គ្រួសារ​ខកចិត្ត​ដែល​អាជ្ញាធរ​ស្នើ​លើកលែង​ ឬ​បន្ធូរបន្ថយទោស​ក្នុង​បុណ្យ​អុំទូក គ្មាន​អ្នក​ជាប់​ឃុំ​នយោបាយ

ដោយ ម៉ៅ សុធានី
2022.11.09
គ្រួសារ​ខកចិត្ត​ដែល​អាជ្ញាធរ​ស្នើ​លើកលែង​ ឬ​បន្ធូរបន្ថយទោស​ក្នុង​បុណ្យ​អុំទូក គ្មាន​អ្នក​ជាប់​ឃុំ​នយោបាយ សកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិពេលបញ្ជូនមកកាន់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញកន្លងមក។
រូប៖ ពលរដ្ឋ​ផ្ដល់​ឲ្យ

ក្រុម​គ្រួសារ​សកម្មជន​បក្ស​ប្រឆាំង​ខកចិត្ត​ចំពោះ គណៈកម្មការ​ជំនាញ​ដែល​បាន​បញ្ជូន​ទៅ​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ពិនិត្យ​និង​សម្រេច​ស្នើសុំ​ទៅ​ព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បី​ផ្ដល់​ការ​អនុគ្រោះ​ទោស​ដល់​ទណ្ឌិត ក្នុង​ឱកាស​ព្រះរាជពិធី​បុណ្យ​អុំទូក​នៅ​ឆ្នាំនេះ​ដោយ​គ្មាន​ឈ្មោះ​សមាជិក​គ្រួសារ​ពួកគេពួកគាត់​ចាត់ទុក​សំណើ​លើកលែង​ ឬ​បន្ធូរបន្ថយទោស​ដល់​ទណ្ឌិត​នោះ​ធ្វើឡើង​គ្មាន​តម្លាភាព​ និង​រើសអើង​ផ្នែក​នយោបាយ។ ប៉ុន្តែមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់​ពន្ធនាគារ​អះអាងថា អាជ្ញាធរ​បាន​អនុវត្ត​ត្រឹមត្រូវ​តាម​លក្ខខណ្ឌ​នៃ​ច្បាប់​ដោយ​មិន​បាន​គិត​រឿង​នយោបាយ​នោះ​ទេ

ប្រពន្ធ និងកូនៗ​របស់​សកម្មជន​បក្ស​ប្រឆាំង​ដែល​សកម្ម​ចេញ​តវ៉ា និង​ដាក់​ញត្តិ​ទៅ​រដ្ឋាភិបាល​ ក្រសួង​ស្ថាប័ន​នានា​ដើម្បី​ស្នើសុំ​អន្តរាគមន៍​លែង​គ្រួសារ​ពួកគេ​ដែល​រងភាព​អយុត្តិធម៌​មក​លើក​ឡើង​ថា សកម្មជន​ដែលជាប់​ពន្ធនាគារ​ក្រោម​ហេតុផល​នយោបាយ​គ្មាន​ឱកាស​ទទួល​បាន​ការ​លើកលែង​ទោស​ឱ្យ​ជួបជុំ​គ្រួសារ​នោះ​ទេ។

តំណាង​ស្រ្តី​ថ្ងៃ​សុក្រ និង​ជា​ប្រពន្ធ​សកម្មជន​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ​នៅ​ខេត្តស្វាយរៀង​ដែល​កំពុង​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ត្រពាំងផ្លុង​លោក យឹម សារ៉េត គឺ​លោកស្រី អ៊ុក ចន្ធី រៀបរាប់ថា ប្តី​លោកស្រី និង​សកម្មជន​នយោបាយ​មួយ​ចំនួន​ទៀត​កំពុង​ជាប់​គុក​រង​ទុក្ខវេទនា​ម្នាក់ៗ​ជិត​៣​ឆ្នាំ បន្ទាប់​ពី​តុលាការ​ចោទ​ប្រកាន់ និង​កាត់​ទោស​ដាក់​គុក​ប្រាំ​ឆ្នាំ ហើយ​តម្រូវ​អនុវត្តទោស​៣​ឆ្នាំ​៨​ខែ​ទាំង​អយុត្តិធម៌។ លោកស្រី​សោកស្តាយ​ចំពោះ​រដ្ឋាភិបាល​មិនបាន​យក​ចិត្តទុក​ដាក់​ចំពោះ​គ្រួសារ​សកម្មជន​បក្ស​ប្រឆាំង​ និង​គ្មាន​ឱកាស​ទទួល​បាន​ការ​លើកលែង និង​បន្ធូរ​បន្ថយទោស​ឱកាស​បុណ្យ​ជាតិ ហើយ​លោកស្រី​យល់ថា ការ​សម្រេច​របស់​អាជ្ញាធរ​រើសអើង​និន្នាការ​នយោបាយ៖

«ឥឡូវគាត់​អនុវត្តទោស​ដល់​២​ឆ្នាំ​៨​ខែហើយ​ហ្នឹង ហេតុអ្វី​មិន​ព្រម​ដោះលែង​គាត់ ហេតុអ្វី​មិន​ព្យួរទោស​ឱ្យ​គាត់​ចេញ​មកហ្នឹង​ហើយ​ការ​លម្អៀង និង​មិន​យុត្តិធម៌​ទាំង​មន្រ្តី​ពន្ធនាគារ និង​ក្រសួង​យុត្តិធម៌​ហ្នឹង គឺ​គ្មានទេ​យុត្តិធម៌ មាន​តែ​អយុត្តិធម៌​សម្រាប់​អ្នក​ជាប់​ឃុំ​ផ្នែក​នយោបាយ»

លោកស្រី អ៊ុក ចន្ធី បញ្ជាក់ថា ទោះបី​ពួកលោកស្រី​រងភាព​អយុត្តិធម៌​ក្នុង​សង្គម យ៉ាង​ណាក៏​ដោយ ក៏ពួក​គាត់​រក្សា​ជំហរ​រឹងមាំ​ដើម្បី​ទាមទារ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ដោះលែង​អ្នក​ជាប់ឃុំ​ទាំង​អស់​ ឱ្យ​មាន​សេរីភាព​ឡើង​វិញ។

ស្រដៀង​គ្នា​នេះ​ដែរ កូនស្រី​មន្រ្តី​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ​ដែល​កំពុង​ជាប់ឃុំ​ម្នាក់​ទៀត​លោក គង់ សំអាន គឺ​កញ្ញា គង់ មុយលី និយាយថា កាលពីពេលថ្មីៗនេះ​តុលាការ​បាន​ផ្តន្ទាទោស​ឪពុក​កញ្ញា​ដែល​មាន​វ័យ​៧០​ឆ្នាំ និង​មាន​សុខភាព​ទ្រុឌ​ទ្រោម​ឱ្យ​ជាប់​គុក​៧​ឆ្នាំ ប៉ុន្តែ​បច្ចុប្បន្ន​ឪពុក​របស់​កញ្ញា​បាន​អនុវត្តទោស​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ជាង​២​ឆ្នាំ​ហើយ ដូច្នេះ​ឪពុក​កញ្ញា​គួរ​ទទួល​បាន​ការ​លើកលែង​ទោស។ លោកស្រីយល់ថា ការ​បន្តឃុំខ្លួន​ឪពុក​ពុំបាន​ប្រព្រឹត្តទោស​កំហុស​ គឺជា​រឿងឈឺ​ចាប់​ចំពោះ​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​សកម្មជន​នយោបាយ៖

«ខ្ញុំសោក​ស្តាយ​ដែល​អត់​មាន​ឈ្មោះ​លើកលែង​ទោស​គាត់ ព្រោះ​គាត់​ជា​អ្នក​តស៊ូ មនុស្ស​ស្លូត​បូត​មិន​សមណា​ទុក​គាត់ (ឃុំខ្លួន) វាអយុត្តិធម៌​ណាស់​រក​អ្វី​ប្រៀប​មិន​បាន​ទេ ព្រោះគាត់ (អាជ្ញាធរ) ប្រកាន់​បក្សពួក គាត់គិតថា អ្នក​នយោបាយ​ឱ្យ​តែ​ចេញ​ក្រៅ​ឃុំ​នឹង​បាក់មុខ​មាត់​គាត់ ដល់​ពេល​អ៊ីចឹង​រឹត​បណ្តឹង​ឱ្យ​ខ្លាំង​កុំឱ្យ​អ្នក​នយោបាយ​ចេញ​មុខ»

ប្រតិកម្មនេះ បន្ទាប់​ពី​គណៈកម្មការជាតិ​ត្រួតពិនិត្យ​ការ​បន្ធូរ​បន្ថយទោស និង​លើកលែងទោស​ទណ្ឌិត​បាន​បញ្ជូន​សំណើ​សុំ​បន្ធូរបន្ថយ និង​លើកលែងទោស​ដល់​ទណ្ឌិត​ជិត ៤រយនាក់ (៣៨១) ក្នុង​ឱកាស​ព្រះរាជពិធី​បុណ្យ​អុំទូក​នៅ​ឆ្នាំនេះ​ទៅ​លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ពិនិត្យ និង​សម្រេច​ស្នើ​សុំ​ទៅ​ព្រះមហាក្សត្រក្នុង​ចំណោម​នោះ គឺមាន​អ្នកទោស​ចំនួន​២៦៨​នាក់​ស្នើសុំ​បន្ធូរ​បន្ថយទោស​៣​ខែ ក្នុង​នោះ​មាន​ស្រ្តី២១នាក់ និង​អ្នកទោស​ចំនួន​៨១​នាក់ ស្នើ​បន្ធូរ​បន្ថយទោស​៦​ខែ ក្នុង​នោះ​មាន​ស្រ្តី៨នាក់។ ចំណែក​អ្នកទោស​២៦​នាក់ ស្នើ​បន្ធូរបន្ថយទោស​៩​ខែ និង​អ្នកទោស​ចំនួន​៥​នាក់​ទៀត ស្នើ​បន្ធូរបន្ថយទោស​១​ឆ្នាំ ហើយ​អ្នកទោស​ស្រ្តី​ម្នាក់​ស្នើ​លើកលែង​ទោស​តែ​ម្តង។

វិទ្យុអាស៊ីសេរី​មិន​អាច​ទាក់ទង​អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ក្រសួង​យុត្តិធម៌​លោក គឹម សន្តិភាព ដើម្បី​បញ្ជាក់​រឿង​នេះ​បន្ថែម​បាន​ទេ​នៅ​ថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា។

ការ​លើកលែងទោស និង​បន្ធូរបន្ថយទោស​ដល់​ទណ្ឌិត​ធ្វើ​ឡើង ៥ដង​ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំព្រឹត្តិការណ៍​ទាំង​នោះ រួមមាន ទិវា​ជ័យជម្នះ​លើ​របប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍ ពិធី​បុណ្យ​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី បុណ្យ​វិសាខ​បូជា​ បុណ្យ​ឯករាជ្យ និង​ព្រះរាជ​ពិធី​បុណ្យ​អុំទូក

អ្នកនាំ​ពាក្យ​អគ្គនាយកដ្ឋាន​ពន្ធនាគារ​នៃ​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ​លោក នុត សវនា ប្រាប់​វិទ្យុអាស៊ីសេរី​ថា គណៈកម្មាការ​ជំនាញ​បាន​ពិនិត្យ និង​វាយ​តម្លៃលើការ​អនុវត្តទោស​ និង​ឥរិយាបថ​ទណ្ឌិត​ក្នុង​ពេល​ជាប់​ឃុំតាម​ផ្លូវ​ច្បាប់​មុន​ស្នើ​ឈ្មោះ​បន្ធូរបន្ថយទោស និង​លើក​លែង​ទោស។ លោកអះអាងថា មន្រ្តី​ជំនាញ​មិន​ដែល​រើសអើង​ទណ្ឌិត​ជា​សកម្មជន​នយោបាយ​នោះទេ​ ប៉ុន្តែ​លោកថា មូលហេតុ​សកម្មជន​បក្ស​ប្រឆាំង​ពុំទទួល​បាន​ការ​បន្ធូរបន្ថយទោស និងលើកលែង​ទោស​ដោយ​សារ​ពួកគេ​មិន​បាន​បំពេញ​លក្ខខណ្ឌ​ត្រឹម​ត្រូវ៖

«ការ​លើក​ឡើង (ចោទអាជ្ញាធរ) គាត់​ពិនិត្យ​ខ្លួនឯង​ដែរ​តើ​គាត់ (អ្នក​ជាប់​ឃុំ​នយោបាយ) បាន​បំពេញ​លក្ខខណ្ឌ​ហើយ​ឬ​នៅ​ គាត់​សួរ​ខ្លួនឯងវិញ តើ​គាត់​តើ​បំពេញ​លក្ខខណ្ឌ​ហើយ​ឬ​នៅ បើអត់​គ្រប់​លក្ខខណ្ឌ​ហើយ​គាត់​មក​ទាមទារ​ឱ្យ​ខ្ញុំ​ធ្វើ​មិច»

ក្រម​ព្រហ្មទណ្ឌ​ចែង​ថា ការ​បន្ធូរបន្ថយទោស និង​ការ​លើកលែង​ទោស ដល់​ទណ្ឌិត​គឺ​ត្រូវ​បំពេញ​លក្ខខណ្ឌ​ធំៗ ២​គឺ ចាំបាច់​ត្រូវ​មាន​ការ​កែ​ប្រែឥរិយាបថ​ក្នុង​ពេល​ជាប់​ឃុំ និង​ការ​អនុវត្តទោស ជាប់​ពន្ធនាគារ ឱ្យ​បាន​ចំនួន​ពីរ​ភាគ​បី (២/៣)សិន សម្រាប់​ការ​លើកលែង​ទោស និង​ការ​អនុវត្តទោស ឱ្យ​បាន​មួយ​ភាគ​បី (១/៣)សិន។

ប៉ុន្តែ មាត្រា ៧៧ នៃ​ច្បាប់​ស្ដីពី​ពន្ធនាគារ​ចែង​ថា ចំពោះ​ទណ្ឌិត មិន​ទាន់​អនុវត្តទោស​ បាន​ពីរ​ភាគ​បី (២/៣) ឬ​ទោះមិន​បាន​ទាន់​កែប្រែ​ឥរិយាមារយាទ ក៏អាច​ទទួល​បាន​ការ​លើកលែង​ទោស​បាន​ដែរតែ​ត្រូវ​មាន​សំណើពី​ប្រមុខ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល ថ្វាយព្រះមហាក្សត្រ នោះ​ការ​ដោះលែង​ នឹងអាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន​ គ្រប់​ពេល​វេលា ដោយមិន​ចាំបាច់​រង់​ចាំ ដល់​ពេល​មាន​បុណ្យ​ជាតិ​ធំៗ ក៏​បាន

ប៉ុន្តែមន្រ្តី​គណបក្ស​ប្រឆាំង និង​មន្រ្តី​សិទ្ធិមនុស្ស​មើល​ឃើញ​ថា រដ្ឋាភិបាល​លោក ហ៊ុន សែន មិន​លើក​លែង​ទោស​ដល់​អ្នក​ទោស​នយោបាយ និង​អ្នកទោស​សង្គម​ដែល​មាន​និន្នាការ​ផ្ទុយពី​រដ្ឋាភិបាល​នោះ​ទេ បើ​គ្មាន​ការ​សម្របសម្រួល​នយោបាយ​ណា​មួយ​នោះ

នាយក​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ចការ​ទូទៅនៃ​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​លីកាដូ​លោក អំ សំអាត មើល​ឃើញ​ថា ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​មក​នេះ​អាជ្ញាធរ​បាន​វាយតម្លៃ និង​ជ្រើសរើស​ដើម្បី​អនុគ្រោះ​ទោស​ដល់​ទណ្ឌិត​ដោយ​តឹង​រ៉ឹង។ ទោះយ៉ាងណាលោកថា បើសិន​អ្នក​ជាប់​ឃុំដែល​ជា​សកម្មជន​បក្សប្រឆាំង​បាន​បំពេញ ឬ​គោរព​តាម​លក្ខខណ្ឌ​បន្ធូរបន្ថយ និង​លើកលែងទោស​ត្រឹមត្រូវ​ដូច​អ្នកទោស​ផ្សេង​ទៀត​ ប៉ុន្តែ​អាជ្ញាធរ​មិន​បាន​ដាក់​បញ្ចូល​នោះ គឺ​ជា​រើសអើង​ផ្នែក​នយោបាយ។ លោក អំ សំអាត ទទូច​ដល់​អាជ្ញាធរ​ពាក់ព័ន្ធ​ត្រូវ​អនុវត្ត​នីតិវិធី​បន្ធូរបន្ថយ និង​លើកលែង​ដោយ​តម្លាភាព យុត្តិធម៌ និង​គ្មាន​ការ​រើសរើង៖

«យើង​មើល​ទៅ​បើ​គ្មាន​ការ​ចរចា​ផ្នែក​នយោបាយ​ណា​មួយ​ដែល​ត្រូវ​រូវ​គ្នា​បញ្ចាប់​ទេ យើង​កម្រ​ឃើញ​មាន​ការ​បន្ធូរបន្ថយ ឬ​ការ​លើកលែង​ទោស នេះ​បើ​តាម​យើង​ពិនិត្យ​មើល​តាំង​ពី​ដើម​មក ហើយ​បើសិន​មាន​ការ​ចរចា ការ​សន្ទនា​គ្នា​បន្ធូរ​បន្ថយ​ស្ថានភាព​នយោបាយ​នឹង​បាន​ឃើញ​មាន​ការ​ដោះ​លែង​បាទ»

មក​ទល់​ពេល​នេះ មាន​សកម្មជន​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ គណបក្សភ្លើងទៀន និង​អ្នក​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល​ជាង ៦០នាក់ទៀត កំពុងជាប់ឃុំ​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​ដោយសារ​តែ​ការ​អនុវត្ត​សិទ្ធិ​សេរីភាព​របស់​ខ្លួនពួកគាត់​ភាគច្រើន ត្រូវបាន​អាជ្ញាធរ​ចាប់ខ្លួន​ជា​បន្តបន្ទាប់​កាលពី​ដើម​ឆ្នាំ២០២០ ដោយ​អ្នក​ខ្លះ​រង​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ពី​បទ «រួមគំនិតក្បត់» អ្នកខ្លះ​ជាប់​ចោទ​ពី​បទ «ញុះញង់» ហើយ​មានខ្លះ​ទៀត​ជាប់​ទាំងពីរ​បទ​ចោទ​ជា​ដើម

ក្រុម​អង្គការ​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ​ជាច្រើន រួមទាំង​ទីភ្នាក់ងារ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​និង​ក្រុម​ប្រទេស​ប្រជាធិបតេយ្យ​ធំៗ​កន្លង​មក​បាន​ថ្កោលទោស​ជា​បន្តបន្ទាប់​ចំពោះ​រដ្ឋាភិបាល​ដោយ​ចាត់​ទុក​ថា ការ​ចាប់​ខ្លួន​សកម្មជន​ទាំង​នេះ គឺ​ជា​រឿង​នយោបាយ និង​គ្មាន​មូលដ្ឋាន​ច្បាប់ជាមួយ​គ្នា​នេះ ពួក​គេ​បន្ត​ទាមទារ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ដោះលែង​អ្នក​ជាប់​ឃុំទាំង​នោះ ឱ្យ​មាន​សេរីភាព​ឡើង​វិញ ដោយ​ឥតលក្ខខណ្ឌ ព្រមទាំង​អំពាវនាវ​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា បើក​លំហរ​សេរីភាព​សង្គម​ស៊ីវិល និង​នយោបាយ ក្នុងនោះ​ក៏​រាប់​បញ្ចូល​ទាំង​ការ​លុប​ចោល និង​ការកែ​ទម្រង់​ច្បាប់​នានា ដែល​រឹតត្បិត​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ពលរដ្ឋ​ផង​ដែរ

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។