កម្ពុជាបន្តជាប់ឈ្មោះជាប្រទេសមានរបបដឹកនាំបែបផ្ដាច់ការក្នុងសន្ទស្សន៍ប្រជាធិបតេយ្យឆ្នាំ២០២២
2023.02.03
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងកាលពីថ្ងៃទី២៦ មករា ២០២៣។
រូប៖ ហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន សែន
កម្ពុជានៅតែបន្តជាប់ឈ្មោះជាប្រទេសមានរបបដឹកនាំតាមបែបផ្ដាច់ការ (Authoritarianism)។ នេះបើយោងតាមសន្ទស្សន៍ប្រជាធិបតេយ្យឆ្នាំ២០២២ ទើបនឹងចេញផ្សាយដោយអង្គភាពស៊ើបអង្កេតសេដ្ឋកិច្ច (Economist Intelligence Unit EIU) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅចក្រភពអង់គ្លេស (UK)។
សម្រាប់ឆ្នាំ២០២២ អង្គភាពនេះដាក់ចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជាជាប់លេខ១២១ ក្នុងចំណោម ១៦៧ប្រទេសនិងដែនដីសរុបនៅលើសាកលលោក។ កម្ពុជាទទួលបានពិន្ទុជាង ៣ពិន្ទុ (៣,១៨) ដែលពិន្ទុសូន្យ មានន័យថា ជាពិន្ទុទាបបំផុតខាងអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងពិន្ទុ ១០ ជាពិន្ទុខ្ពស់បំផុត។ បើទោះជាពិន្ទុនៃការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាកើនឡើងបន្តិចបន្តួចបើធៀបនឹងឆ្នាំ២០២១ ក៏ដោយ ក៏ពិន្ទុនេះបង្ហាញថាកម្ពុជាមិនអាចរើខ្លួនរួចពីការដឹកនាំតាមបែបរបបផ្តាច់ការនិយមបានទេ។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៣ មក ពិន្ទុប្រជាធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាបានបន្តដាំក្បាលចុះគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ជាពិសេសក្នុងឆ្នាំ២០១៧ នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បើកយុទ្ធនាការគាស់រម្លើងប្រជាធិបតេយ្យតាមរយៈការរម្លាយគណបក្សប្រឆាំងធំជាងគេគឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៦។ ពិន្ទុនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញថា កម្ពុជាមិនជាប់ឈ្មោះសូម្បីតែជាជំពូកប្រទេសមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនពេញលេញ ឬប្រជាធិបតេយ្យបែបកូនកាត់នោះផង។ ក៏ប៉ុន្តែ កម្ពុជាត្រូវបានចាត់ចូលជាប្រទេសដែលមានការគ្រប់គ្រងតាមបែបផ្ដាច់ការ។
បើតាមអង្គភាព EIU ក្នុងឆ្នាំ២០២២ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានលើកបម្រាមកូវីដ១៩ ទាំងស្រុង ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានបន្តរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ការប្រមូលផ្តុំ និងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី។ អង្គភាពដដែលនេះរកឃើញថា អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានដាក់ចេញនូវការរឹតត្បិតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងស្រុកទាំងផ្នែកបោះពុម្ព និងឌីជីថល និងបានរឹតត្បិតចំពោះសកម្មភាពសហជីពជាដើម។ អង្គភាព EIU គូសបញ្ជាក់ថា មានសញ្ញាណតិចតួចណាស់ដែលថា ស្ថានភាពបែបនេះនឹងត្រូវបានកែលម្អនាពេលឆាប់ៗ នេះ ដោយសារតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបន្តដឹកនាំគ្របដណ្តប់លើទិដ្ឋភាពនយោបាយនៅកម្ពុជាក្រោយពីការរម្លាយគណបក្សប្រឆាំងធំជាងគេកាលពីឆ្នាំ២០១៧ កន្លងទៅ។
ក្នុងតំបន់ ប្រទេសតៃវ៉ាន់ (Taiwan) ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងចំណោមដែនដី និងប្រទេស១០ នៅលើពិភពលោកដែលមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យខ្ពស់ជាងគេ។ ប្រទេសន័រវ៉េ (Norway) ជាប់ថ្នាក់លេខ១ នៅទូទាំងពិភពលោក ជាប្រទេសដែលអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានប្រសើរបំផុត ខណៈប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន (Afganistan) ទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់នៅបាតតារាង។
អង្គភាពEIU បែងចែកប្រជាធិបតេយ្យនៅលើពិភពលោកជា ៤ជំពូក គឺប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញ ប្រជាធិបតេយ្យមិនពេញលេញ ប្រជាធិបតេយ្យបែបកូនកាត់ និងប្រជាធិបតេយ្យបែបផ្ដាច់ការ។ អង្គភាពនេះ ផ្ដល់និយមថា រដ្ឋដែលគ្រប់គ្រងតាមបែបផ្ដាច់ការ គឺពុំមានការអនុវត្តប្រព័ន្ធសេរីពហុបក្សនយោបាយនោះទេ ហើយប្រព័ន្ធនេះរងការរឹតត្បិតខ្លាំង។ រីឯការបោះឆ្នោត មិនធ្វើឡើងដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនោះទេ គ្មានការគោរព និងរំលោភនូវសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ។ ចំណែកឯប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ជាទូទៅគឺជារបស់រដ្ឋ ឬគ្រប់គ្រងដោយក្រុមដែលមានជាប់ទាក់ទងនឹងរបបដឹកនាំប្រទេស។ ក្រៅពីនេះ មានការគាបសង្កត់ទៅលើអ្នករិះគន់រដ្ឋអំណាច និងមានការរឹតត្បិតព័ត៌មានជាខ្លាំង ខណៈពុំមានប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ឯករាជ្យនោះឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- សភាកម្ពុជាប្រតិកម្មទៅនឹងការសម្រេចរបស់សភាអឺរ៉ុបរឿងដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធEBA បន្ថែម
- កម្ពុជារកចំណូលបាន ១.៤ពាន់លានដុល្លារ ពីកំណើនភ្ញៀវទេសចរបរទេសក្នុងឆ្នាំ២០២២
- ស្ត្រីដែលគ្រូពេទ្យវះកាត់ខុសបច្ចេកទេសបានបាត់បង់ជីវិត
- លោក ហ៊ុន សែន មិនគាំទ្រដីកាតុលាការICCដើម្បីចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំរុស្ស៊ី
- លោក ហ៊ុន សែន ជួយលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យឡើងសក្ដិមួយកម្រិតទៀត
អត្ថបទពេញនិយម
នយោបាយ
- សហមេធាវីប្រតិកម្មរឿងសមត្ថកិច្ចយាមផ្ទះ មិនឲ្យជួបលោក កឹម សុខា គឺជារឿងផ្ទុយពីច្បាប់
- រដ្ឋាភិបាលខ្មែរមិនខ្វល់រឿងសភាអឺរ៉ុបព្រមានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA បន្ថែមពីកម្ពុជា
- តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិចេញដីកាចាប់ខ្លួនប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម
- តំណាងរាស្ត្រសភាអឺរ៉ុបព្រមានស្នើដក EBA បន្ថែមទៀតពីកម្ពុជាបើការបោះឆ្នោតមិនស្របតាមស្តង់ដារ
- លោក ហ៊ុន សែន ចំអកគោលនយោបាយឧបត្ថម្ភប្រាក់ដល់មនុស្សចាស់