កុមាររស់នៅផ្ទះបណ្ដែតទឹកនៅតំបន់បឹងទន្លេសាប ស្រុកឯកភ្នំ ខេត្តបាត់ដំបងជាច្រើនរយនាក់ បានបោះបង់ការសិក្សាទាំងវ័យក្មេង។ មូលហេតុសំខាន់ដែលបង្ខំឲ្យកុមារបោះបង់ការសិក្សានេះ ដោយសារតែឪពុកម្ដាយមានជីវភាពក្រីក្រ ហើយកុមារមួយចំនួនបានធ្វើចំណាកស្រុកទៅជាមួយឪពុកម្ដាយ និងមួយចំនួនរវល់ជួយរកប្រាក់ដោះស្រាយជីវភាពក្នុងគ្រួសារ និងខ្វះមធ្យោបាយសម្រាប់ធ្វើដំណើរទៅសាលារៀន។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់ទន្លេសាបស្រុកឯកភ្នំលើកឡើងថា កត្តាសំខាន់ដែលជំរុញឲ្យពួកគាត់ក្រីក្រ ដោយសារតែមួយរយៈចុងក្រោយនេះធនធានជលផលថយចុះ ធ្វើឲ្យពួកគាត់មិនអាចរកចំណូលបានដូចពេលមុន។
ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅភូមិក្បាលតោលឃុំកោះជីវាំង អ្នកស្រី ម៉ៅ សារ៉េត រៀបរាបថា អ្នកស្រីមានដើមកំណើតជាកូនអ្នកនេសាទនៅមាត់បឹងទន្លេសាបតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ មក ដោយមិនមានមុខរបរផ្សេងក្រៅពីការធ្វើនេសាទនោះឡើយ ហើយរបរមួយនេះហត់នឿយ និងមិនមានសម្រស់ស្រស់ស្អាតដូចអ្នករស់នៅទីក្រុងនោះទេ ប៉ុន្តែដោយសារគ្មានជម្រើសព្រោះគ្រួសារក្រីក្ររៀនសូត្របានតិចតួច ដូច្នេះមិនអាចទៅស្វែងរកការងារនៅទីក្រុងបានឡើយ។ អ្នកស្រីបន្ថែមទៀតថា មួយរយៈចុងក្រោយនេះជីវភាពគ្រួសាររបស់អ្នកស្រីក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋដទៃទៀតនៅក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាបកាន់ក្រីក្រទៅ ពីព្រោះការធ្វើនេសាទមិនសូវបានប្រាក់ចំណូលដូចកាលពីជំនាន់ក្នុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០នោះទេ ដោយសព្វថ្ងៃរកប្រាក់ចំណូលបានប្រមាណ ៣ម៉ឹនរៀល (៣០,០០០) ក្នុងមួយគ្រួសារ។ អ្នកស្រីថាថវិកាចំនួននេះមិនគ្រប់សម្រាប់ចាយវាយប្រចាំថ្ងៃនោះទេ ព្រោះទំនិញថ្លៃ ហើយពួកគាត់ត្រូវចំណាយទៅលើអង្ករដាំបាយហូប បន្លែផ្លែឈើ ថ្លៃសាំចាក់កាណូតសម្រាប់ធ្វើនេសាទ និងសម្រាប់ធ្វើដំណើរប្រចាំថ្ងៃ ព្រោះពួកគាត់រស់នៅលើផ្ទះបណ្ដែតទឹកមិនអាចធ្វើដំណើរដោយកង់ ឬម៉ូតូ ឬមធ្យោបាយផ្សេងបានឡើយ៖ «ប្រាក់ ៣ម៉ឺននឹងពេលដែលលក់បានលុយហើយមានមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធគេមកគោះយកលុយពីយើងខ្លះទៅ បង់ឈ្មួញដែលយើងខ្ចីប្រាក់គេមុននោះខ្លះទៅ ហើយត្រីនៅបឹងទន្លេសាបមួយគីឡូក្រាមតែ ៣០០រៀលទេ។ ដូច្នេះខ្ញុំរកមួយថ្ងៃបាន ១០០គីឡូក្រាមប៉ុណ្ណោះឯង ហើយអង្ករ ៥០គីឡូក្រាមដល់ទៅ ១៦ម៉ឺនរៀលមានអីសល់»។
អ្នកស្រីបន្តទៀតថា ការធ្វើនេសាទខុសច្បាប់ជាកត្តាចម្បង ដែលធ្វើឲ្យត្រីនៅតំបន់បឹងទន្លេសាបហិនហោច ហើយពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំធនធានជលផលកាន់តែថយចុះ ហើយបានប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ពួកគាត់រស់នៅតំបន់នោះ ធ្វើឲ្យមិនអាចរកប្រាក់ចំណូលដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារបាន។ ម្យ៉ាងទៀតបានជំរុញឲ្យកុមារជាច្រើនបោះបង់ការសិក្សា ដោយសារទៅធ្វើចំណាកស្រុកជាមួយឪពុកម្ដាយផង និងមួយចំនួនទៀតបង្ខំឲ្យកូនឈប់រៀនទាំងនៅវ័យកុមារ ដើម្បីឲ្យពួកគេបាននៅជួយធ្វើការងារនេសាទដើម្បីរកប្រាក់ដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារ៖ «តាំងពីជំនាន់ម៉ែខ្ញុំមកគាត់ថា មិនដែលមានទេ ហើយប្រជាពលរដ្ឋចេះតែរកបានត្រីលក់សម្រាប់ម៉ាគ្រប់ជីវភាពទៅ ហើយកូនចៅក៏មិនមានទៅធ្វើចំណាកស្រុកដែរ ហើយអ្នកទន្លេកូនតែដាច់រៀនស្រេចហើយ អ្នកបានរៀនទេ អ្នកខ្លះអត់ទូកក៏មាន ខ្លះដល់ថ្នាក់យកកូនអាយុ ១៣ឆ្នាំទៅឲ្យស៊ីឈ្នួលគេទៀតផង ហើយម្ដាយគ្នាតូចចិត្តត្រង់ថា មិនដឹងធ្វើម៉េច បើជីវភាពអត់ខ្លាំង បើមិនជួយម្ដាយ។ វាអាណិតណាស់ហើយកូននោះ ប៉ុន្តែខ្លួនវាអត់ » ។
ពលរដ្ឋរូបបន្តថា តាំងពីកើតមកមិនមានសម័យណាលំបាកដូចសព្វថ្ងៃនេះទេ ព្រោះជីវភាពពួកគាត់កាន់តែក្រីក្រ ហើយអ្នកស្រុកជំពាក់ធនាគារវ័ណ្ឌក ព្រោះខ្ចីប្រាក់គេយកមកទិញឧបករណ៍នេសាទ សម្រាប់ធ្វើនេសាទរកប្រាក់ដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារ ហើយអ្នកខ្លះរកប្រាក់ធនាគារមិនបានក៏រត់ចោលស្រុកក៏មានដែរ។
ចំណែកពលរដ្ឋនៅភូមិក្បាលតោលម្នាក់ទៀត លោក អ៊ន អឿន ថ្លែងអះអាងថា អ្នកដែលធ្វើនេសាទខុសច្បាប់ភាគច្រើនជាជាតិវៀតណាម ចំណែកពលរដ្ឋខ្មែរប្រមាណ ៩០ភាគរយរស់នៅភូមិក្បាលតោលមិនមានលទ្ធភាពទិញឧបករណ៍នេសាទទ្រង់ទ្រាយធំដូចជនជាតិវៀតណាមនោះទេ ដោយជនបរទេសទាំងនោះគេមានថវិកាច្រើន ហើយនាំគ្នានេសាទផ្ទៃបឹងទន្លេសាប ចំណែកពលរដ្ឋខ្មែរនាំគ្នាជាលក្ខណៈគ្រួសារ នៅតាមព្រៃរនាម ដើម្បីរស់មួយថ្ងៃសម្រាប់មួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ៖ «ចំពោះអ្នកដែលនេសាទមិនហើយមានជីវភាពខ្សត់ខ្សោយធ្វើចំណាកស្រុកនៅសល់តែអ្នកមានដែលគេមានលទ្ធភាពក៏នៅក្នុងភូមិទៅ។ ម្យ៉ាងអ្នកខ្លះអត់បានឲ្យកូនទៅរៀនទេ យកកូនទៅស៊ីឈ្នួលគេខានបានរៀន អាយុ១០ ៧ និង ៨ឆ្នាំអី ក៏ចេះតែយកទៅឲ្យស៊ីឈ្នួលគេទៅ ហើយយកលុយមកដោះស្រាយ គឺអត់បានរៀនភាគច្រើន » ។
លោកបន្ថែមថា សព្វថ្ងៃចំនួនកុមារដែលបង់ការសិក្សាដោយសារជីវភាពក្រីក្រកើតមានកាន់តែច្រើន ក្នុងនោះអ្នកភូមិនៅតំបន់ ដែលលោករស់នៅមិនតិចជាង ៧០ភាគរយទេ ដែលបានឲ្យកូនឈប់រៀនដើម្បីការងារគ្រួសារ និងធ្វើចំណាកស្រុកទៅតាមឪពុកម្ដាយនោះ។
ប៉ុន្តែអនុប្រធានភូមិក្បាលតោល ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង លោក ឡេង ខេង មានប្រសាសន៍ថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិមានសរុបជិត ៨០០គ្រួសារ ក្នុងនោះមានជនជាតិវៀតណាមជាង ២០០គ្រួសារ ហើយពួកគេប្រកបរបរធ្វើនេសាទនៅបឹងទន្លេសាប។ លោកអះអាងថា ប្រជាពលរដ្ឋធ្វើចំណាកស្រុកមានប្រមាណ ៣០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ចំណែកកុមារតូចៗ វិញ មានប្រមាណពី ៣០ទៅ ៤០ភាគរយ ដែលមិនបានចូលសាលា ឬអ្នកដែលបានចុះឈ្មោះរៀនហើយ តែបានបោះបង់ការសិក្សាដោយសារជីវភាពក្រីក្រ៖ «ជាពិសេសការឈប់រៀនភាគច្រើនគឺអ្នកធ្វើនេសាទនេះច្រើនតែឲ្យកូននៅជួយដាក់មងរកត្រី និងជួយការងារផ្ទះ ហើយគ្នាវាខ្វះខាតទៅទុកកូនឲ្យជួយធ្វើការងារ ជួនកាលបានរៀនខ្លះអត់បានរៀនខ្លះទៅវាពាក់ព័ន្ធជីវភាពតែម្ដង » ។
ចំណែកពលរដ្ឋនៅឃុំកោះជីវាំងម្នាក់ទៀតលោក ជា សារិន ដែលអះអាងថា លោកជាសមាជិកគណៈកម្មការអនុវិទ្យាល័យកោះជីវាំង ថ្លែងថា កុមារដែលបានបោះបង់ការសិក្សាក្នុងឃុំកោះជីវាំងក្នុងឆ្នាំ២០១៧ និង២០១៨ មានចំនួន ១២ភាគរយហើយ។ លោកបន្ថែមទៀតថា ចំនួននេះគ្រូបង្រៀនបានសម្ដែងក្ដីកង្វល់ខ្លាចទៅថ្ងៃអនាគតប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះជួបគ្រោះមិនចេះអក្សរ៖ «រឿងនេះពេលណាគេប្រជុំប្រចាំខែជួនកាលប្រចាំអីគេសរុបទៅ គឺសិក្សារៀនថ្នាក់បឋមឈប់ច្រើនជាង តែបើអនុវិទ្យាល័យឈប់តែពេលប្រឡងឌីប្លូមរួច ហើយភាគច្រើនឈប់នេះដោយសារជីវភាពជាពិសេសកូនស្រីឈប់ច្រើន »។
ប៉ុន្តែអភិបាលស្រុកឯកភ្នំលោក ម៉ិល សុផល មានប្រសាសន៍ថា សព្វថ្ងៃមិនសូវមានកុមារបោះបង់ការសិក្សាដូចការលើកឡើងនេះទេ។ លោកអះអាងថា ចំនួនអ្នកបោះបង់ការសិក្សាដោយសារតែបញ្ហាជីវភាពក្រីក្រនេះ មានប្រមាណ ៨ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ហើយនៅក្នុងបវេសនកាលក្នុងឆ្នាំ២០១៨នេះ ក៏មិនខុសពីឆ្នាំមុនៗ ដែរ ព្រោះមានសាលារៀនគ្រប់ភូមិ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យងាយស្រួលដល់ការធ្វើដំណើរទៅសាលារៀន៖ «បាទ! ដោយសារភាពអត់ឃ្លានរបស់ពលរដ្ឋជូនកាលមិនមានទូកមករៀនដោយសារទូកឪពុកម្ដាយខំចូលព្រៃរកត្រី ហើយទន្លេសាបនេះពោរពេញទៅដោយការនេសាទរដូវទឹកសម្រក » ។
ប៉ុន្តែតំណាងប្រជានេសាទខេត្តបាត់ដំបងលោក ហ៊ុត ហាន លើកឡើងថា ការសិក្សារបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងទន្លេសាបជួបការលំបាករឿងការធ្វើដំណើរទៅសាលារៀន ព្រោះពួកគាត់ត្រូវធ្វើដំណើរដោយទូក ឬកាណូត ហើយមិនអាចធ្វើដំណើរដោយថ្មជើង ឬដោយមធ្យោបាយផ្សេងបានឡើយ។ លោកបន្ថែមទៀតថា បញ្ហាជីវភាពក្រីក្រ និងមធ្យោបាយធ្វើដំណើរនេះហើយ ដែលជាកត្តាជំរុញឲ្យកុមារមួយចំនួនត្រូវបោះបង់ការសិក្សា ហើយបញ្ហានេះរដ្ឋអំណាចមិនទាន់ដោះស្រាយជូនពួកគាត់បាននៅឡើយទេ៖ «ខ្ញុំឃើញថាបញ្ហានេះមិនត្រឹមតែក្បាលតោលទេនៅភូមិផ្សេងក៏គាត់ជួបការលំបាកដែរការបង្រៀនរបស់គ្រួទៅបង្រៀនក៏មិនបានទៀងទាត់ ហើយមួយទៀតកន្លែងវាឆ្ងាយរួចគាត់ទៅតាមឪពុកម្ដាយរកនេសាទអីចឹងទៅមានត្រូវការមករៀនទាន់ណា មានអីមករៀនបើទូកមានតែមួយនោះ » ។
លោកហ៊ុត ហាន បន្តទៀតថា ឃុំព្រៃចាស់ និងឃុំកោះជីវាំង ដែលមានពលរដ្ឋរស់នៅប្រមាណ ៣ពាន់គ្រួសារ ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើរបរធ្វើនេសាទ ព្រោះពួកគាត់គ្មានដីស្រែដីចម្ការ ដូចពលរដ្ឋនៅតំបន់ផ្សេងឡើយ។ លោកថា ឆ្នាំណាសម្បូរត្រីជីវភាពរបស់ពួកគាត់ក៏ប្រសើរឡើងបន្តិច ប៉ុន្តែប្រមាណ ១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះបរិមាណត្រីបានថយចុះខ្លាំង ទើបធ្វើឲ្យជីវភាពរបស់ពួកគាត់កាន់តែក្រីក្រ ហើយអ្នកដែលខ្ចីប្រាក់ពីធនាគារ ដើម្បីយកធ្វើរបរដោះស្រាយជីវភាព មានកាន់តែច្រើនឡើង។ បញ្ហានេះប្រសិនបើរដ្ឋអំណាចរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនដោះស្រាយបំបាត់ការធ្វើនេសាទខុសច្បាប់ទេនោះ នឹងធ្វើឲ្យជីវភាពរបស់ពួកគាត់កាន់តែក្រីក្រថែមទៀត ហើយចំនួនកុមារដែលបោះបង់ការសិក្សានឹងមានកាន់តែច្រើនឡើង ដែលបឹងបង្កជាបញ្ហានៅក្នុងសង្គមទៅថ្ងៃអនាគត ដោយសារគ្រោះមិនចេះអក្សរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។