អ្នកការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​មើល​ឃើញ​ផ្ទុយគ្នា​ពី​​កេរដំណែល​​របស់អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត (Rhona Smith) អ្នករាយការណ៍​ពិសេស អ.ស.ប

0:00 / 0:00

ក្រុមអ្នកការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​មើល​ឃើញ​ផ្ទុយគ្នា​ជុំវិញ​កេរដំណែល​​របស់​អ្នក​រាយ​ការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ស្តីពី​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា គឺ​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត (Rhona Smith)។ ក្រុម​អ្នកការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស យល់ថា អ្នកស្រី​ហ៊ាន​និយាយ​ត្រង់ៗ ​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល​ និង​ដាក់​របាយការណ៍​ប្រាប់​ទៅ​ពិភពលោក​ឲ្យដឹង​អំពី​ស្ថានភាព​ពិតប្រាកដ​នៃ​ការ​ធ្លាក់​ចុះ​ដុនដាប​នៃ​វិស័យ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែ មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​វិញ ចោទ​ថា របាយការណ៍​ដែល​អ្នកស្រី​ដាក់​ជូន​ទៅ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ មាន​ភាព​លម្អៀង និង​មិន​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ពី​ការពិត​នៃ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា «គ្រប់​ករណី» នោះ​ទេ។

ជា​រឿយៗ នៅ​សឹងតែ​គ្រប់​អាណត្តិ បញ្ហា​រកាំរកូស​រវាង​អ្នក​រាយការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ទទួល​បន្ទុក​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា តែងតែ​កើតមាន​ឡើង​ជា​ហូរហែ​ជាមួយ​នឹង​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល។ មាន​ពេល​ខ្លះ រដ្ឋាភិបាល​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថែមទាំង​ចង់​បណ្ដេញ​ចេញ មិន​ស្វាគមន៍​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​ទាំងនោះ ដោយ​ហៅ​ពួកគេ​ថា​ជា «អ្នក​ទេសចរណ៍​តាម​រដូវ​កាល» ឬ​ក៏​ថែមទាំង​ឈាន​ទៅ​គំរាម​បិទ​ចោល​ការិយាល័យ​ឧត្ដមស្នងការ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ឲ្យ​លែង​មាន​ស្រមោល​នៅ​កម្ពុជា​ទៀត​ផង។

មិន​ខុស​ពី​អាណត្តិ​មុនៗ អាណត្តិ​របស់​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត ពោរពេញ​ទៅ​ដោយ​ភាព​ចម្រូងចម្រាស​កាន់តែ​ខ្លាំង​ជាពិសេស​នៅ​ក្រោយពេល​ដែល​តុលាការ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បាន​បើក​យុទ្ធនាការ​រម្លាយ​គណបក្ស​ប្រឆាំង និង​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា​កាលពី​ចុងឆ្នាំ២០១៧។

អ្នកស្រី គឺជា​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​ទី៦ ​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ ហើយ​ក៏​ជា​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​ជា​ស្ត្រី​ដំបូង​គេ​បង្អស់​មក​កាន់​កម្ពុជា​ដែរ។ អាណត្តិ​របស់​អ្នកស្រី​បាន​ចាប់ផ្តើម​កាលពី​ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥ បន្ទាប់​ពី​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​មុន​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ គឺ​លោក សូរិយា ស៊ូបើឌី (Surya Prasad Subedi) បាន​ផុត​អាណត្តិ​ទៅ។

ខុសប្លែក​ពី​លើក​មុនៗ សម្រាប់​អាណត្តិ​របស់​អ្នកស្រី​ក្នុង​រយៈពេល ៥ឆ្នាំ​មកនេះ មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​ទទួល​ស្គាល់​ថា អ្នកស្រី​មាន​ភាព​បត់បែន និង​ទន់ភ្លន់​ច្រើន​បើ​ប្រៀបធៀប​ទៅ​នឹង​អ្នក​រាយការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​មុនៗ។ ក៏ប៉ុន្តែ យ៉ាងណា អ្នក​នាំ​ពាក្យ​គណៈកម្មាធិការ​សិទ្ធិមនុស្ស​របស់​រដ្ឋាភិបាល លោក កត្តា អ៊ន ចោទ​ថា របាយការណ៍​អ្នកស្រី​មាន​ភាព​លម្អៀង និង​មិន​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ពី​ការពិត​នៅ​កម្ពុជា៖ « អ្វី​ដែល​ជា​ការ​កត់​សម្គាល់​គឺ​ថា ក្នុង​របាយការណ៍​ដែល​អ្នកស្រី​រាយការណ៍​ទៅកាន់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ គឺ​អ្នកស្រី​សម្អាង​ជា​ខ្លាំង​ទៅលើ​របាយការណ៍​របស់​ក្រុម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល និង​បក្ស​ប្រឆាំង​ដែល​មាន​និន្នាការ​ប្រឆាំង​រដ្ឋាភិបាល​ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ការវាយតម្លៃ​នេះ មាន​ភាព​លម្អៀង មិន​ត្រឹមត្រូវ និង​មិន​បាន​ឆ្លុះ​ពី​ការពិត​នូវ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​គ្រប់​ករណី​ទេ។ យើងខ្ញុំ​ក៏​មាន​ការ​សោក​ស្តាយ​ខ្លះ​ដែរ​ ចំពោះ​បញ្ហា​ទាំង​អស់​នេះ ដោយ​សង្ឃឹមថា អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​ដែល​នឹង​មក​ជំនួស​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត នឹង​ប្រឹងប្រែង​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ឲ្យ​​មាន​តុល្យភាព​គ្នា​រវាង​របាយការណ៍​រដ្ឋាភិបាល និង​តុល្យភាព​រវាង​របាយការណ៍​របស់​ភាគី​ផ្សេងៗ ទៀត ជាពិសេស​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​តថភាព​ពិត​អំពី​បញ្ហា​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា »

ក្រុម​អ្នកការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ មិន​យល់ស្រប​ទៅ​នឹង​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​របស់​មន្ត្រី​សិទ្ធិ​មនុស្ស​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ទៅ​លើ​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត បែប​នេះ​នោះ​ទេ។ នាយករង​ទទួល​បន្ទុក​ផ្នែក​ឃ្លាំមើល និង​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៃ​អង្គការ​លីកាដូ លោក អំ សំអាត មើល​ឃើញ​ថា ក្នុង​អាណត្តិ​របស់​អ្នកស្រី អ្នកស្រី​តែង​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ពី​គ្រប់​បញ្ហា​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា នៅ​ក្នុង​របាយការណ៍​របស់​អ្នកស្រី​ដាក់​ជូន​ទៅ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ដោយ​ផ្តោត​ជាពិសេស​ទៅលើ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​នយោបាយ និង​សិទ្ធិ​ពលរដ្ឋ៖ « យើង​ឃើញ​ថា មាន​ការរិះគន់ ហើយ​នឹង​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​ការ​កែ​លម្អ​ច្រើន​ទាក់ទង​នឹង​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស ហើយ​នឹង​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ហើយ​រាល់​របាយការណ៍​របស់​អ្នកស្រី​យើង​ឃើញ​ថា តែងតែ​មាន​ប្រតិកម្ម​ពី​តំណាង​រដ្ឋាភិបាល​ទាំង​ក្នុង​ប្រទេស​ទាំង​តំណាង​រដ្ឋាភិបាល​នៅ​ក្នុង​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ដែល​មាន​ប្រតិកម្ម និង​បដិសេធ​ទៅ​នឹង​របាយការណ៍​របស់​អ្នកស្រី។ អ៊ីចឹង ​បានន័យ​ថា របាយការណ៍​របស់​អ្នកស្រី គឺ​ខ្លាំង​ហើយ​បង្ហាញ​អំពី​ភាព​អវិជ្ជមាន ឬក៏​ភាព​ធ្លាក់​ចុះ​នៃ​ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា ហើយ​អ្នកស្រី​បាន​ដាក់​ជូន​ក្រុមប្រឹក្សា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ និង​រាយការណ៍​បន្ថែម​ទៀត។ នៅ​ក្នុង​នោះ ក៏​យើង​ឃើញ​មាន​បណ្ដា​ប្រទេស​ផ្សេង​ជា​ច្រើន​ដែរ​ ដែល​គាំទ្រ​ទៅលើ​របាយការណ៍​របស់​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត »

លោក អំ សំអាត បន្ត​ថា អ្វី​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​គ្រប់​រូប​​នៅ​ចងចាំ​បាន​គឺ​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត ផ្ទាល់​បាន​ទៅ​ចូលរួម និង​ទាមទារ​ឲ្យ​រក​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​លោក កែម ឡី៖ « អាណត្តិ​របស់​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត ដែល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​នៅ​ចង​ចាំ​បាន ដូចជា​ករណី​ដែល​បាញ់​សម្លាប់​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី គឺ​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត បាន​ទៅ​ចូលរួម ហើយ​បង្ហាញ​នូវ​ភាព​សោក​ស្តាយ ហើយ​នឹង​ការ​ទាមទារ​រក​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​លោក​បណ្ឌិត កែម ឡី។ នេះ​ជា​ចំណុច​មួយ​ដែរ​ដែល​ពលរដ្ឋ​នៅ​ចងចាំ​សម្រាប់​គាត់។ ហើយ​នឹង​ការណ៍​ដែល​បំពេញ​ការងារ និង​ការ​ទាមទារ​ក្នុង​របាយការណ៍​របស់​អ្នកស្រី ដែល​លើក​ ជំរុញ​ឲ្យ​មាន​ការ​កែ​លម្អ និង​ស្តារ​ឡើង​វិញ​នូវ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា »

ការ​ជំរុញ​ឲ្យ​មាន​ការ​កែ​លម្អ និង​ស្តារ​ឡើង​វិញ​នូវ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​នេះ ត្រូវ​អ្នក​ជំនាញ​សិទ្ធិ​ការងារ និង​ជា​នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ សង់ត្រាល់ លោក មឿន តុលា យល់ថា កាលពី​ដំបូង​ឡើយ​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត ចង់​ប្រើ​វិធីសាស្ត្រ​មួយ​ដែល​ទន់ភ្លន់​ដើម្បី​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ទទួល​យក​សំណើ ឬ​អនុសាសន៍​នានា​របស់​អ្នកស្រី ដោយ​អ្នកស្រី​ធ្លាប់​មាន​អតីតភាព​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​មួយ​រូប​បង្រៀន​នៅ​មហាវិទ្យាល័យ​នៅ​កម្ពុជា។ ក៏​ប៉ុន្តែ លោក​ថា ​វិធីសាស្ត្រ​របស់​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត នា​ពេល​នោះ ​ពុំ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ទេ ហើយ​រដ្ឋាភិបាល​នៅ​តែ​បន្ត​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​ដដែល៖ « ខ្ញុំ​គិត​ថា ​មេរៀន​របស់​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត ក៏​ដូច​ជា​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ផ្សេងៗ​ ទៀត​ដែរ គឺ​មិន​ខុស​គ្នា​ទេ នៅ​ពេល​ដែល​ ... បើសិន​ជា​ចង់​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​គាត់​សប្បាយ​ចិត្ត​ ទាល់តែ​កុំ​និយាយ​ឲ្យ​សោះ​អំពី​បញ្ហា​អវិជ្ជមាន ឬមួយ​ក៏​អ្វី​ដែល​ជា​កង្វះខាត​របស់​រដ្ឋាភិបាល ឬ​កង្វះខាត​របស់​ការ​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​ហ្នុង ជា​ពិសេស ​គឺ​រឿង​អវិជ្ជមាន។ និយាយ​ឲ្យ​ខ្លី​ទៅ គឺ​កុំ​និយាយ​រឿង​ពិត​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិ​នយោបាយ​អី​ជាដើម​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា បើ​សិន​ជា​អត់​និយាយ គឺ​អាច​ក៏​សាង​ទំនាក់ទំនង​ល្អ​ហើយ »

មិន​ខុស​ពី​ការ​យល់​ឃើញ​នេះ អ្នក​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​បញ្ហា​សង្គម និង​នយោបាយ បណ្ឌិត សេង សារី ហៅ​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត ថា ជា​ស្ត្រី​ម្នាក់​ដែល​តំណាង​ឲ្យ​អ្នកការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ និង​ប្រឹងប្រែង​ដើម្បី​ការងារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា។ លោក​ថា អ្នកស្រី​ហ៊ាន​និយាយ​ការពិត បើ​ទោះ​បី​ជា​មាន​ការ​មិន​ឆ្លើយតប រងនូវ​ការប្រមាថ ឬ​មិន​អើពើ​ពី​រដ្ឋាភិបាល​យ៉ាងណាក៏ដោយ៖ « អ្វី​ដែល​សំខាន់​នោះ​គឺ កិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​របស់​អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត គឺ​ព្យាយាម​ធ្វើ​ម៉េច​ឲ្យ​មាន​ការ​សម្រប​សម្រួល​ទៅលើ​ការ​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស​ឲ្យ​បាន​ប្រសើរ​ឡើង។ ក៏ប៉ុន្តែ ទោះបី​យ៉ាងណា​ក៏ដោយ គាត់​មក​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ច​ការងារ​ហ្នុង​អំឡុង​ពេល​ដែល​កម្ពុជា​មាន​វិបត្តិ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ គឺ​អំឡុង​ពេល​ដែល​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ដ៏ធំ​ជាងគេ​នៅ​កម្ពុជា​ត្រូវ​បាន​រម្លាយ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ២០១៧។ ស្ថានភាព​នេះ វា​មិនមែន​តែ​ទាក់ទង​នឹង​រឿង​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ទេ តែ​វា​បំពាន​ទៅ​ដល់​ប្រព័ន្ធ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ទាំងមូល ដែល​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​កម្ពុជា​ងាក​ត្រលប់​ទៅ​ដំណើរ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ពី​ខាង​ដើម​វិញ »

យ៉ាងណា មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​នៅតែ​ចោទ​ថា ការវាយតម្លៃ​នៅ​ក្នុង​របាយការណ៍​របស់​អ្នកស្រី ធ្វើឡើង​ដោយ​ឈរ​តែ​ទៅ​លើ​ជ្រុង​សិទ្ធិ​នយោបាយ និង​ការ​បញ្ចេញ​មតិ។ លោក​ថា រដ្ឋាភិបាល​ចង់​ឲ្យ​មាន​ការ​ថ្លឹងថ្លែង​គ្នា​រវាង​ផល​សម្រេច​បាន​របស់​រដ្ឋាភិបាល​លើ​វិស័យ​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​ភាព​ខ្វះខាត​របស់​ខ្លួន៖ « មិនមែន​យើង​លើក​តែ​កង្វះខាត​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ ហើយ​ផាត់​ចោល​សមិទ្ធផល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ទេ។ ត្រង់​ហ្នុង​ឯង​ដែល​ជា​បញ្ហា​មួយ​ យើង​មិនទាន់​អាច​ដើរ​នៅ​ក្នុង​បន្ទាត់​មួយ​ត្រឹមត្រូវ។ ទីបី យើង​ចង់​ឲ្យ​លើក​ករណី​នីមួយៗ ច្បាស់ៗ មិនមែន​គ្រាន់​តែ​ជា theory ជា​គ្រឹះ​នៃ​សិទ្ធិមនុស្ស​ ហើយ​ធ្វើ​ការ​អប់រំ ធ្វើការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ដោយ​គ្មាន​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ការ​ពិត​ទេ។ អញ្ចឹង​ការ​លើក​ករណី case ៗ​ណាមួយ គឺ​យើង​ត្រូវ​ធ្វើ​ការ​រួម​គ្នា​រវាង​រដ្ឋាភិបាល ក៏​ដូចជា​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស និង​ការិយាល័យ​ឧត្ដមស្នងការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា ក៏ដូចជា​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល។ ពេលណា​ដែល​យើង​ធ្វើការ​អង្កេត​រួមគ្នា​នៅ​លើ​បញ្ហា​ណាមួយ​ដែល​លើកឡើង គឺ​ជា​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ដ៏​ល្អ »

ទាក់ទង​នឹង​ការ​ខ្វែង​គំនិត​គ្នា​លើ​វិស័យ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​រវាង​រដ្ឋាភិបាល និង​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ស្ដីពី​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​នេះ មន្ត្រី​សង្គម​ស៊ីវិល លោក មឿន តុលា មើល​ឃើញ​ថា ​ជា​រឿង​ចម្រូងចម្រាស​មួយ ពីព្រោះ​រដ្ឋាភិបាល និង​អាជ្ញាធរ​រដ្ឋ​ខ្លួនឯង​ជា​អ្នក​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស ហើយ​ព្យាយាម​បិទបាំង​បញ្ហា​នេះ៖ «ជា​រឿង​មួយ​ដែល​ពិបាក​នឹង​រក​ចំណុច​កណ្ដាល​រួម​ណាស់ ចំណុចរួម​មួយ​ណាស់។ ទាល់​តែ​សម្រប ប៉ុន្តែ យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​ដើម្បី​កុំឲ្យ​វា​បាត់​នូវ​រូបភាព​នូវ​ឈ្មោះ​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ដែល​ឈរ​លើ​សិទ្ធិ​មនុស្ស សំខាន់​អ្នករាយការណ៍​ពិសេស​ បើ​សិន​ជា​ខ្លួន​គាត់​ឈរ​លើ​វិជ្ជាជីវៈ​របស់​គាត់ ឈរ​លើ​ការ​ពិត ឈរ​លើ​ផ្លូវច្បាប់ នោះ​គាត់​បាន​គោរព​វិជ្ជាជីវៈ​របស់​គាត់​ហើយ ទោះ​បី​ការ​និយាយ​របស់​គាត់​ហ្នុង​វា​ខុស​ទៅ​នឹង​ចិត្ត​របស់​អ្នក​ដែល​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ហ្នុង​ក៏ដោយ។ ខ្ញុំ​ថា វាជា​រឿង​មួយ​ដែល​មិន​អាច​ផ្គាប់​ចិត្ត​បាន​ទេ ពីព្រោះ​ការរំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នេះ មិនមែន​អ្នក​ផ្សេង​ទៅ​រំលោភ​ទេ គឺ​អាជ្ញាធរ​រដ្ឋ​ហ្នុង​ឯង​ដែល​ជា​អ្នក​រំលោភ​ច្បាប់​ខ្លួនឯង ឬមួយ​អាជ្ញាធរ​រដ្ឋ​មិន​បាន​ចាត់​វិធានការ​អី​មួយ​ទាល់តែសោះ​ទៅលើ​ការរំលោភ​សិទ្ធិ​អី​ផ្សេងៗ »

ក្រៅ​ពី​មាន​តំណែង​ជា​អ្នក​រាយការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ទទួល​បន្ទុក​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត ក៏​បម្រើ​ការងារ​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែក​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ​ នៅ​សាកលវិទ្យាល័យ​មួយ (Newcastle University Law School) នៃ​ចក្រភព​អង់គ្លេស។ កិច្ចការ​របស់​អ្នកស្រី ភាគច្រើន​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​កសាង​សមត្ថភាព​ទូលំទូលាយ​នៅ​ក្នុង​វិស័យ​អប់រំ និង​យុត្តិធម៌ ដែល​ផ្ដោត​លើ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស។ អ្នកស្រី​ក៏​ធ្លាប់​ធ្វើ​ការ​នៅ​តាម​សាកលវិទ្យាល័យ​នានា នៅ​អូស្ត្រាលី (Australia) កាណាដា (Canada) ចិន (China) ហ្វ៊ីជី (Fuji) និង​កម្ពុជា​ជា​ដើម។ ក្នុង​អាណត្តិ​របស់​អ្នកស្រី​នៅ​កម្ពុជា​រយៈ​ពេល ជាង ៥ឆ្នាំ​មក​នេះ ក្រៅពី​បញ្ហា​សិទ្ធិ​នយោបាយ និង​សិទ្ធិពលរដ្ឋ អ្នកស្រី​ក៏​ផ្ដោត​ការងារ​កែទម្រង់​វិស័យ​យុត្តិធម៌ សិទ្ធិ​ដីធ្លី សិទ្ធិ​ការងារ និង​សិទ្ធិ​បរិស្ថាន​ជា​ដើម។ ក្រោយ​ព្រឹត្តិការណ៍​បោះឆ្នោត​ជាតិ​ដ៏​ចម្រូងចម្រាស​នៅ​កម្ពុជា កាល​ពី​ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ដែល​ត្រូវ​សហគមន៍​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ​ចាត់​ទុក​ថា​ ជា​ការបោះឆ្នោត «ក្លែងក្លាយ» រួចមក អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត បាន​ថ្លែង​ប្រាប់​ក្រុមប្រឹក្សា​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នៅ​ទីក្រុង​ហ្សឺណែវ (Geneva) ប្រទេស​ស្វីស (Switzerland) ថា លទ្ធផល​នៃ​ការបោះឆ្នោត​ដែល​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​របស់​លោក ហ៊ុន សែន ចាត់​ទុក​ថា «ឈ្នះ​ភ្លូក​ទឹក​ភ្លូក​ដី» នោះ គឺជា​ការបោះឆ្នោត​ «ខ្វះ​ភាព​ត្រឹមត្រូវ» ដោយសារតែ​ស្ថានភាព​រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​ការបំផ្លាញ​ប្រជាធិបតេយ្យ​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយ​ជា​ការដឹកនាំ​កម្ពុជា​ទៅ​រក​របប​ «គ្មាន​ប្រជាធិបតេយ្យ»៖ « ក្នុង​ស្ថានភាព​បែប​នេះ ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ក្លាយ​ជា​រដ្ឋ​ឯក​បក្ស​ទៅ​ហើយ។ គោលការណ៍​ប្រជាធិបតេយ្យ​សេរី​ពហុបក្ស​ដែល​មាន​ចែង​ក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​កម្ពុជា ត្រូវ​គេ​បំភ្លេច​ចោល​ពី​ឥឡូវនេះ រហូត​យ៉ាងតិច ៥ឆ្នាំ​ទៅ​មុខ​ទៀត ដែល​ស្មើនឹង​រយៈ​ពេល ១អាណត្តិ​របស់​រដ្ឋសភា​ថ្មី​នេះ។ ការ​បោះ​ឆ្នោត​​ឆ្នាំ២០១៨ កន្លង​ទៅ​នេះ​ជា​ការបោះឆ្នោត​ដែល​ងាក​ចាក​ឆ្ងាយ​ចេញ​ពី​គន្លង​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្វះ​ភាព​ត្រឹមត្រូវ និង​ផ្ទុយ​ពី​ខ្លឹមសារ​នៃ​មាត្រា ២៥ នៃ​អនុសញ្ញា​អន្តរជាតិ​ស្ដីពី​សិទ្ធិ​ពលរដ្ឋ និង​សិទ្ធិ​នយោបាយ ដែល​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ចុះ​សច្ចាប័ន​ថា​ព្រម​តាម​នោះ »

អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ថា​កម្ពុជា​ជា​រដ្ឋ​ឯក​បក្ស ក្រោយ​ការបោះឆ្នោត​មិន​ត្រឹមត្រូវ អ្នក​រាយការណ៍​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ​ទទួល​​បន្ទុក​​​សិទ្ធិ​​មនុស្ស​​ប្រចាំ​​កម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត (Rhona Smith) ថា​កម្ពុជា​ជា​រដ្ឋ​ឯក​បក្ស ក្រោយ​ការបោះឆ្នោត​ក្លែងក្លាយ​។ អ្នកស្រី​ស្នើ​ឲ្យ​របប​លោក​ ហ៊ុន សែន ស្តា​សិទ្ធិមនុស្ស​ឡើងវិញ។

ការបោះឆ្នោត​ដែល​អ្នកស្រី​ រ៉ូណា ស្ម៊ីត ចាត់​ទុក​ថា «ខ្វះ​ភាព​ត្រឹមត្រូវ» និង «គ្មាន​ប្រជាធិបតេយ្យ» នេះ ទំនង​ជា​អ្វី​ដែល​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​គ្រប់រូប អាច​ចងចាំ​បាន​ខ្លាំង​ជាង​គេ និង​​មិន​អាច​បំភ្លេច​បាន ថា​គឺជា​កេរដំណែល​របស់​អ្នកស្រី​ បំពេញ​ការងារ​ផ្នែក​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​ក្នុង​រយៈពេល ៥ឆ្នាំ​កន្លងទៅ​នេះ ដែល​អ្នកស្រី​ហ៊ាន​និយាយ​ការពិត​អំពី​រឿង​នេះ ប្រាប់​ទៅ​កាន់​ពិភពលោក​ជំនួស​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ទូទៅ​នៅ​ក្នុងស្រុក​ដែល​រង​ការ​បំបិទ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​បញ្ចេញ​មតិ​ផ្នែក​នយោបាយ​ពី​សំណាក់​របប​លោក ហ៊ុន សែន៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។