អ្នកច្បាប់ និងសង្គមស៊ីវិលស្វាគមន៍ការរៀបចំគោលនយោបាយដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ប៉ុន្តែទាមទារឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌បង្កើតគោលនយោបាយនេះ មានយន្តការច្បាស់លាស់ តម្លាភាព យុត្តិធម៌ និងទទួលបានទំនុកចិត្តពីពលរដ្ឋ ទើបមានប្រសិទ្ធភាព។
នាយករងទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស នៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ការរៀបចំគោលនយោបាយដោះស្រាយវិវាទក្រៅតុលាការ ជាចំណុចវិជ្ជមានសម្រាប់វិស័យយុត្តិធម៌ និងជួយបង្កភាពងាយស្រួលដល់ពលរដ្ឋ កាត់បន្ថយការកកស្ទះសំណុំរឿងនៅតុលាការ និងកាត់បន្ថយការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើគោលនយោបាយដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ មានយន្តការច្បាស់លាស់ និងតម្លាភាព នឹងជួយកាត់បន្ថយពេលវេលាប្ដឹងផ្ដល់របស់ពលរដ្ឋនៅតាមតុលាការ ជួយកាត់បន្ថយភាពចង្អៀតណែនក្នុងពន្ធនាគារ បង្កភាពសុខដុមរមនាឱ្យដល់ពលរដ្ឋ៖ «យើងឃើញថា យន្តការថ្មីនេះ វាល្អក្នុងការបង្កើតគោលនយោបាយដោះស្រាយទំនាស់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។ ក៏ប៉ុន្តែអ្វីក៏ដោយវា ទី១វាស្ថិតនៅលើគោលនយោបាយ ហើយនិងយន្តការច្បាស់លាស់ នៅក្នុងការដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការហ្នឹង គឺយន្តការតម្លាភាព ហើយនិងយុត្តិធម៌ និងជំនឿទំនុកចិត្ត ដែលអាចទទួលយកបាន។ អាហ្នឹង វាជារឿងមួយសំខាន់ ហើយមួយទៀត គឺប្រសិនភាពនៅក្នុងការដោះស្រាយហ្នឹង វាជារឿងមួយសំខាន់បំផុត»។
លោក អំ សំអាត សង្កេតឃើញថា កន្លងមកក្រសួងយុត្តិធម៌ ក៏បានដាក់ចេញយន្តការផ្នែកយុត្តិធម៌ តាមស្រុក ដើម្បីដោះស្រាយវិវាទក្រៅតុលាការ សម្រាប់រឿងតូចៗដែរ តែគ្មានប្រសិទ្ធភាព ព្រោះមិនទាន់មានគោលនយោបាយច្បាស់លាស់។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក កើត រិទ្ធិ កាលពីថ្ងៃទី២៦ មិថុនា សម្រេចបង្កើតក្រុមការងារបច្ចេកទេស ១៥នាក់ ដើម្បីឱ្យរៀបចំគោលនយោបាយដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។ គោលបំណង ដើម្បីស្រាវជ្រាវ និងរៀបចំគោលនយោបាយដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការបញ្ជាក់បន្ថែមពី រដ្ឋមន្ត្រី លោក កើត រិទ្ធិ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួង លោក ជិន ម៉ាលីន បានទេ នៅថ្ងៃទី២ កក្កដា ដោយសារមិនទទួលទូរស័ព្ទ។
តែយ៉ាងណា លោក ជិន ម៉ាលីន ប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកថា គោលនយោបាយនេះស្ថិតក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ជាលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ ហើយត្រូវសិក្សាតាមការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ និងស្រាវជ្រាវលិខិតបទដ្ឋានអន្តរជាតិនានា ក្នុងការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ហើយកែច្នៃឱ្យស្របតាមច្បាប់ជាតិ ដែលពលរដ្ឋអាចទទួលយកបាន។
លោកបន្តថា ការរៀបចំគោលនយោបាយនេះ ក្នុងគោលដៅកែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ដោយបង្ខិតសេវាយុត្តិធម៌ឱ្យនៅជិតពលរដ្ឋ កាត់បន្ថយការកកស្ទះសំណុំរឿងកើនឡើងនៅតាមតុលាការ និងជាការបង្កើតភាពសុខដុមរមនា ដល់ពលរដ្ឋ៖ «គោលដៅ៣ ទី១គឺបង្ខិតសេវាហ្នឹង ឱ្យទៅជិតប្រជាពលរដ្ឋ នៅតាមសហគមន៍ បានន័យថា គាត់មានវិវាទអ្វីនៅក្នុងសហគមន៍ គាត់អាចប្រើយន្តការហ្នឹងបាន ឆាប់លឿន នៅក្បែរគាត់។ ទី ២ ដោះស្រាយ និងកាត់បន្ថយភាពកកស្ទះសំណុំរឿង ដែលកើនឡើងជាគំហុក នៅតាមតុលាការ ហើយទី៣ ដើម្បីបង្កើតនូវភាពសុខដុមរមនា ដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍។ បានន័យថា បើសិនជាគាត់មានវិវាទ គាត់មកពឹងពាក់យន្តការហ្នឹង ហើយយន្តការហ្នឹង អាចរកវិធីដោះស្រាយ ហើយគាត់ឯកភាពគ្នា ស្រុះស្រួលគ្នា អាហ្នឹង គឺគាត់អាចរស់នៅក្នុងភាពសុខដុមរមនាជាមួយគ្នា តទៅទៀត ជៀសវាងការទៅតុលាការ។ តែទៅតុលាការ គេកាត់មានអ្នកឈ្នះ មានអ្នកចាញ់ អាចកើតមានអំពើហិង្សាក្នុងសង្គម»។
ប៉ុន្តែ លោក កើត រិទ្ធិ បញ្ជាក់សេចក្ដីសម្រេចថា ក្រុមការងារនេះ មានបេសកកម្ម សម្របសម្រួលជាមួយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ចូលរួមប្រឹក្សា ផ្ដល់អនុសាសន៍ ផ្ដល់ឯកសារ និងត្រូវដើរតួនាទីជាមន្ត្រីបង្គោលក្នុងការសម្របសម្រួល រៀបចំ និងអនុវត្តគោលនយោបាយដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។
សមាជិកគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លោកមេធាវី សួស វណ្ណៈ យល់ថា ការបង្កើតគោលនយោបាយដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ជារឿងល្អ តែទាមទារឱ្យមហាជន និងអ្នកអនុវត្តច្បាប់ គាំទ្រគោលនយោបាយនោះសិន នៅពេលដាក់ចេញ ទើបការអនុវត្តទៅ វាមានប្រសិទ្ធភាពសិន។
លោកមេធាវី សង្កេតឃើញថា ការដាក់ចេញគោលនយោបាយកាត់បន្ថយការកកស្ទះសំណុំរឿងតាមសាលាជម្រះក្ដី នៅមិនទាន់ទទួលបានជោគជ័យទេ ហើយក្រសួងប្រញាប់រៀបចំគោលនយោបាយថ្មីមួយទៀត អាចជារឿងប្រញាប់ពេក៖ «ខ្ញុំគិតថា ការបង្កើតហ្នឹង វាល្អហើយ។ ប៉ុន្តែសូមឱ្យការបង្កើតយន្តការមួយៗហ្នឹង ឱ្យមហាជន ឬអ្នកអនុវត្តច្បាប់ ទាំងឡាយ ទាំងពួងមើលឃើញច្បាស់នឹងភ្នែកថា អូ ! ពិតប្រាកដរបស់គេមែន ចេញមកអាចយកជាការបានមែន។ អាហ្នឹង បានគេហៅថា មតិមហាជនទទួលយកហើយ គឺយន្តការហ្នឹង គំនិតហ្នឹង គឺថា មានប្រសិទ្ធភាព ហើយ»។
របាយការណ៍របស់អង្គការមូលនិធិអាស៊ី បង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធ្លាប់បានដាក់ឱ្យដំណើរការ ប្រព័ន្ធដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការមួយរួចមកហើយ មានឈ្មោះថា មណ្ឌលសេវាកម្មយុត្តិធម៌ ដែលមាននៅកម្រិតថ្នាក់ស្រុក និងខណ្ឌមួយចំនួន និងមានគណៈកម្មការដោះស្រាយទំនាស់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការតាមឃុំ-សង្កាត់។
ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ នៅកម្រិតថ្នាក់ស្រុកខណ្ឌ និងឃុំសង្កាត់កន្លងមក ជាប្រភេទតូចតាច ជម្លោះដីធ្លី វិវាទក្នុងគ្រួសារ និងប្រភេទបទល្មើសលហុ ជាដើម ដែលមិនមែនស្ថិតក្នុងរឿងក្ដីព្រហ្មទណ្ឌឡើយ។
នាយករងទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស នៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត សង្កេតឃើញថា រឿងក្ដីលហុមួយចំនួន ត្រូវបានបញ្ជូនទៅតុលាការ ជាហេតុធ្វើឱ្យសំណុំរឿងកកស្ទះ និងខាតពេលពលរដ្ឋ។ លោកបន្តថា ឯករណីព្រហ្មទណ្ឌខ្លះ មានការព្យាយាមសម្របសម្រួល ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការដែរ ដូចករណីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍បុកមនុស្សស្លាប់ជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។