៣០ ឆ្នាំក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ក្រុមអ្នកជំនាញ និងមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំង វាយតម្លៃថា កម្ពុជានៅតែមានបញ្ហាប្រឈមពាក់ព័ន្ធនឹងការធានាអធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី ឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹតភាពរបស់ខ្លួនដដែល។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ពួកគេថា ប្រទេសចិន និងប្រទេសជិតខាងកម្ពុជាដែលជាភាគីហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ កំពុងតែរំលោភបំពានអធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី និងអព្យាក្រឹតភាពរបស់កម្ពុជា។ មន្ត្រីបក្សកាន់អំណាចបដិសេធការវាយតម្លៃនេះ និងអះអាងថា កម្ពុជា និងប្រទេសភាគីហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ កំពុងគោរពបានយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវការសន្យារបស់ខ្លួនដូចមានចែងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
ក្រៅពីវាយតម្លៃថា កេរដំណែលអវិជ្ជមានជាច្រើនកំពុងរុញច្រានកម្ពុជាឱ្យវិលមករកស្ថានភាពគ្រប់គ្រងដោយរបបផ្ដាច់ការបែបឯកបក្សមិនខុសពីនៅមុនឆ្នាំ១៩៩១នោះ ខណៈកម្ពុជាបរាជ័យមិនអាចកសាងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋពិតប្រាកដដូចតាមការចង់បានរបស់កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ បញ្ហាមិនអាចធានាបាននូវអធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី ឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹតភាពពេញលេញរបស់កម្ពុជានៅតែមានភាពចម្រូងចម្រាសដដែល។
អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិ បណ្ឌិត អៀ សុផល ពន្យល់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីតាមសារអេឡិចត្រូនិកថា កម្ពុជាមិនបានបំពេញតាមការសន្យារបស់ខ្លួនក្នុងការធានា និងការពារអធិបតេយ្យ ឯករាជ្យ បូរណភាពទឹកដី ភាពមិនអាចរំលោភបាន អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិនៅឡើយទេ។ លោកថា កម្ពុជាមិនត្រូវអនុញ្ញាតឱ្យខ្លួនឯងក្លាយជាកូនអុករបស់ប្រទេសមហាអំណាចនោះទេ។ លោកវាយតម្លៃថា ជាក់ស្តែងប្រទេសចិនដែលជាភាគីហត្ថលេខីមួយនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ កំពុងតែរំលោភយ៉ាងច្បាស់នូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងអធិបតេយ្យ ឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹតភាពជានិរន្តរបស់កម្ពុជា ដោយបានលួចចុះហត្ថលេខាបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពយោធា ឬកិច្ចព្រមព្រៀងយោធាដទៃទៀតជាមួយកម្ពុជា។
ស្រដៀងគ្នានេះ អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិមួយរូបទៀត គឺបណ្ឌិត ពៅ សូរពង្ស បានលើកឡើងនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាអំពីខួបលើកទី៣០ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស រៀបចំដោយវិទ្យាស្ថានសន្តិភាពរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយព្រមានថា កេរដំណែលអវិជ្ជមាននៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសនេះ អាចធ្វើឱ្យកម្ពុជាងាយរអិលធ្លាក់ចូលទៅក្នុងជម្លោះភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់មហាអំណាចឡើងវិញបាន។
រីឯ តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ជាអ្នកទោសនយោបាយ និងជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក អ៊ុំ សំអាន វិញ លោកមានប្រសាសន៍ថា ក្រុមមេដឹកនាំកម្ពុជាមិនបានរក្សាអព្យាក្រឹតរបស់ខ្លួននោះទេ ដោយសារតែកម្ពុជាលម្អៀងខ្លាំងទៅខាងប្រទេសកុម្មុយនិស្តចិន និងវៀតណាម ដើម្បីឱ្យប្រទេសទាំងពីរនេះជួយរក្សាអំណាចរបស់ខ្លួនឱ្យបានយូរអង្វែង។ លោកថា ក្រៅពីនេះ ប្រទេសភូមិផងរបងជាមួយកម្ពុជា ដែលជាភាគីហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ក៏មិនបានគោរពតាមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះឱ្យបានពេញលេញនោះដែរ៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថា ប្រទេសមួយចំនួនបានគោរពអធិបតេយ្យភាព បូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រទេសមួយចំនួនទៀតមិនបានគោរពទៅតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ទេ។ ជាពិសេសប្រទេសជិតខាងរបស់កម្ពុជា ដូចជាប្រទេសឡាវ ថៃ វៀតណាម ជាដើម មិនបានគោរពទៅតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ ដែលតម្រូវឱ្យប្រទេសទាំងអស់ហ្នឹងគោរពនូវបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា។ ផ្ទុយទៅវិញគឺប្រទេសទាំងបីនេះ បានរំលោភមកលើបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជាដោយរំលោភព្រំដែនកម្ពុជា បានបង្ខិតបង្គោលព្រំដែន និងខណ្ឌសីមាចូលមកទឹកដីរបស់កម្ពុជា។ នេះគឺយើងឃើញជាក់ស្តែងដូច្នេះ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី បានទាក់ទងស្ថានទូតនៃប្រទេសចិន វៀតណាម ឡាវ និងថៃប្រចាំនៅកម្ពុជា ដើម្បីសុំប្រតិកម្មតបជុំវិញការវាយតម្លៃ និងអំណះអំណាងទាំងនេះ ក៏ប៉ុន្តែនៅមិនទាន់ទទួលបានការឆ្លើយតបណាមួយទេ គិតត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី ក៏មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ដើម្បីសុំការបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះដែរ ដោយទូរស័ព្ទចូលតែពុំមានអ្នកលើកកាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២១ តុលា។
រីឯ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន វិញ លោកបដិសេធការចោទប្រកាន់ទាំងនេះ។ លោកថា ទាំងកម្ពុជា និងទាំងប្រទេសភាគីហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស សុទ្ធតែគោរពបានយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។ លោកថា ក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំមកនេះ មិនដែលមានការកោះប្រជុំដោយភាគីហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ឬក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាឈ្លានពានមកលើបូរណភាពទឹកដីរបស់កម្ពុជានោះទេ បើទោះជាកាលពីឆ្នាំ២០០៨ កម្ពុជាធ្លាប់មានជម្លោះប្រដាប់អាវុធជាមួយភាគីថៃនៅតាមព្រំដែនជុំវិញរឿងប្រាសាទព្រះវិហារក៏ដោយ។ លោកបដិសេធថា គ្មានប្រទេសណាមកត្រួតត្រាដាក់អាណានិគម បង្គាប់បញ្ជា ឬឈ្លានពានកម្ពុជានោះទេ ហើយកម្ពុជាក៏បានព្យាយាមដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាងតាមរយៈការបោះបង្គោលព្រំដែនដីគោក បានសម្រេចមួយភាគធំផងដែរ។ ជុំវិញបញ្ហារក្សាអព្យាក្រឹតជាមួយប្រទេសចិនវិញ លោក សុខ ឥសាន ថ្លែងការពារថា កម្ពុជាប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹតសន្តិសហវិជ្ជមានជាមួយបណ្តាប្រទេសនៅលើពិភពលោក ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ៖ «ដូចចិនអីអ្នកខ្លះចង្អៀតចង្អល់ពីរឿងចិនមកអភិវឌ្ឍ។ ចិនក៏ជាហត្ថលេខីមួយនៃកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសដែរ។ តែហត្ថលេខីទាំងអស់ហើយសុទ្ធតែមានកាតព្វកិច្ចតាមកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួនក្នុងការជួយកសាងនិងអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា។ ដូច្នេះ នេះគឺជាការសន្យា បើសន្យាហើយមិនមកជួយអាហ្នឹងជារឿងរបស់គេទេ។ កម្ពុជាអត់មានសិទ្ធិទៅបង្ខិតបង្ខំគេទេ។ ក៏ប៉ុន្តែចំពោះចិនគឺតាមគោលនយោបាយបើកទូលាយវិនិយោគពីបរទេសមក ... ។ យើងបើកទូលាយដើម្បីស្វាគមន៍ទាំងអស់បណ្តាប្រទេសជាហត្ថលេខីកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសដើម្បីមកជួយកសាងនិងអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិរបស់យើង»។
ក៏ប៉ុន្តែ ផ្ទុយពីការអះអាងនេះ ការងាកទៅឱបក្រសោបប្រទេសកុម្មុយនិស្តចិនកាន់តែខ្លាំង ជាពិសេសក្រោយការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧ និងព្រឹត្តិការណ៍បោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ ដើម្បីជួយការពារអំណាច និងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលខ្វះភាពស្របច្បាប់របស់របបឯកបក្ស ត្រូវក្រុមអ្នកវិភាគ ប្រទេសលោកសេរី និងសារព័ត៌មានអន្តរជាតិធំៗ លើកមកនិយាយ និងសម្ដែងកង្វល់ជាហូរហែ ជាពិសេសករណីសង្ស័យថា កម្ពុជាបានលួចចុះកុងត្រាសម្ងាត់រយៈពេល ៣០ឆ្នាំ ជាមួយប្រទេសចិនអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសនេះប្រើប្រាស់កំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាមផ្ដាច់មុខ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ កម្ពុជាក៏អនុញ្ញាតឱ្យចិនគ្រប់គ្រងមួយភាគធំនៃឆ្នេរសមុទ្ររបស់ខ្លួន និងអភិវឌ្ឍតំបន់តារាសាគរនៅខេត្តកោះកុង ដែលអ្នកជំនាញថា អាចអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសនេះកែប្រែតំបន់នោះទៅបម្រើឱ្យវិស័យយោធារបស់ខ្លួននាពេលអនាគត។ អ្នកវិភាគមួយចំនួនក៏បានលើកឡើងដែរថា កម្ពុជាបានលក់អធិបតេយ្យរបស់ខ្លួនទៅឱ្យចិនដោយយកអាស៊ានធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំងមិនឱ្យចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមកើត នៅពេលដែលខ្លួនធ្វើជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានកាលពីឆ្នាំ២០១២ និងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានឆ្នាំ២០១៦។ ក្តីបារម្ភដដែលនេះ បានលេចចេញជាថ្មី ខណៈកម្ពុជាកំពុងត្រៀមខ្លួនធ្វើជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំ២០២២ខាងមុខនេះ។
តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ំ សំអាន ព្រមានថា ការបន្តរំលោភបូរណភាពទឹកដី អធិបតេយ្យ និងអព្យាក្រឹតរបស់កម្ពុជានេះ គឺជារឿងមិនចេះចប់មិនចេះហើយដែលអាចបណ្តាលឱ្យកម្ពុជាធ្លាក់ផុងក្នុងបញ្ហាធំពាក់ព័ន្ធនឹងសន្តិសុខក្នុងតំបន់៖ « ការមិនគោរពបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជានេះ វាធ្វើឱ្យកម្ពុជាបាត់បង់ទឹកដី ហើយវាអាចមានបញ្ហាជម្លោះនៅពេលថ្ងៃអនាគតជាមួយប្រទេសជិតខាង។ វាអាចជួនកាលរហូតដល់ការផ្ទុះអាវុធដូចកម្ពុជាធ្លាប់ផ្ទុះអាវុធជាមួយនឹងថៃនៅតំបន់ក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារឆ្នាំ២០០៨កន្លងមកអ៊ីចឹងឯង។ បញ្ហាហ្នឹងវាមិនចេះចប់ទេ បើសិនជាប្រទេសទាំងអស់នេះនៅតែរំលោភមកលើបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា។ ហើយដែលប្រទេសចិនគាត់បានរំលោភនូវអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យភាព និងអព្យាក្រឹតភាពរបស់កម្ពុជាហ្នឹងឯង វាធ្វើឱ្យមានជម្លោះរវាងកម្ពុជាជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាង ព្រោះវាអាចបង្កអសន្តិសុខទៅដល់ប្រទេសជិតខាង ដែលជាសត្រូវរបស់ចិនដែលគេសង្ស័យថា ដាក់មូលដ្ឋានយោធានៅខេត្តព្រះសីហនុ និងខេត្តកោះកុង»។
កាលពីខែមិថុនា ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចដ៏កម្ររបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិកមកកាន់កម្ពុជា អនុរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក អ្នកស្រី វិនឌី ហ្សឺមែន (Wendy Sherman) បានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ងាកមកគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងរក្សាតុល្យភាពនៃនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន។
ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ថ្លែងនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សារៀបចំដោយក្លឹបអ្នកកាសែតបរទេសប្រចាំប្រទេសថៃ កាលពីថ្ងៃទី១៩ តុលា ថា ក្រៅពីបញ្ហាប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ហាអព្យាក្រឹតរបស់កម្ពុជានេះ អាចជាកត្តាមួយដែលជំរុញឱ្យប្រទេសភាគីហត្ថលេខីលើកយកមកសើរើអំពីប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសនេះឡើងវិញបាន។ លោកថា ប្រទេសកាន់តែច្រើនឡើងឥឡូវនេះចង់ឃើញកម្ពុជាអនុវត្តនូវជំហរអព្យាក្រឹតពិតប្រាកដជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាតានតឹងនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ក៏ប៉ុន្តែ តំណាង និងជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ជុំ សុន្ទរី ថ្លែងថា គ្មានកាតព្វកិច្ចបច្ចុប្បន្នបន្ថែមទៀតក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពប៉ារីសនេះទេ។ លោកថា កម្ពុជាបានរក្សាអធិបតេយ្យ អព្យាក្រឹត និងឯករាជ្យរបស់ខ្លួនដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ លោកផ្តល់អំណះអំណាងថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសនេះ «មិនដែល» មានចែងថា បន្ទាប់ពីដំណាក់កាលអន្តរកាលទៅ កម្ពុជានឹងនៅតែស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់អន្តរជាតិឡើយ។
ផ្ទុយពីការអះអាងនេះ នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អ្នកស្រី ចក់ សុភាព ថា ការនិយាយដូច្នេះនឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាខាងបង់ខ្លាំង៖ «ដែលខ្ញុំលើកថាខាតហ្នឹង គឺដោយសារតែបើយើងមើលនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនេះ បានលើកច្រើនមែនទែនអំពីការចូលរួម ហើយនឹងការទទួលស្គាល់របស់ប្រទេសជាហត្ថលេខី ត្រូវគោរពដល់អធិបតេយ្យភាព ត្រូវគោរពដល់បូរណភាពទឹកដីរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ មិនអាចបង្កជាការបំពានណាមួយ រំលោភដល់បូរណភាពទឹកដីរបស់ប្រទេសយើងទេ។ អ៊ីចឹង បើសិនជាយើងយល់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានអស់សុពលភាពរួចទៅហើយ អ៊ីចឹងបានន័យថា យើងច្រានចោលនូវកាតព្វកិច្ចរបស់ប្រទេសជាហត្ថលេខីមិនឱ្យគេមកចូលរួមគោរពដល់អធិបតេយ្យភាពរបស់យើង មិនឱ្យគេគោរពដល់បូរណភាពទឹកដីរបស់យើង»។
លើសពីនេះទៀត មាត្រា ៥ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងទាក់ទងនឹងអធិបតេយ្យ ឯករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាចរំលោភបាននៃដែនដី អព្យាក្រឹតភាព និងឯកភាពជាតិកម្ពុជា ដែលជាផ្នែកដ៏សំខាន់មួយនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសនេះ បានចែងយ៉ាងច្បាស់ថា ក្នុងករណីមានការរំលោភ ឬការគំរាមកំហែងលើអធិបតេយ្យ ឯករាជ្យ បូរណភាពទឹកដី និងភាពមិនអាចរំលោភបាននៃដែនដី អព្យាក្រឹត ឬឯកភាពជាតិនៃកម្ពុជា ឬលើការប្តេជ្ញាអនុវត្តដទៃទៀតណាមួយក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ បណ្តាភាគីក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ត្រូវធ្វើការពិគ្រោះជាបន្ទាន់ ដើម្បីអនុម័តរាល់វិធានការណ៍សមស្របដើម្បីធានាការគោរពដល់ការប្តេជ្ញាចិត្តទាំងនេះ និងដោះស្រាយរាល់ការរំលោភបំពានទាំងនោះ តាមមធ្យោបាយដោយសន្តិវិធី។
យ៉ាងណា ស្ថាបនិកចម្បងនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស និងជាអតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលី លោក ហ្គារ៉េត អេវ៉ានស៍ (Gareth Evans) ថ្លែងក្នុងសារវីដេអូថតទុកជាមុននៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សារៀបចំដោយក្លឹបអ្នកកាសែតបរទេសប្រចាំប្រទេសថៃ កាលពីថ្ងៃទី១៩ តុលា ថា លោកមិនមានសង្ឃឹមខ្លាំងទេទៅលើការកោះប្រជុំឡើងវិញនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដោយសារតែប្រទេសចិន និងប្រទេសរុស្ស៊ីដែលជាភាគីហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នៅតែអាចជំទាស់បាននៅឯក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ។ រីឯ សមាគមអាស៊ានក៏គ្មានឥទ្ធិពល។ លើសពីនេះទៀត លោកថា ក្នុងករណីដែលអាចមានការកោះប្រជុំភាគីហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបាន នោះលទ្ធផលនៃការកោះប្រជុំនោះ គឺគ្មានអ្វីក្រៅតែពីរុញទៅឱ្យក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិជាអ្នកពិនិត្យសម្រេចបន្ត ដែលលោកថា ក្រុមប្រឹក្សានេះពុំមានសមត្ថភាព និងឥទ្ធិពលដោយសារមានក្រុមប្រទេសប្លុកកុម្មុយនិស្ត ដូចជា ចិន និងរុស្ស៊ី ជាសមាជិកចាំជួយការពារ និងកាងឱ្យភាគីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដដែល។ ក៏ប៉ុន្តែ ដែលជាក្តីសង្ឃឹមរបស់ស្ថាបនិកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសនេះ គឺថា មានតែប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាខ្លួនឯងទេដែលអាចកំណត់ជោគវាសនារបស់កម្ពុជាបាន ដោយមានការផ្តល់ការគាំទ្រតាមរយៈការដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់ពីក្រុមប្រទេសនិយមប្រជាធិបតេយ្យ៖ «ខ្ញុំជឿថា ក្តីសង្ឃឹមដ៏ខ្លាំងបំផុតសម្រាប់អនាគតរបស់ប្រទេសកម្ពុជានាពេលនេះ គឺស្ថិតនៅលើប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាខ្លួនឯង ដោយមានការផ្តល់ការគាំទ្រ និងសម្ពាធពីខាងក្រៅ។ មិនមានច្រើនទេ ពីអង្គការពហុភាគី តែពីប្រទេសនីមួយៗដែលប្តេជ្ញាចិត្តពិតប្រាកដក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ប្រទេសទាំងនោះអាចដាក់នូវសម្ពាធពិតប្រាកដមួយចំនួន ជាពិសេសក្នុងបរិបទនៃការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ខាងមុខ ដើម្បីទាមទារឱ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន លុបចោលនូវបម្រាមមកលើគណបក្សប្រឆាំងធំជាងគេ និងអនុញ្ញាតឱ្យមានការអនុវត្តពិតប្រាកដនូវសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយជាសាកល ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋកម្ពុជាទាំងមូល»។
កន្លងទៅ ការិយាល័យរបស់ប្រធានកិច្ចការសម្ងាត់អាមេរិកាំង (Office of the Director of National Intelligence) នៃ ដែលជាបណ្តុំភ្នាក់ងារកិច្ចការសម្ងាត់អាមេរិកាំងចំនួន ១៧ ស្ថាប័ន ក្នុងនោះរួមទាំងភ្នាក់ងារ ស៊ី.អាយ.អេ (CIA) ផង បានចេញរបាយការណ៍វាយតម្លៃការគំរាមកំហែងជាសាកលប្រចាំឆ្នាំ ២០១៩ ដោយវាយតម្លៃថា ការរអិលធ្លាក់របស់កម្ពុជាចូលទៅក្នុងរបបគ្រប់គ្រងបែបផ្តាច់ការនិយម ដែលបណ្តាលឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គ្រប់គ្រងបានទាំងស្រុងនូវអំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិរបស់ប្រទេសនេះ អាចនឹងបើកផ្លូវឲ្យមានការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលអាចបណ្តាលឲ្យមានវត្តមានយោធាចិននៅក្នុងប្រទេសនេះបាន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។