អាមេរិកនៅតែចាត់ទុកការបោះឆ្នោតឆ្នាំមុនថា មិនត្រឹមត្រូវ និងមិនស្របតាមឆន្ទៈពលរដ្ឋខ្មែរ
2019.07.31
តំណាងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបញ្ចេញសារធ្ងន់ៗរិះគន់របបលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងអំឡុងពេលខួបមួយឆ្នាំនៃព្រឹត្តិការណ៍បោះឆ្នោតក្លែងក្លាយនៅកម្ពុជា។ កំពូលមហាអំណាចមួយនេះ បន្តជំរុញឱ្យរបបក្រុងភ្នំពេញដាក់ចេញនូវចំណាត់ការជាក់ស្ដែងនានា ដើម្បីស្ដារប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាឡើងវិញ។
សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែចាត់ទុកព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ២០១៨ ថា ជាការបោះឆ្នោតគ្មានភាពសេរី គ្មានយុត្តិធម៌ និងមិនតំណាងឱ្យឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរឡើយ។ សហរដ្ឋអាមេរិកបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតនោះ មានកំហុសឆ្គងយ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែរបបក្រុងភ្នំពេញបានផាត់ចោលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាបក្សប្រឆាំងធំជាងគេនៅកម្ពុជា។
ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បញ្ជាក់នៅលើហ្វេសប៊ុកផ្លូវការនៅថ្ងៃទី៣០ កក្កដា ថា ការបោះឆ្នោតនោះកាន់តែធ្វើឱ្យបាត់បង់ថែមទៀតនូវសមិទ្ធផលរបស់កម្ពុជា ក្នុងការជំរុញការផ្សះផ្សានយោបាយ និងលើកកម្ពស់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ចាប់តាំងពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ មក។
សហរដ្ឋអាមេរិកបន្តអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាស្ដារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ដោយទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទាំងឡាយប្រឆាំងលោក កឹម សុខា និងអ្នកទោសនយោបាយដទៃទៀត។ អាមេរិកក៏ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ចប់ការចោទប្រកាន់ដោយគ្មានមូលដ្ឋាន និងក្រោមហេតុផលនយោបាយ ដើម្បីយាយីពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនផងដែរ។ សហរដ្ឋអាមេរិកសង្កត់ធ្ងន់ថា ពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបមានសិទ្ធិសម្ដែងមតិដោយសេរី និងប្រមូលផ្តុំដោយសន្តិវិធី ព្រមទាំងចូលរួមក្នុងដំណើរការកិច្ចការសាធារណៈផងដែរ។
ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងរបស់ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជានេះ អ្នកនាំពាក្យរបបក្រុងភ្នំពេញ លោក ផៃ ស៊ីផាន និយាយជំនួសពលរដ្ឋថា ពលរដ្ឋខ្មែរយល់ច្បាស់ពីសិទ្ធិសម្រេចជោគវាសនារបស់ខ្លួន ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា និងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ។ លោកសរសេរបន្ថែមនៅក្នុងហ្វេសប៊ុកថា ពលរដ្ឋកម្ពុជា ក៏ដូចជាពលរដ្ឋអាមេរិកាំងដែរ គឺមិនចង់ឱ្យប្រទេសណាមួយឈ្លានពានដែនអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន ប៉ះពាល់ដល់ការបោះឆ្នោត និងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនោះឡើយ។
កាលពីថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ឆ្នាំមុន របបក្រុងភ្នំពេញបានទទួលជោគជ័យក្នុងការរៀបចំការបោះឆ្នោតបែបបង្គ្រប់កិច្ច បន្ទាប់ពីរបបនេះបានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាដៃគូប្រជែងដ៏ស្រួចស្រាល់របស់ខ្លួន។ ផលវិបាកដែលកើតចេញពីព្រឹត្តិការណ៍នេះ គឺកម្ពុជាបានក្លាយជារដ្ឋឯកបក្សថ្មីមួយនៅលើពិភពលោក និងកំពុងប្រឈមនឹងវិបត្តិទណ្ឌកម្មទាំងឡាយពីក្រុមប្រទេសនិយមប្រជាធិបតេយ្យ។
អតីតសមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក រ៉ុង ឈុន ដែលសុខចិត្តលាលែងពីតំណែងដោយសារមិនអាចបំពេញការងារបានដោយឯករាជ្យក្រោយការរំលាយបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះ គាំទ្រការលើកឡើងរបស់ស្ថានទូតអាមេរិកនៅកម្ពុជា។ លោកថ្លែងថា ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ មិនមែនជាការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យឡើយ ដោយសារតែគណបក្សប្រឆាំងធំជាងគេ ត្រូវបានផាត់ចោល ហើយអ្នកនយោបាយបក្សនេះត្រូវបានគេហាមឃាត់មិនឱ្យធ្វើនយោបាយ៖ «ការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ២០១៨ ហ្នឹង វាមិនស្របទៅតាមឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋទាំងស្រុងនោះទេ។ ត្រង់ចំណុចហ្នឹងហើយដែលធ្វើឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ គេមើលឃើញថា កម្ពុជាយើងបាត់បង់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ការគោរពឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋ ហើយដើរខុសទៅនឹងគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងនាមសហភាពសហជីពកម្ពុជា យើងចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវតែស្តារឡើងវិញនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីបញ្ចៀសនូវរាល់ការរិះគន់ ការថ្កោលទោសពីសំណាក់ប្រទេសលោកសេរី»។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិជឿជាក់ថា ទំនងជាបារម្ភខ្លាចចាញ់ឆ្នោត ទើបរបបលោក ហ៊ុន សែន បានបើកយុទ្ធនាការកម្ទេចបក្សប្រឆាំង និងបំបិទសំឡេងឯករាជ្យនៅមុនការបោះឆ្នោតមកដល់។ របបនេះបានចាប់ខ្លួនប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ រំលាយបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងបិទសិទ្ធិធ្វើនយោបាយរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំបក្សប្រឆាំងចំនួន១១៨ នាក់។ ជាងនេះទៅទៀតនោះ របបនេះបានយកអាសនៈតំណាងរាស្ត្រ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាង៥ ពាន់អាសនៈ ដែលពលរដ្ឋខំបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះ យកទៅចែកគ្នាកាន់កាប់ ប្រៀបដូចជាគេកាត់នំចែកគ្នាហូបយ៉ាងដូច្នេះដែរ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ របបលោក ហ៊ុន សែន បានបិទស្ថាប័នព័ត៌មានឯករាជ្យ ប្ដឹងផ្ដល់ និងចាប់ខ្លួនអ្នកកាសែតមួយចំនួនដាក់ពន្ធនាគារ។ របបនេះក៏បានរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហជីពឯករាជ្យផងដែរ ហើយប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ របបក្រុងភ្នំពេញកម្រអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមពលរដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិល ជួបប្រជុំ ឬតវ៉ាដោយសន្តិវិធីណាស់ ដោយយកលេសថា ដើម្បីការពារសន្តិសុខសណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាអ្នករងគ្រោះដោយសារស្នាដៃរបបក្រុងភ្នំពេញនោះ បានចាត់ទុកការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ គឺជាថ្ងៃប្រារព្ធពិធីមរណភាពនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងជាថ្ងៃខ្មៅងងឹតនៃប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា ដែលរបបប្រជាធិបតេយ្យត្រូវជំនួសមកវិញដោយការដឹកនាំបែបឯកបក្សខុសច្បាប់ និងអធម្មនុញ្ញភាព។ គណបក្សនេះបានចាត់ទុករដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញបច្ចុប្បន្ន ថាជារដ្ឋាភិបាលមិនស្របច្បាប់ ហើយថាទង្វើរបស់របបក្រុងភ្នំពេញនេះ នឹងនាំមកនូវទណ្ឌកម្ម និងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់កម្ពុជា។
ដោយសារការដឹកនាំប្រទេសដើរថយក្រោយផ្ទុយនឹងគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យនេះហើយ ទើបពេលនេះសហភាពអឺរ៉ុបកំពុងដំណើរការពិចារណាដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា ហើយតំណាងរាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិកក៏កំពុងស្នើច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មរបបក្រុងភ្នំពេញផងដែរ។ ក្រុមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍កម្ពុជាជឿជាក់ថា មានតែការស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញទេ ទើបរបបលោក ហ៊ុន សែន និងប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូល អាចចៀសផុតពីវិបត្តិទណ្ឌកម្មរបស់ក្រុមប្រទេសលោកខាងលិចបាន៕