ក្រុមយុវជនសមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរបន្តតស៊ូមតិ និងរក្សាគោលជំហរតាមបណ្ឌិត កែម ឡី បើទោះជារដ្ឋាភិបាលបានចាប់ខ្លួន លោក កើត សារ៉ាយ និងលោក យីម លាងហ៊ី ដែលជាថ្នាក់ដឹកនាំសមាគមក្នុងរយៈពេលមិនដល់កន្លះឆ្នាំក្ដី។ អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សបារម្ភថា ការបន្តចាប់ខ្លួនសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សជាបន្តបន្ទាប់នេះ នឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជារងទណ្ឌកម្មបន្ថែមទៀតពីបណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ។
បើទោះជាថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ពួកគេ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារដោយសារការចូលរួមសកម្មភាពសង្គម និស្សិតមួយក្រុម និងជាសមាជិករបស់សមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ នៅតែបន្តចូលរួមសកម្មភាពសង្គមរបស់ពួកគេ ជាពិសេស ការដើរហែក្បួនទាមទារយុត្តិធម៌ ក្នុង ពិធីរម្លឹកខួប ៨ឆ្នាំ នៃការបាញ់សម្លាប់បណ្ឌិត កែម ឡី នៅថ្ងៃទី១០ កក្កដា។
អគ្គលេខាធិការសមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ កញ្ញា រៀម ស្រីពេជ្ររតនា អាយុ ២០ឆ្នាំលើកឡើងថា មុនពេលដែលកញ្ញាចូលរួមជាមួយសមាគមនេះ កញ្ញាតែងតែឆ្លៀតចូលរួមតស៊ូមតិ និងធ្វើការទាមទារតវ៉ានៅតាមដងផ្លូវសាធារណៈជារឿយៗ។ កញ្ញាបន្តថា ក្រោយពីអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនលោក កើត សារ៉ាយ ដែលជាប្រធានសមាគម កញ្ញាក៏បានប្ដេជ្ញាចិត្តជួយសមាគម ដើម្បីបន្តឆន្ទៈរបស់បណ្ឌិត កែមឡី ក្នុងគោលបំណងចូលរួមជួយសង្គមខ្មែរឱ្យមាននីតិរដ្ឋ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។
កញ្ញា រៀម ស្រីពេជ្ររតនា៖«អ៊ីចឹង ខ្ញុំក៏សម្រេចចិត្តថា ជួយសមាគមយ៉ាងពេញលេញម្ដងទៅ ដោយក្រោមមូលហេតុទីមួយ គឺខ្ញុំគោរពស្រលាញ់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដូចដែលយើងបានដឹងពីប្រវត្តិសមាគមថា នរណាជាអ្នកបង្កើត យើងគឺនៅតែចង់បន្តវីរភាពរបស់លោកបណ្ឌិត ដោយធ្វើសកម្មភាពជួយសង្គម យើងអត់បន្តតែត្រឹមតែការចងចាំនោះទេ ហើយបន្តមកទៀត គឺការលះបង់របស់លោក កើត សារ៉ាយ ដែលធ្វើឱ្យខ្ញុំតាំងចិត្តថា មកជួយសមាគម»។
សមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ ដែលមានការផ្ដួចផ្ដើមបង្កើតដោយបណ្ឌិត កែម ឡី នៅមុនពេលលោកត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់ ត្រូវបានដឹកនាំដោយអតីតកូនសិស្សរបស់លោក ដែលមានការផ្លាស់ប្ដូរជាបន្តបន្ទាប់ រហូតមកគ្រប់គ្រងដោយលោក កើត សារ៉ាយ ដែលជាអតីតសង្ឃ ធ្លាប់ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២០ឆ្នាំ ក្នុងពេលតវ៉ាទាមទារដោយអហិង្សាប្រឆាំងនឹងការចាប់ខ្លួនលោក រ៉ុង ឈុន កាលពីឆ្នាំ២០២០។ ក្រោយមក លោក កើត សារ៉ាយ បានដឹកនាំសមាគមនេះរហូតដល់អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់លោកជាថ្មីម្ដងទៀត កាលខែមេសា ក្រោយពីលោកបានចុះទៅស្វែងយល់ពីទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅឃុំស្រយ៉ង់ ដែលកំពុងលាក់ខ្លួនពីការតាមចាប់ខ្លួនរបស់សមត្ថកិច្ចខេត្តព្រះវិហារ និងផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ទៅឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានចោទប្រកាន់លោក កើត សារ៉ាយ ពីបទ «មិនរាងចាល និងញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។
ក្រោយមក លោក យីម លាងហ៊ី ដែលជាសមាជិកនៃសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិផងនោះ បានមកដឹកនាំសមាគមបន្ត ក្រោយពីមានការចាប់ខ្លួន លោក កើត សារ៉ាយ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី លោក យីម លាងហ៊ី និងសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៩ នាក់ផ្សេងទៀត ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែកក្កដា បានផ្ដន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ចន្លោះពី ៦ ទៅ ៨ឆ្នាំ អំពីបទ «រួមគំនិតក្បត់ និងប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ»។ លោក យីម លាងហ៊ី ត្រូវបានបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួនទៅពន្ធនាគារខេត្តកំពង់ស្ពឺ នៅថ្ងៃដដែលនោះ។
កញ្ញា រៀម ស្រីពេជ្ររតនា បន្តថា ក្រោយពីថ្នាក់ដឹកនាំសមាគមទាំងពីររូបនេះ ត្រូវចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ កញ្ញាកត់សម្គាល់ឃើញថា អាជ្ញាធរមួយចំនួន នៅតែបន្តឃ្លាំមើលសកម្មភាពរបស់សមាគម។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី កញ្ញាថា យុវជន ដែលបានចូលរួមក្នុងសមាគមនេះ មិនបានព្រួយបារម្ភនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ កញ្ញាថា សមាគមនឹងបន្តតស៊ូមតិដោយអហិង្សាតាមរបៀបផ្សេងៗ ក្នុងនោះរួមទាំងការធ្វើយុទ្ធនាការតាមទីសាធារណៈ ដើម្បីទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងអ្នកទោសមនសិការ ឬឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយបញ្ហាសង្គមនានា ផងដែរ។
កញ្ញា រៀម ស្រីពេជ្ររតនា៖«អ៊ីចឹង ពួកយើងទាំងអស់គ្នាមកទីនេះ គឺពួកយើងមកធ្វើការ ដើម្បីប្រជាពលរដ្ឋមិនមែន ដើម្បីតែគ្រួសារយើងទេ អ៊ីចឹង ពួកយើងចងចាំមួយថា បើគេបិទស្ថាប័ន យើងធ្វើហើយបានសម្រេច អូខេយើងសុខចិត្តឱ្យគេបិទចុះ ព្រោះពួកយើងធ្វើការ ដើម្បីសង្គម មិនមែនឈ្មោះKSILAទេ»។
ចំណែកប្រធានស្ដីទីសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ លោក ធី ថន លើកឡើងថា លោកនឹងបន្តដឹកនាំសមាគមនេះធ្វើការកៀរគរយុវជន និងសិស្សនិស្សិតនានា ដែលមានបំណងចង់ចូលរួមធ្វើការងារសង្គម មកចូលរួមធ្វើយុទ្ធនាការផ្សេងៗ ដោយលើកឡើងអំពីបញ្ហាសង្គមមកបង្ហាញជាសាធារណៈ ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយពីរដ្ឋាភិបាល។
លោក ធី ថន៖ «មូលហេតុដែលយើងនៅតែបន្តធ្វើការតស៊ូមតិ តាមសាធារណៈ គឺយើងចង់ឃើញ សង្គមយើងមានយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដ មានការបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពឡើងវិញ ដូចដែលបានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយជាពិសេស នោះយើងចង់ឃើញសង្គមខ្មែរយើងនេះ គឺមានសន្តិភាពពិតប្រាកដ គឺមានសន្តិភាពទាំងផ្លូវចិត្ត ទាំងផ្លូវកាយផងដែរ»។
សមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ ក្រោមការដឹកនាំដោយលោក កើត សារ៉ាយ និងលោក យីម លាងហ៊ី កន្លងមកបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការធ្វើការតស៊ូមតិជាសាធារណៈ។ សកម្មភាពទាំងនោះ រួមមាន ការធ្វើធម្មយាត្រាផ្សព្វផ្សាយអប់រំអំពីសិទ្ធិមនុស្ស និងលើកកម្ពស់សីលធម៌សង្គម ការធ្វើធម្មយាត្រាចូលរួមប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ១០ធ្នូ លើកទី៧៥ និងការប្រារព្ធទិវាព្រៃឈើអន្តរជាតិ ឆ្នាំ២០២៤ ជាដើម។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងសុំការឆ្លើយតបរឿងនេះពី អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន និងអ្នកនាំពាក្យនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក មាស សោភ័ណ្ឌ បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី១១ ខែកក្កដា ។
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងសង្គម លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា ការចាប់ខ្លួនថ្នាក់ដឹកនាំសមាគមទាំងពីររូបនេះ គឺជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលជាស្ថាប័នមិនរកប្រាក់ចំណេញ និងជាដៃគូរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេស។ លោកថា ការចាប់ខ្លួនអ្នកទាំងពីររូបនេះ បាននាំឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិកាន់តែរិះគន់បន្ថែមទៅលើរដ្ឋាភិបាល។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា៖«យើងឃើញហើយ ចាប់តាំងពីពេលចាប់ខ្លួនបន្តបន្ទាប់រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នហ្នឹង គឺមានការរងការរិះគន់ជាច្រើនពីមជ្ឈដ្ឋាននានា ទាំងអ្នកលេងបណ្ដាញសង្គម ទាំងសហគមន៍អន្តរជាតិ ក៏ដូចគ្នា អ៊ីចឹង វាអត់មានអីចំណេញមកដល់រដ្ឋាភិបាលទេ ទោះបីថា រដ្ឋាភិបាលព្យាយាមបកស្រាយបំភ្លឺយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏គេបានយល់ គេបានដឹងដែរថា អ្នកទាំងអស់នោះ ជាយុវជន ដែលសកម្មក្នុងការជួយសង្គមជាតិ»។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រមទាំងអង្គការសហប្រជាជាតិផង បានថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាល ក្រោយមានការឃុំខ្លួន និងផ្ដន្ទាទោសទៅលើលោក កើត សារ៉ាយ និងលោក យីម លាងហ៊ី។ ជាក់ស្ដែង អង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមេសា បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថា កម្ពុជាបានបំពានលើការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ការបង្កើតសមាគម និងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី ដែលផ្ទុយពីកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ (ICCPR) ដែលបញ្ហានេះនឹងជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់អ្នកធ្វើការងារសិទ្ធិមនុស្ស និងរារាំងពលរដ្ឋមិនឱ្យចូលរួមឈឺឆ្អាលពីបញ្ហាសង្គម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។