រីដែរ នៅពេលដែលពួកគាត់ឧស្សាហ៍លេងទឹកអូរ។ អ្នកស្រីកត់សម្គាល់ថា នឹងមានកុមារជាច្រើនក្នុងភូមិកើតជំងឺស្បែកជាបន្តបន្ទាប់ ប្រសិនបើអាជ្ញាធរ និងមន្ត្រីជំនាញ មិនដោះស្រាយករណីនេះទេ៖ «វាកើតចេញតាមខ្លួនវា ដូចមូសខាំ កូនខ្ញុំបានកើតរមាស់ចេញមក ខ្ញុំយកកំបោរទៅលាបទៅ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងម្ចាស់សិប្បកម្ម លោក មឹង រដ្ឋា ដើម្បីសុំបញ្ជាក់ពីការចោទប្រកាន់របស់អ្នកភូមិបានទេនៅថ្ងៃទី៨ កញ្ញា។
ដោយឡែកកុមារម្នាក់ឋិតក្នុងចំណោមកុមារជាច្រើនដែលកំពុងលេងទឹកអូរ ហាក់ដូចជាមិនបារម្ភពីការកើតជំងឺស្បែក ដោយសារការលេងទឹកអូរនេះ បានប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ថា ជានិច្ចកាល គាត់ចូលចិត្តមុជទឹកអូរនេះជាមួយមិត្តភ័ក្ដិក្នុងភូមិក្នុង ១ថ្ងៃពីរដង ជួនកាលក្នុង ១ថ្ងៃ ៣ដងក៏មាន។ កុមារីកត់សម្គាល់ថា សព្វថ្ងៃមិនថាតែកុមារមុជទឹកអូរនេះប៉ុណ្ណោះទេ ក៏មានមនុស្សវ័យចំណាស់ជាច្រើនក្នុងភូមិមកមុជទឹកនៅអូរនេះដែរ៖ «គេដូចជាដងទៅស្រោចជី ដូចជាមុជទឹក មុជទឹកច្រើន»។
ក្រុមពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ដែលធ្លាប់អាស្រ័យផលនៅទឹកអូរស្វាយ ដូចជា នេសាទត្រី រកខ្យង និងក្តាម ជាដើម មិនអាចរកបានដូចឆ្នាំមុនឡើយ ពោលគឺស្ទើរតែដាច់ពូជនៅឆ្នាំនេះ។ អ្នកភូមិអំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធរខេត្ត និងមន្ត្រីជំនាញ មេត្តាយកចិត្តទុកដាក់ការពារសុវត្ថិភាពធនធានធម្មជាតិក្នុងមូលដ្ឋាន ដែលកំពុងរងការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរ៖ «ដំណាំខ្ញុំ អាងទឹកក្នុងអូរហ្នឹង ដូចជាដំណាំអីហ្នឹង ចា៎ហ្នឹងហើយតាំងពីគេចាប់ធ្វើហ្នឹងមកទឹកល្អក់រហូត»។
អាជ្ញាធរឃុំសំអាង ឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នពលរដ្ឋអាស្រ័យផលលើទឹកអូរនេះមានតិចតួចណាស់ ព្រោះតែអ្នកភូមិមានទឹកអណ្ដូងស្នប់សម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងគ្រួសារធម្មតា។ ចំណែកពលរដ្ឋរស់នៅតាមអូរភាគច្រើន ក៏មិនសូវប្រើប្រាស់ទឹកអូរសម្រាប់ដាំបាយ និងបរិភោគដូចឆ្នាំមុនដែរ។
ទាក់ទងបញ្ហានេះ មេឃុំសំអាង ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ លោក ញៀន ផុន ទទួលស្គាល់ថា ពិតជាមានសិប្បកម្មនៅតាមមូលដ្ឋានបង្ហូរកាកសំណល់ និងកម្ទេចឈើចូលក្នុងទឹកអូរពិតប្រាកដមែន ក៏ប៉ុន្តែលោកបានណែនាំម្ចាស់សិប្បកម្ម ព្រមទាំងតម្រូវឲ្យកាយកម្ទេចរណារចេញពីក្នុងអូរកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើម្ចាស់សិប្បកម្មមិនអនុវត្តនូវសេចក្តីណែនាំរបស់អាជ្ញាធរឃុំនោះទេ លោកនឹងមានវិធានការជាបន្តទៀត។ លោកថា ទឹកអូរស្វាយនេះកាលពីដើមឡើយ អ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ពឹងអាស្រ័យផលស្ទើរតែ ១០០ភាគរយ ព្រោះតែកាលពីមុនមិនទាន់មានទឹកអណ្ដូងស្នប់ តែបច្ចុប្បន្ន អ្នកភូមិភាគច្រើនបានប្ដូរឥរិយាបថប្រើប្រាស់ទឹកអណ្ដូង សម្រាប់ទទួលទានវិញ៖ «ខ្ញុំបានបទបញ្ជាឲ្យគេកាយហើយ កាយជាអន្លង់ អណ្ដូងលូ កាយជាស្រះ ហើយចោលអាចម៍សំរាមហ្នឹងហើយតើ។ ខ្ញុំបានរៀបចំអ៊ីចឹងហើយ កុំវាអាចម៍រណារវាហូរទៅវាប៉ះពាល់រុក្ខជាតិខាងក្រោមផង ប៉ះពាល់ដល់ត្រីផង និងប៉ះពាល់ដល់សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋផង»។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ហូ សំអុល ផ្តល់ទស្សនៈថា ពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងភូមិក៏ជាផ្នែកមួយយ៉ាងសំខាន់ ដើម្បីចូលរួមចំណែកផ្តល់ដំណឹងទៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានជាបន្ទាន់ នៅពេលដែលឃើញកើតមានករណីបង្ហូរកាកសំណល់កម្ទេចឈើចូលក្នុងទឹកអូរនេះ ដើម្បីឲ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានដោះស្រាយឲ្យទាន់ពេលវេលា ចៀសវាងកុំឲ្យមានការប៉ះពាល់កាន់តែច្រើន។ លោកកត់សម្គាល់ថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងពលរដ្ឋ ហាក់ដូចជាមិនចុះសម្រុង និងស៊ីសង្វាក់គ្នាទាក់ទងការចូលរួមការពារបរិស្ថានធម្មជាតិ និងដើម្បីទប់ស្កាត់ភាពអសកម្មក្នុងសង្គម។ លោកថា ទុក្ខកង្វល់ពលរដ្ឋ គឺជាមូលដ្ឋានចម្បងដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយ។ លោកបញ្ជាក់ថា ការបណ្ដែតបណ្តោយឲ្យមានសិប្បកម្មកែច្នៃឈើប្រណីត បង្ហូរកម្ទេចរណារ និងកាកសំណល់ចូលក្នុងអូរ គឺជាដើមចមបង្កជាគុណវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរ អាចនឹងប៉ះពាល់សុខភាពពលរដ្ឋ ជាពិសេសកុមារ៖ «គាត់បានដឹងហើយ នៅតែព្រងើយកន្តើយ។ គាត់មិនធ្វើការដោះស្រាយ ឬមួយក៏បញ្ឈប់ទៅលើសិប្បកម្មហ្នឹងទេ មានន័យវាការទទួលខុសត្រូវ គឺធ្លាក់ទៅលើគាត់។ ប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងគាត់ទៅហាមឃាត់សិប្បកម្មហ្នឹង ក៏មានការពិបាកដែរ។ អ៊ីចឹងមានតែអាជ្ញាធរទេ ដែលគ្រប់គ្រងទៅលើប្រជាពលរដ្ឋអស់ហ្នឹង ដូចជាសិប្បកម្មហ្នឹងជាដើម»។
អាជ្ញាធរឃុំសំអាង ឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នឃុំសំអាង មានពលរដ្ឋរស់នៅចំនួនជាង ៩០០គ្រួសារ ក្នុងនោះមានពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយ រស់នៅប្រហែល ៧០ភាគរយ និងមានពលរដ្ឋចំណាកស្រុកសម្រុកមករស់នៅជាបណ្ដើរៗប្រហែលជា ១០ ទៅ ២០ភាគរយ។ ឃុំសំអាង ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ មានចម្ងាយឆ្ងាយពីទីរួមខេត្តស្ទឹងត្រែង ជាង ៥០គីឡូម៉ែត្រ ឆ្លងកាត់ស្ពានមេគង្គ។ ដោយឡែកអ្នកភូមិភាគច្រើនប្រកបរបរកសិកម្ម ចូលព្រៃកាប់ឈើ និងជាងកែច្នៃគ្រឿងសង្ហារិម ជាដើម។ អ្នកភូមិឲ្យដឹងថា ទឹកអូរស្វាយភ្ជាប់អូរល្ពៅ និងអូរត្រែល ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ មានពលរដ្ឋរាប់ពាន់គ្រួសារអាស្រ័យផលលើទឹកអូរផ្នែកខាងក្រោម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។