ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញលើកឡើងថា បញ្ហាគ្រឿងញៀន និងការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង គឺជាមូលហេតុចម្បង ដែលធ្វើឱ្យគោលនយោបាយភូមិឃុំសង្កាត់មានសុវត្ថិភាព បរាជ័យ។ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលយល់ថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវមានវិធានការពីថ្នាក់ជាតិ ដើម្បីលុបបំបាត់ការជួញដូរគ្រឿងញៀន ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ទើបអាចឱ្យភូមិឃុំសង្កាត់មានសុវត្ថិភាព។
គោលនយោបាយភូមិឃុំសង្កាត់មានសុវត្ថិភាព ត្រូវបានដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២១ ជំនួសឱ្យគោលនយោបាយភូមិឃុំមានសុវត្ថិភាព ដែលបានដាក់អនុវត្ត តាំងពីឆ្នាំ២០១១។ ទោះជាយ៉ាងក្ដី ប្រជាពលរដ្ឋយល់ឃើញថា គោលនយោបាយមួយនេះ នៅតែមិនទទួលបានជោគជ័យនៅទេ ដោយសារការរីករាលដាលនៃការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន និងគ្រឿងស្រវឹង។
ពលរដ្ឋរស់នៅរាជធានីភ្នំពេញ លោកស្រី ប្រាក់ សុភា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា នៅក្នុងភូមិរបស់លោកស្រី អំពើចោរកម្ម និងឆក់ពីក្រុមក្មេងទំនើង កើតមានកាន់តែច្រើនឡើងពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។ លោកស្រីយល់ថា បញ្ហាទាំងនេះកើតមានឡើង គឺបណ្ដាលមកការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ហើយអាជ្ញាធរហាក់ដូចជាគ្មានចេតនាលុបបំបាត់ការជួញដូរគ្រឿងញៀនឡើយ ក្នុងនោះកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចខ្លះបែរជាពាក់ព័ន្ធជាមួយការជួញដូរគ្រឿងញៀនទៅវិញ។ លើសពីនេះ លោកស្រី ប្រាក់ សុភា បន្ថែមថា ប្រជាសហគមន៍របស់លោកស្រី ដែលកំពុងប្រឈមក្នុងបណ្ដេញចេញពីទីលំនៅ ក៏មានការភ័យខ្លាចពីក្រុមក្មេងទំនើងដុតលំនៅឋានដែរ ព្រោះកន្លងមកអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានតែងធ្វើការគំរាមកំហែងមកលើប្រជាសហគមន៍ ដែលនៅតែបន្តតវ៉ាកុំឱ្យមានការរុះរើលំនៅឋានចេញពីកន្លែងក្រុមហ៊ុនចាក់ដី នៅបឹងតាមោក ដើម្បីអភិវឌ្ឍ៖
«វាមិនមានសុវត្ថិភាព អ៊ីចឹងពួកយើងជាពលរដ្ឋ ដែលបានចងក្រងគ្នាជាសហគមន៍ ពួកយើងតែងតែផ្ដាំផ្ញើគ្នា មានការអីឱ្យពួកយើងរត់រកគ្នា នឹងបោះដៃជួយគ្នាទៅអ៊ីចឹង ពីព្រោះអីពួកខ្ញុំ ដែលជាជនរងគ្រោះនេះ ខ្ញុំមិនមានជំនឿចិត្ត ជឿជាក់លើអាជ្ញាធរទេ ហើយរាល់ថ្ងៃនេះ ពួកខ្ញុំបារម្ភមួយវិញទៀត បារម្ភពីការខ្លាច ដែលគាត់បណ្ដេញចេញដោយការដោះដូរ ពួកខ្ញុំមិនព្រមដោះដូរ គាត់ប្រើដោយការដុត ហើយប្រាប់មុខសញ្ញាឱ្យពួកថ្នាំញៀនហ្នឹងជាអ្នកដុតបំផ្លាញ»។
ក្រុមប្រជាសហគមន៍នៅបឹងតាមោក កន្លងមក ក៏ធ្លាប់ទាមទារឱ្យមានដំណោះស្រាយពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន រហូតដល់សាលារាជធានីភ្នំពេញដែរ ប៉ុន្តែក្រុមអាជ្ញាធរមិនមានដំណោះស្រាយដល់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋឡើយរហូតមកដល់ពេលនេះ ខណៈគោលនយោបាយទី៥ អំពីភូមិ ឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថិភាពបានចែងថា អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិត្រូវលើកកម្ពស់ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ តាមយន្តការផ្សះផ្សា នៅថ្នាក់ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ។
ស្រដៀងគ្នានេះ ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត ដែលរស់នៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញ លោកស្រី សាន់ សុផា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា លោកស្រីតែងឃើញសមត្ថកិច្ចចាប់ក្រុមក្មេងទំនើងជារឿយៗ ទាក់ទងនឹងការជួញដូរ និងប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ហើយនៅក្នុងភូមិរបស់លោកស្រី ក៏មានការកើនឡើងនូវអំពើចោរកម្ម និងឆក់ដែរ។ លោកស្រីយល់ថា ការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន និងគ្រឿងស្រវឹង គឺជាមូលហេតុចម្បងធ្វើឱ្យក្រុមយុវជនហ៊ានប្រព្រឹត្តិអំពើខុសច្បាប់ និងជួនកាលបណ្ដាលឱ្យមានអំពើហិង្សាលើគ្នាទៅវិញទៅមកផងដែរ។ លោក សាន់ សុផា បន្ថែមថា ដើម្បីលុបបំបាត់ការជួញដូរគ្រឿងញៀន គេត្រូវចាប់មេជួញដូរគ្រឿងញៀនធំៗ ទើបអាចទទួលបានជោគជ័យ៖
«រាជរដ្ឋាភិបាលគួរតែដាក់វិធានការយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ ជាពិសេស ចេញពីប្រភពដើម ប្រភពគ្រឿងញៀន អ៊ីចឹងទេ លុះត្រាតែយើងបង្ក្រាបដូចដើមឈើអ៊ីចឹង វាបេះតែស្លឹកអ៊ីចឹងស្លឹកនៅតែដុះទេ លុះត្រាតែជីកឫសវាទៀត»។
របាយការណ៍របស់នាយកដ្ឋាននគរបាលប្រឆាំងគ្រឿងញៀន (ADP) បង្ហាញថា អាជ្ញាធរបានចាប់ខ្លួនជនសង្ស័យពាក់ព័ន្ធគ្រឿងញៀនចំនួនជិត ៩ពាន់ ២រយនាក់ (៩,១៥១) នាក់ក្នុងអំឡុង ៧ខែ ចាប់ពីខែមករា ដល់ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ ដែលកើនឡើង ១៦% ពីចំនួនជិត ៨ពាន់នាក់ (៧,៨៧៦) ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០២១។ ការកើនការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន គឺជាមូលហេតុចម្បង ដែលធ្វើឱ្យយុវជនហ៊ានប្រព្រឹត្តិអំពើចោរកម្ម ឆក់ ប្លន់ ដើម្បីយកលុយទៅទិញគ្រឿងញៀនមកប្រើប្រាស់។
ដោយឡែក រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅតែមិនទាន់ដាក់ចេញច្បាប់ស្ដីពីការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងនៅឡើយទេ ទោះបីជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកធ្លាប់បានជំរុញរដ្ឋាភិបាលឱ្យអនុម័តច្បាប់ស្ដីពីគ្រឿងស្រវឹងនេះក្ដី។ ផលិតផលគ្រឿងស្រវឹង ដូចជា ស្រា និងស្រាបៀរ ជាដើម ត្រូវបានរកឃើញថា ជាមូលហេតុនៃបញ្ហាជាច្រើននៅកម្ពុជា។ របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវថ្នាក់ជាតិរបស់សម្ព័ន្ធយុវជន ដើម្បីឯកភាព និងការអភិវឌ្ឍ បង្ហាញថា គ្រឿងស្រវឹង និងគ្រឿងញៀន គឺជាបញ្ហាដ៏ធំរបស់យុវជន ហើយពួកគេទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយបញ្ហានេះ។ ចំណែកឯស្ថាប័ន មូលនិធិអាស៊ីវិញ រកឃើញថា គ្រឿងស្រវឹង គឺជាកត្តារួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងអំពើហិង្សាប្ដីប្រពន្ធ ឬដៃគូស្និទ្ធស្នាល។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យសាលាក្រុងភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្ដី ដើម្បីសុំអធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆិកា ដោយទូរស័ព្ទចូល តែពុំមានអ្នកទទួល។
ភូមិ ឃុំ សង្កាត់ មានសុវត្ថិភាព ត្រូវបានកំណត់ថា មានលក្ខណសម្បត្តិ ៧យ៉ាង គឺទី១ ផ្ដល់សេវាសាធារណៈ ជាពិសេស សេវារដ្ឋបាលប្រកបដោយគុណភាព តម្លាភាព និងទទួលបានជំនឿទុកចិត្ត។ ទី២ គ្មានបទល្មើស លួច ឆក់ ប្លន់ គ្រឿងញៀន ល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់ និងបទល្មើសគ្រប់ប្រភេទ។ ទី៣ មានសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈល្អ ជាពិសេស គ្មានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។ ទី៤ គ្មានអំពើអនាចារ គ្មានការជួញដូរមនុស្ស ជាពិសេស ស្ត្រី និងកុមារ គ្មានអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ និងក្មេងទំនើង។ ទី៥ ដោះស្រាយវិវាទនៅមូលដ្ឋានក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការប្រកបដោយគុណភាព និងប្រសិទ្ធភាព។ ទី៦ មានអនាម័យ មានសោភ័ណភាពល្អ និងមានបរិស្ថានល្អ។ និងទី៧ ចុងក្រោយគេ គឺឆ្លើយតបបានទាន់ពេលវេលា ចំពោះគ្រោះមហន្តរាយ និងរាល់ជំងឺឆ្លងរាតត្បាតកាចសាហាវ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យ៉ង គឹមអេង យល់ស្រប ចំពោះការលើកឡើងរបស់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែលោកយល់ថា ការអនុវត្តគោលនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថិភាព អាចជោគជ័យទៅបានគឺត្រូវមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មពីគ្រប់ភាគី រួមមាន អាជ្ញាធរ សមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋាន អាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកថា ដើម្បីលុបបំបាត់ការជួញដូរ និងប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ពលរដ្ឋត្រូវតែក្លាហានរាយការណ៍ ចំពោះករណីជួញដូរគ្រឿងញៀន ដែលខ្លួនបានដឹងទៅកាន់កម្លាំងសមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន៖
«ជាវិធានការចាំបាច់ ធ្វើម៉េចឱ្យឃុំសង្កាត់ហ្នឹង កាត់បន្ថយឱ្យបាននូវការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងនៅក្នុងសហគមន៍ហ្នឹង ធ្វើបានអាហ្នឹងជាជោគជ័យមួយជំហានមួយធំដែរ។ បើធ្វើមិនបានទេ ជោគជ័យ គឺវានៅឆ្ងាយណាស់។
លោក យ៉ង គឹមអេង បន្ថែមថា ចំពោះបញ្ហាល្បែងស៊ីសង គឺចាំបាច់ត្រូវឱ្យមានអាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិ ចាត់វិធានការ ក្នុងនោះរដ្ឋាភិបាលត្រូវលុបចោលអាជ្ញាប័ណ្ណស៊ីសងគ្រប់ប្រភេទវិញ ទើបអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិងាយស្រួលលុបបំបាត់ល្បែងស៊ីសងនៅតាមមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន។ ជាមួយគ្នានេះ លោកបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលក៏ត្រូវបន្ថែមខ្ទង់ថវិកាដល់អាជ្ញាធរឃុំ សង្កាត់ដែរ ដើម្បីឱ្យអាជ្ញាធរ និងសមត្ថកិច្ចថ្នាក់ក្រោមជាតិបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួនកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។ ដោយឡែក ចំពោះបញ្ហាបរិស្ថាន និងការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ លោក យ៉ង គឹមអេង យល់ឃើញថា វាគឺជាដែនសមត្ថកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិ និងអាស្រ័យទៅលើឆន្ទៈរបស់អ្នកនយោបាយ ទើបអាចដោះស្រាយបាន
«កន្លងមកដែលឃើញជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកមានអំណាចខ្លះនោះគឺ យើងឃើញថា យើងធ្វើបានតិច។ ពេលខ្លះទៀតពាក់ព័ន្ធនឹងក្រសួង ពាក់ព័ន្ធនឹងអី ដូចជា សារធាតុយកមកផលិតទៅជាគ្រឿងញៀន ដូចនៅខាងកំពង់ស្ពឺនៅអីហ្នឹងគឺ ការចាត់វិធានការហ្នឹង អត់ដឹងថា ទៅដល់ណា ចុះឡើងចុះឡើង ដូចជា រកចាត់វិធានការមិនឃើញ។ អ៊ីចឹងទៅ ប្រជាពលរដ្ឋ អ្នកតាមដានអីហ្នឹង គាត់យល់ថា ប្រហែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកដែលធំដុំក៏មិនដឹងយ៉ាង បានជាការចាត់វិធានការហ្នឹង ស្ងាត់ឈឹងអ៊ីចឹងទៅណា»។
គោលនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថិភាព ត្រូវបានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ ដើម្បីពង្រឹងសន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម លើកកម្ពស់អនាម័យ បរិស្ថាន សុខុមាលភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រជាដើម។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី អ្នកវិភាគ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍សង្គម តែងលើកឡើងថា ការអនុវត្តគោលនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថិភាព និងមិនអាចទទួលបានជោគជ័យឡើយ ព្រោះគោលនយោបាយនេះត្រូវពឹងផ្អែកលើស្ថានភាពនយោបាយ និងស្ថានភាពនីតិរដ្ឋ ខណៈការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ដែលជាឫសគល់បង្កឱ្យមានបញ្ហាអសន្តិសុខក្នុងសង្គម នៅតែបន្តរីករាលដាលតាមសហគមន៍៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។