ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកស្នើឱ្យអ្នកនយោបាយខ្មែរផ្ដើមចរចាគ្នាជាបន្ទាន់ដើម្បីផ្សះផ្សាជាតិ
2019.11.07
ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ស្នើអ្នកនយោបាយខ្មែរគ្រប់ភាគី ឱ្យចាប់ផ្ដើមដំណើរការចរចាគ្នាជាបន្ទាន់ និងដោយសន្តិវិធី ដើម្បីរកដំណោះស្រាយបញ្ចប់វិបត្តិនយោបាយបច្ចុប្បន្ន និងឈានទៅរកការផ្សះផ្សាជាតិឱ្យបានឆាប់។
ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា បញ្ជាក់ប្រាប់អាស៊ីសេរី តាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិកថា ជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង អំពីការចាប់ខ្លួន ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងការបំភិតបំភ័យឥតស្រាកស្រាន្ត ពីសំណាក់អាជ្ញាធររបបក្រុងភ្នំពេញ ទៅលើសមាជិក និងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង។
ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ចាត់ទុកចំណាត់ការបែបនេះ គឺជាសញ្ញាណនៃការរីករាលដាល ក្នុងការបង្ក្រាបសំឡេងប្រឆាំង និងការរំលោភសេរីភាព ក្នុងការជួបប្រជុំគ្នាដោយសន្តិវិធី និងរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ដែលមានធានាក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ។
សហរដ្ឋអាមេរិក អំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរ បញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសំឡេងប្រឆាំង និងត្រូវការពាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសិទ្ធិពលរដ្ឋខ្មែរ និងត្រូវចាត់វិធានការសមស្រប ដើម្បីបើកឱ្យមានលំហសេរីភាពប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
សាររបស់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកនេះ ធ្វើឡើងក្នុងថ្ងៃដែលរបបក្រុងភ្នំពេញ បានចាប់ និងឃុំខ្លួនមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅមូលដ្ឋាន កើនឡើងដល់ ៧៩នាក់ និងបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់មន្ត្រី សកម្មជន និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅគ្រប់ទីកន្លែង ដោយរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគាត់ ក្នុងការបញ្ចេញមតិ ឬប្រមូលផ្តុំ ជាពិសេសការជួបជុំ ឬបញ្ចេញមតិទាំងឡាយណា ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការគាំទ្រដល់ដំណើរមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់លោក សម រង្ស៊ី និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងឯទៀត។ របបលោក ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជូនដីកាតាមចាប់ខ្លួនមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ៨រូប ទៅរដ្ឋាភិបាលប្រទេសអាស៊ាន ឱ្យជួយសហការចាប់ខ្លួនមន្ត្រីទាំងនោះ ពេលធ្វើដំណើរមកដល់ប្រទេសនោះ។
ជាងនេះទៅទៀត របបលោក ហ៊ុន សែន បានព្រមានក្រុមហ៊ុនយន្តហោះចំនួន ៤៧ មិនឱ្យដឹកលោក សម រង្ស៊ី និងមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំង ចូលប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ខាងមុខនេះឡើយ បើមិនដូច្នេះទេពួកគេនឹងប្រឈមមុខជាប់ទោសពីបទឧក្រិដ្ឋ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ របបក្រុងភ្នំពេញបានចល័តកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធជាច្រើន ឱ្យទៅបោះទីតាំងឈរជើងនៅតាមបណ្តោយព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ ជាពិសេសនៅច្រកប៉ោយប៉ែត នៃខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ដែលជាទីតាំងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ជ្រើសរើសយកជាកន្លែងឆ្លងចូលមកកម្ពុជា។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី បញ្ជាក់ថា លោក នឹងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងឯទៀត រួមទាំងពលករខ្មែរនៅថៃផង និងធ្វើដំណើរចូលទឹកដីខ្មែរនៅព្រឹក ថ្ងៃសោរ៍ ទី៩ ខែវិច្ឆិកា។
តាមរយៈសំបុត្រយន្តហោះមួយសន្លឹក ដែលអាស៊ីសេរីទទួលបានកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី៦ វិច្ឆិកា បង្ហាញថា លោក សម រង្ស៊ី នឹងចេញដំណើរពីព្រលានយន្តហោះ ហ្សាល ដឺ ហ្គោល (Charles De Gaulle) ទីក្រុងប៉ារីស ឆ្ពោះទៅវាលយន្តហោះសុវណ្ណភូមិ ទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ តាមជើងយន្តហោះថៃ TG931។ សំបុត្រនោះបញ្ជាក់ពេលវេលាចាកចេញពីទីក្រុងប៉ារីស គឺនៅវេលាម៉ោង ១២ និង ៣០នាទី ថ្ងៃទី៧ ខែ វិច្ឆិកា ហើយនឹងចុះចតនៅវេលាម៉ោង ៦ ថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ នៅឯទីក្រុងបាងកកប្រទេសថៃ។
លោក សម រង្ស៊ី បានប្រកាសជាផ្លូវការ នូវតម្រាយផ្លូវនេះ ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីយប់ថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ដោយបញ្ជាក់ថា លោកនឹងធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើង ឆ្លងចូលប្រទេសកម្ពុជា កាត់តាមច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិប៉ោយប៉ែត៖ «យើងចង់ទៅប្រមូលផ្ដុំនៅច្រកប៉ោយប៉ែត។ យើងត្រូវទៅដល់ទាំងអស់គ្នានៅថ្ងៃទី៩ ខែ វិច្ឆិកា ដែលយើងនឹងដើរទាំងអស់គ្នា»។
ទោះជាមានការអះអាង និងបញ្ជាក់ដោយផ្ទាល់ពីលោក សម រង្ស៊ី អំពីតម្រាយផ្លូវ និងពេលវេលាជាក់លាក់នេះយ៉ាងណាក្តី ប្រព័ន្ធឃោសនារបស់របបលោក ហ៊ុន សែន ឯណោះបានផ្សាយថា លោក សម រង្ស៊ី ប្តូរជើងហោះហើរ ដោយមិនធ្វើដំណើរទៅដល់ប្រទេសថៃ នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកាទេ គឺទៅដល់ថ្ងៃ ១០ ខែវិច្ឆិកាវិញ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ប្រព័ន្ធឃោសនានេះ មិនច្រានចោលព័ត៌មាន ដែលថា លោក សម រង្ស៊ី នឹងធ្វើដំណើរទៅចុះចតនៅព្រលានយន្តហោះសុវណ្ណភូមិ នាទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃនោះឡើយ។
ជុំវិញការយកប្រទេសថៃ ជាកន្លែងឈប់សំចត ដើម្បីឆ្លងកាត់ចូលប្រទេសនេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោក ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា (Prayut Chan-o-Cha) ថ្លែងនៅថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកាដដែលថា ប្រទេសថៃ នឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមគណបក្សប្រឆាំង ប្រើប្រាស់ទឹកដីថៃ ធ្វើជាមូលដ្ឋានទេ។ លោកថា លោកបានចេញបញ្ជារួចហើយជុំវិញរឿងនេះ។ លោកថា លោក សម រង្ស៊ី មិនអាចធ្វើដំណើរចូលប្រទេសថៃបានទេ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ បន្ថែមថា តាមគោលការណ៍អាស៊ាន ប្រទេសថៃនឹងមិនលូកដៃចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាននោះឡើយ។
តបទៅនឹងជំហរបែបនេះ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសមាជិកសភាអាស៊ានថា សេចក្តីសម្រេចរបស់នាយករដ្ឋថៃ ដែលមិនឱ្យលោក សម រង្ស៊ី ឆ្លងកាត់ប្រទេសថៃ ថាជារឿងអាម៉ាស់មួយ និងផ្ទុយពីគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។ អតីតសមាជិកសភាហ្វីលីពីន លោក ថិតឌី បាហ្គីឡាត (Teddy Baguilat) ថា សេចក្ដីសម្រេចបែបនេះ មានចេតនានយោបាយ ដែលរារាំងលោក សម រង្ស៊ី មិនឱ្យគាត់វិលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញបាន។ ធ្វើដូច្នេះ គឺចេតនាបំបិទសំឡេងប្រឆាំងនៅកម្ពុជា។
លោក ថិតឌី បាហ្គីឡាត បន្ថែមថា បើពិតដូចការអះអាងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា ដែលថា ប្រទេសថៃគោរពតាមធម្មនុញ្ញអាស៊ាន គឺមេដឹកនាំប្រទេសថៃរូបនេះ គប្បីលើកស្ទួយអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ជាជាងគាំទ្ររបបផ្ដាច់ការដូច្នេះ។
ជាហូរហែកន្លងមក និងនៅក្នុងលិខិតរបស់លោកជូនលោក ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា លោក សម រង្ស៊ី តែងបញ្ជាក់ថា ការសម្រេចវិលត្រឡប់ចូលស្រុកកំណើតវិញ គឺជាជម្រើសចុងក្រោយរបស់លោក ដើម្បីរំដោះប្រទេសជាតិចេញពីរបបផ្ដាច់ការសព្វថ្ងៃ ហើយនាំមកនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដជូនប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបញ្ជាក់ថា ព្រឹត្តិការណ៍មាតុភូមិនិវត្តន៍របស់លោកឆ្លងកាត់ប្រទេសថៃនោះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅដោយសន្តិវិធី ដើម្បីជាឱកាសសម្រាប់អ្នកនយោបាយខ្មែរទាំងអស់ផ្សះផ្សាគ្នា។
លោក សម រង្ស៊ី បញ្ជាក់ថា លោកនៅតែមានសុទិដ្ឋិនិយមថា មេដឹកនាំប្រទេសថៃ នឹងសម្រួលឱ្យលោក និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងឯទៀតអាចធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ប្រទេសថៃ ដើម្បីទៅជួបជុំគ្នានៅច្រកទ្វារព្រំដែនប៉ោយប៉ែតនោះ៖ «ទាំងប្រជារាស្ត្រខ្មែរ និងថៃស្រលាញ់ប្រជាធិបតេយ្យ។ ដូច្នេះអ្នកស្រលាញ់ប្រជាធិបតេយ្យនឹងចាប់ដៃគ្នាជួយគ្នា»។
ចំណែកឯ អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិសង្គ្រោះជាតិ អះអាងប្រាប់អាស៊ីសេរីពីប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ថា ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅតែរក្សាជំហរវិលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ នៅថ្ងៃទី០៩ វិច្ឆិកា ចុងសប្ដាហ៍នេះ។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា មាតុភូមិនិវត្តន៍នេះ មិនមែនដើម្បីទៅធ្វើសង្គ្រាម ឬធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌នោះឡើយ ប៉ុន្តែគឺដើម្បីស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងដោះស្រាយវិបត្តិការអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដែលកម្ពុជាកំពុងប្រឈមមុខនឹងការបាត់បង់។
អ្នកស្រីស្នើឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិជួយតាមដានដំណើរមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ព្រោះតែរបបក្រុងភ្នំពេញកំពុងប្រព្រឹត្តផ្ទុយនឹងច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិ ដោយបិទសិទ្ធិពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនមិនឱ្យត្រឡប់ទៅប្រទេសកំណើត និងប្រើកម្លាំងទ័ពត្រៀមបង្ក្រាបពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន។
អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ អះអាងទៀតថា អ្នកកាសែតបរទេសដែលចូលរួមក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននោះ ចាប់អារម្មណ៍ និងមានសំណួរជាច្រើនអំពីដំណើរមាតុភូមិនិវត្តន៍នេះ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេ រួមទាំងអ្នករៀបចំកម្មវិធីផង បានស្រឡាំងកាំងនៅពេលឯកអគ្គរាជទូតខ្មែរប្រចាំនៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី លោក ហោ ណាំបូរ៉ា ដែលត្រូវជាកូនប្រុសអតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា លោក ហោ ណាំហុង បានចេញមករំខានដល់ដំណើរការកម្មវិធី និងហាមមិនឱ្យអ្នកស្រីថ្លែងទៅកាន់ក្រុមអ្នកកាសែត។
ក្នុងវីដេអូខ្លីដែលបណ្តាញសារព័ត៌មានបរទេសបានបង្ហោះ បង្ហាញឱ្យឃើញពីសកម្មភាព លោក ហោ ណាំបូរ៉ា ចេញមកមរារាំងអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ មិនឱ្យមានមតិ និងថា សន្និសីទកាសែតនេះជារឿងខុសច្បាប់។ មន្ត្រីទូតខ្មែររូបនេះបានប្រាប់ឱ្យអ្នកកាសែតបិទមាត់ នៅពេលពួកគេព្យាយាមសួរលោកអំពីថា តើសន្និសីទកាសែតនេះខុសច្បាប់យ៉ាងដូចម្តេច។ អ្នករៀបចំកម្មវិធីបានប្រគល់សិទ្ធិឱ្យលោក លោក ហោ ណាំបូរ៉ា បកស្រាយចំពោះសំណួររបស់អ្នកកាសែតវិញ ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីការទូតរូបនេះបានបដិសេធមិនឆ្លើយសំណួរអ្វីទាំងអស់។
នាយករងទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (Human Rights Watch) លោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសុន បញ្ចេញប្រតិកម្មនៅលើបណ្ដាញសង្គមធ្វីតធ័រ (Twitter) ថា នេះជាទង្វើប្រមាថធ្ងន់ធ្ងរ និងគ្មានលក្ខណៈការទូតអ្វីបន្តិចសោះឡើយ នៃឯកអគ្គរាជទូតខ្មែរប្រចាំប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ លោកបន្តថា ករណីនេះបង្ហាញពីការប្រើប្រាស់សិទ្ធិអំណាចដោយរំលោភបំពាន និងការព្យាយាមរំខានដល់សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងការជួបប្រជុំនៅឯក្រៅប្រទេស ពីសំណាក់មន្ត្រីរបបលោក ហ៊ុន សែន។
ជុំវិញការណ៍ដែលឯកអគ្គរាជទូតខ្មែរលោក ហោ ណាំបូរ៉ា ទៅឆាឆៅអុកឡុក រំខានសន្និសីទសារព័ត៌មានរបស់អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ នោះ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសមាជិកសភាអាស៊ាន និងជាអតីតសមាជិកសភាហ្វីលីពីនលោក ថិតឌី បាហ្គីឡាត ថា ចរិតបែបនេះ បង្ហាញថា អាជ្ញាធរកម្ពុជា មានចេតនារារាំងកិច្ចពិភាក្សាអំពីស្ថានការណ៍នយោបាយ។ ឥរិយាបថបែបនេះ គឺផ្ទុយគ្នាស្រឡះ ទៅនឹងការអះអាងរបស់តំណាងអង្គទូតខ្មែររូបនេះ ដែលថាគោរពស្មារតីពិតរបស់អាស៊ាន ព្រោះស្មារតីពិតរបស់អាស៊ាននោះ គឺសំដៅលើការលើកស្ទួយសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ ដោយអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាពលរដ្ឋនៃប្រជាជាតិអាស៊ាន មានសិទ្ធិសេរីភាព ក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន ដោយគ្មានការភ័យខ្លាច ពីការតាមធ្វើបាប ឬ សងសឹកណាមួយ។ ស្មារតីពិតរបស់អាស៊ាន មិនមែនមេដឹកនាំផ្ដាច់ការ ធ្វើអាក្រក់បានស្រេចតែចិត្ត ដើម្បីបំភិតបំភ័យ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំងដែលស្របច្បាប់ដូច្នេះនោះទេ៕