ដំណើរការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលឆ្នាំ២០១៥ ដែលរងការរិះគន់ថា បានរឹតត្បិតលំហសេរីភាពអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជានោះ នៅតែជាប់គាំងនៅត្រឹមក្រសួងមហាផ្ទៃដដែល។ ការជាប់គាំងនេះ គឺដោយសារខាងក្រសួងបដិសេធទៅនឹងសំណើរបស់តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលស្នើឲ្យមានការកំណត់ផែនទីបង្ហាញផ្លូវ និងពេលវេលាច្បាស់លាស់ ព្រមទាំងបើកកិច្ចប្រជុំពិភាក្សាជាលក្ខណៈចង្អៀត ដើម្បីពន្លឿនដំណើរការធ្វើវិសោធនកម្មលើច្បាប់មួយនេះ ស្របតាមការចង់ឃើញពីសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិនោះ។
កិច្ចប្រជុំពិភាក្សាពិគ្រោះយោបល់ប្រមូលធាតុចូលពីតំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង ៥០០ស្ថាប័ន ជាលើកទីបី ដើម្បីឈានទៅកែច្បាប់ស្ដីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលឆ្នាំ២០១៥ ដែលបានប្រព្រឹត្តិទៅនៅទីស្ដីការក្រសួងមហាផ្ទៃ កាលពីថ្ងៃទី២០ មករា បានបិទបញ្ចប់ទៅ ដោយគ្មានការវិវឌ្ឍន៍ទៅមុខអ្វីជាដំកំភួននោះទេ។ កិច្ចប្រជុំពិគ្រោះយោបល់នេះ បានធ្វើឡើងដោយអវត្តមានតំណាងសង្គមស៊ីវិលសំខាន់ៗ មួយចំនួន ដោយសារតែពួកគេជាប់រវល់ការងារតាមស្ថាប័នរៀងៗ ខ្លួន ក៏ប៉ុន្តែមានការចូលរួមពីតំណាងសង្គមស៊ីវិលដទៃទៀត ក្នុងនោះក៏រួមមានអង្គការគណៈកម្មាធិការសហប្រតិបត្តិការដើម្បីកម្ពុជា ហៅកាត់ថា CCC ដែលបានផ្ដួចផ្ដើមគំនិត និងស្នើឲ្យមានការកែប្រែច្បាប់ស្ដីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ CCC លោក សឿន សារឿន ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា នៅមានការយល់ឃើញខុសគ្នារវាងភាគីខាងក្រសួងមហាផ្ទៃ និងខាងសង្គមស៊ីវិលដែលតំណាងឲ្យជាង ៥០០ស្ថាប័ននៅឡើយ។ លោកថា ខាងសង្គមស៊ីវិលចង់ឲ្យក្រសួងចាប់ផ្ដើមពិភាក្សាអំពីផែនទីបង្ហាញផ្លូវ ដើម្បីកំណត់អំពីពេលវេលាច្បាស់លាស់អំពីដំណើរការកែប្រែច្បាប់នេះ ហើយបើកកិច្ចប្រជុំនេះជាលក្ខណៈចង្អៀតតែជាមួយតំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលបានដាក់ស្នើឲ្យកែប្រែច្បាប់នេះតែប៉ុណ្ណោះ។ ក៏ប៉ុន្តែ សំណើនេះត្រូវខាងក្រសួងមហាផ្ទៃបដិសេធ ដោយក្រសួងនៅតែអះអាងថា ចង់ឲ្យមានការចូលរួមដើម្បីប្រមូលធាតុចូលពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក សឿន សារឿន ថា លទ្ធផលមួយ ដែលទទួលបានពីកិច្ចប្រជុំនោះ គឺភាគីពាក់ព័ន្ធបានព្រមព្រៀងគ្នាថា នឹងបន្តបើកកិច្ចប្រជុំពិគ្រោះយោបល់ជាលើកទី៤ នៅថ្ងៃសុក្រ ទី៧ ខែកុម្ភៈ ខាងមុខ៖ «ថ្ងៃមិញហ្នុង គឺមានការយល់ឯកភាពគ្នាមួយអំពីជំហ៊ានបន្ត ដោយថ្ងៃទី០៧ ខែកុម្ភៈខាងមុខនេះ គឺយើងនឹងប្រជុំជជែកគ្នាបន្ថែមទៀត។ ហើយយើងនឹងលែងធ្វើកិច្ចការងារតាមមាត្រាមួយម្តងៗ ហើយ គឺខាងតំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង៥០០ នឹងធ្វើបទបង្ហាញរយៈពេល១០ ទៅ ២០នាទីអំពីអនុសាសន៍របស់ខ្លួនដែលចង់ស្នើឲ្យក្រសួងមានការកែប្រែ ហើយទើបបានយកអនុសាសន៍ទាំងអស់ហ្នុង មកជជែកគ្នាជារួមដើម្បីពន្លឿនការពិភាក្សាទៅលើវិសោធនកម្មនេះ ឲ្យបានឆាប់រហ័ស»។
អាស៊ីសេរី បានព្យាយាមទាក់ទងលោក ប៊ុន ហ៊ុន រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលបានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំនេះ ក៏ប៉ុន្តែលោកមិនលើកទូរស័ព្ទកាលពីយប់ថ្ងៃទី២០ មករា។ ទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ឲ្យដឹងថា ក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះ លោក ប៊ុន ហ៊ុន បានស្នើឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល ព្រមទាំងដៃគូរពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ចូលរួមជាមួយក្រុមការងាររបស់រដ្ឋាភិបាល ឲ្យអស់ពីលទ្ធភាព ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យរាល់កិច្ចពិភាក្សាទាំងអស់ដែលរៀបចំឡើងដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ អាចស្វែងរកចំណុចខ្លាំង និងចំណុចខ្សោយ ហើយប្រមូលបានធាតុចូលសំខាន់ៗ ក្នុងការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់មួយនេះ ក្នុងអ្វីមួយដែលលោកថា ដើម្បីឲ្យមានភាពពេញលេញ អាចទទួលយកបានពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ហើយស្របតាមការអនុវត្តការងារជាក់ស្ដែង។
កន្លងមក ក្រោយពីមានការរិះគន់ពីសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងសហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេសអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ព្រមទាំងសហភាពអឺរ៉ុប ជុំវិញការរឹតត្បិតលំហសេរីភាពអង្គការសង្គមស៊ីវិល តាមរយៈការអនុវត្តច្បាប់នេះក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបើកឲ្យមានកិច្ចប្រជុំពិគ្រោះយោបល់ចំនួនពីរដង ជាមួយតំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល គឺកាលពីដើមខែវិច្ឆិកា និងខែធ្នូ ឆ្នាំទៅ ដើម្បីប្រមូលធាតុចូល ធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ កិច្ចប្រជុំពិគ្រោះយោបល់ទាំងពីរលើកនេះ មិនបានសម្រេចអ្វីជាដំកំភួននោះទេ ហើយការជជែកគ្នានោះ មានភាពយឺតយ៉ាវខ្លាំង ដោយសារតែក្រសួងមហាផ្ទៃ បានអនុញ្ញាតឲ្យតំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលដទៃទៀត ដែលមិនបានស្នើសុំឲ្យធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ ចូលរួមកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ដែរ។
តំណាងសង្គមស៊ីវិលជាង ៥០០ស្ថាប័ន ក្នុងនោះរួមមានបណ្ដាញអង្គការសង្គមស៊ីវិលធំៗ ជិត ១០ ស្ថាប័ន មកពីវិស័យផ្សេងៗ គ្នារួមមាន សិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ អប់រំ សុខភាព បរិស្ថាន ស្ត្រី និងកុមារ ជាដើម ព្រមបណ្ដាញអង្គការសង្គមស៊ីវិលធ្វើការតាមមូលដ្ឋាន បានស្នើធ្វើវិសោធនកម្ម ឬលុបចោលមាត្រាមួយចំនួននៃច្បាប់នេះ ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងការចុះបញ្ជីការ ប្រតិបត្តិការ ការបញ្ឈប់ ឬផ្អាកសកម្មភាពអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ការកំណត់និយមន័យអំពីអព្យាក្រឹត្យភាពរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាមួយគណបក្សនយោបាយជាដើម ដែលពួកគេមើលឃើញថា ជាការរឹតត្បិតលំហរសេរីភាពសង្គមស៊ីវិល។
លោក សឿន សារឿន មានប្រសាសន៍ថា តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល នៅតែរក្សាជំហរដដែលចង់ឲ្យមានការកែប្រែច្បាប់នេះ ជាពិសេស លុបចោលមាត្រាទាំងឡាយណាដែលមានខ្លឹមសារទូលំទូលាយ ដូចជាករណីតម្រូវឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលត្រូវតែរក្សាអព្យាក្រឹត្យជាមួយគណបក្សនយោបាយជាដើម។ លោកថា ការធ្វើដូច្នេះ គឺដើម្បីងាយស្រួលឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល ក្នុងការធ្វើការប្រកបដោយភាពជាដៃគូជាមួយអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងការចូលរួមការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសកម្ពុជាប្រកបដោយប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាព និងយុត្តិធម៌៖ « បើយើងមើលការអនុវត្តសព្វថ្ងៃនេះ ការដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ គឺដោយគណបក្សកាន់អំណាចមួយ អ៊ីចឹងទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលកំពុងប្រតិបត្តិការសព្វថ្ងៃនេះវាអត់មានអព្យាក្រឹត្យទេ បើសិនជាធ្វើការគាំទ្រទៅនឹងបេសកកម្មឬក៏ គោលការណ៍ ឬគោលនយោបាយរបស់គណបក្សកាន់អំណាចសព្វថ្ងៃ ឬក៏ធ្វើទៅ វាស្ថិតក្នុងគោលនយោបាយ ឬរបៀបវារៈរបស់គណបក្សប្រឆាំង អ៊ីចឹង អង្គការសង្គមស៊ីវិល គឺអត់អាចធ្វើអីកើតទេ»។
ការស្នើឲ្យកែប្រែច្បាប់ស្ដីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះ គឺជាលក្ខខណ្ឌមួយក្នុងចំណោមលក្ខខណ្ឌជាច្រើននៃការទាមទារសំខាន់ៗ របស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ប្រសិនបើកម្ពុជា មិនចង់បាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីសហភាពអឺរ៉ុបនោះទេ។
ចាប់តាំងពីច្បាប់ស្ដីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានប្រកាសឲ្យប្រើកាលពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០១៥មក របបក្រុងភ្នំពេញបានបញ្ឈប់សកម្មភាពរបស់ « បន្ទប់ស្ថានការណ៍ » ដែលជាគម្រោងរបស់បណ្ដុំអង្គការសង្គមស៊ីវិលឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតរបស់អង្គការ ខុមហ្វ្រែល បិទវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ NDI របស់អាមេរិកផ្អាកសកម្មភាពអង្គការសមធម៌កម្ពុជាមួយរយៈ ដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធជាមួយសហគមន៍ប៉ះពាល់ដោយសារការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដល់ក្រុមហ៊ុនផលិតស្ករអំពៅ និងផ្អាកសកម្មភាពរបស់សហព័ន្ធនិស្សិត និងបញ្ញវន្តកម្ពុជា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។