អ្នកជំនាញកសិកម្ម រកឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានមុខរបរកសិកម្មធ្លាក់ចុះ ប្រមាណ៥០% ក្នុងចំណោមកសិករដែលធ្លាប់មានជាង ៧០% នៃកម្លាំងពលកម្មសរុបជិត ១០លាននាក់។ ការធ្លាក់ចុះចំនួនកសិករអាជីពនេះ ធ្វើឱ្យកម្ពុជាជួបបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន ក្នុងការរកផលិតផលកសិកម្ម ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់តាមតម្រូវការនៅលើទីផ្សារក្នុងស្រុក និងជាការបើកឱកាសឱ្យមានការនាំចូលផលិតផលកសិកម្មពីប្រទេសជិតខាង។
ការធ្លាក់ចុះចំនួនកសិករអាជីព និងបញ្ហាបច្ចេកទេសកសិកម្មទន់ខ្សោយ ធ្វើឱ្យប្រទេសជិតខាងមានសក្ដានុពលគ្រប់គ្រងទីផ្សារកសិកម្មនៅកម្ពុជា។
អ្នកជំនាញកសិកម្ម លោក បណ្ឌិត យ៉ង់ សាំងកុមារ មានប្រសាសន៍ថា កសិករ អាជីព ឬកសិករ ដែលមានប្រាក់ចំណូលជាប់លាប់ពីរបបកសិកម្មនៅសល់ប្រមាណ៣០% ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងឆ្នាំ២០១៨ -២០១៩ នេះ។
បញ្ហានេះ ដោយសារការប្រែប្រួលនៃសង្គម ដូចជាការវិវឌ្ឍលើវិស័យឧស្សាហកម្ម ការប្រកួតប្រជែងលើមធ្យោបាយរកប្រាក់ចំណូលតាមរយៈវិស័យផ្សេងៗទៀត ដូចជាវិស័យសំណង់ ការចាកចេញទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស ឬធ្វើចំណាកស្រុកជាដើម។
លោក បណ្ឌិត យ៉ង់ សាំងកុមារ បន្តថា ការធ្លាក់ចុះចំនួនកសិករនេះ អាចមានផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន។
ផលវិជ្ជមាន៖ គឺពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ តម្រូវការម្ហូបអាហារសព្វបែប ឬយ៉ាងនៅលើទីផ្សារចេះតែកើនឡើងឥតឈប់ឈរ ដូច្នេះធ្វើឱ្យកសិករមានទីផ្សារទូលំទូលាយក្នុងការលក់ផលិតផលរបស់ពួកគាត់ និងកាត់បន្ថយកម្លាំងប្រកួតប្រជែងជាដើម៖ «អ៊ីចឹងអ្នកដែលនៅ គឺមាន - ឱកាសពង្រីកការដាំដុះរបស់គាត់បំពេញតាមតម្រូវការរបស់ផ្សារ អ៊ីចឹងហើយបានជាខ្ញុំបញ្ជាក់ថា គោលដៅអភិវឌ្ឍកសិកម្មត្រូវធ្វើការជាមួយកសិករដែលមានសក្ដានុពលក្នុងការដាំដុះ ការចិញ្ចឹមសត្វឱ្យបានច្រើន ដើម្បីប្រែក្លាយពួកគាត់ពីកសិករធម្មតាទៅជាកសិករអាជីព ជាសហគ្រិន ដែលមានសមត្ថភាពផលិតបានច្រើនបំពេញតម្រូវការទីផ្សារ និងផ្ដល់ការងារឱ្យកសិករផ្សេងទៀត អ៊ីចឹងបើយើងធ្វើបែបនេះបានវាជារឿងល្អទៅវិញទេ»។
ផលអវិជ្ជមាន៖ ការធ្លាក់ចុះចំនួនកសិករ ធ្វើឱ្យមានវិបត្តិខ្វះផលិតផល ផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការនៅលើទីផ្សារ ធ្វើឱ្យប្រទេសសាមី បាត់បង់ប្រាក់ចំណូលពីវិស័យកសិកម្ម ដែលជាវិស័យដ៏មានសក្ដានុពលខ្ពស់មួយនេះ។ ពីព្រោះកសិករ មិនអាចពង្រឹងសមត្ថភាព គ្រប់គ្រងលើការផលិត ឱ្យស្របតាមតម្រូវការរបស់ទីផ្សារ។
លោកបន្តថា ដោយសារកង្វះដើមទុន និងបច្ចេកទេស ធ្វើប្រភពផលិតផលកសិកម្មនៅតាមភូមិឃុំនីមួយៗ មិនអាចផលិតបានគ្រប់ចំនួនតាមតម្រូវការទីផ្សារ ហើយករណីនេះបានធ្វើឱ្យបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារតាមសហគមន៍ រហូតដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ហើយកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នកំពុងតែជួបបញ្ហានេះខ្លាំង៖ «ជារួមក្នុងសង្គមដែលកំពុងមានការអភិវឌ្ឍន៍ តែមានកំណើនទេសចរណ៍ច្រើន ប្រជាជនច្រើនដែលត្រូវការប្រើបន្លែច្រើនត្រីសាច់ច្រើន បច្ចុប្បន្នបញ្ហានេះយើងធ្វើអត់ទាន់ផលិតបានបំពេញតម្រូវការក្នុងស្រុកទេ គឺយើងនៅនាំចូលច្រើនមួយឆ្នាំៗអស់រាប់លានដុល្លារ ធ្វើឱ្យបរិយាកាសនៅតាមជនបទស្ងាត់ស្ងៀមធ្វើឱ្យពលរដ្ឋ យុវជនចំណាកស្រុកទៅទីក្រុង ក្រៅប្រទេសដើម្បីរកការងារធ្វើ»។
លោកពន្យល់ថា ដើម្បីសេដ្ឋកិច្ច ភូមិ ឃុំ ឬប្រទេសមួយ មានភាពរីកចម្រើន គឺត្រូវតែមានការផលិតឱ្យបានច្រើន សំដៅផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារដោយខ្លួនឯងឱ្យបានភាគ បង្កើនការងារ ក្នុងស្រុកឱ្យបានច្រើន លើកលែងតែផលិតផលខ្លះដែលក្នុងស្រុកផលិតមិនបាន ឬផលិតបានតែត្រូវការចំណាយថ្លៃដើមខ្ពស់ពេក ទើបតម្រូវឱ្យមានការនាំចូល ពីក្រៅប្រទេសតាមជនបទ បច្ចេកទេស នៃការធ្វើពាណិជកម្ម។ ក៏ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃលោកមើលឃើញផ្ទុយទៅវិញ គឺមានការនាំចូលភាគច្រើន ជាពិសេស ពពួកបន្លែ ផ្លែឈើ សាច់ ជាដើម លើកលែង ស្រូវ អង្ករ ប៉ុណ្ណោះ។
អាស៊ីសេរីពុំទាន់អាចសុំការពន្យល់ អំពីការធ្លាក់ចុះចំនួនកសិករអាជីព និងផលប៉ះពាល់ ជុំវិញបញ្ហានេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម លោក ស្រី វុឌ្ឍី បានទេ រហូតមកដល់ពេលនេះ។
ប៉ុន្តែរដ្ឋលេខាធិការ ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក ហ៊ាន វណ្ណហន បានផ្តល់មតិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកថា ការធ្លាក់ចុះចំនួនកសិករអាជីពនេះជាការល្អទៅវិញទេ ព្រោះបង្ហាញឱ្យឃើញថា ប្រទេសជាតិមានការីកចម្រើនលើវិស័យផ្សេងទៀត ហើយពលរដ្ឋដែលនៅបន្តអាជីពជាកសិករក៏មានឱកាសពង្រីកទំហំទីផ្សាររបស់ខ្លួនបានទូលំទូលាយ និងទទួលបានផលប្រយោជន៍ ឬប្រាក់ចំណូលកាន់តែច្រើនជាងមុន៖ «ចំនួនកសិករធ្លាក់ចុះ…ពីមុនប្រមាណ៨០ % ឥឡូវនៅជាង៣០ % វានេះគឺជារឿងល្អទៅវិញទេ ដែលយើងគួរតែអបអរសារទរ ព្រោះវាជាសញ្ញាណបញ្ជាក់ថាប្រទេសជាតិកំពុងមានការរីកចម្រើនទៅមុខ…កសិករថយចុះ ព្រោះគាត់មានឱកាសទៅចាប់យកអាជីពផ្សេងទៀត ហើយដីក៏អត់ទុកចោលទំនេរដែរ បានន័យថា កសិករតិចធ្វើការនៅលើដីធំវិញ»។
លោកបន្តថា កសិករ សព្វថ្ងៃ មានជាង៣០% ហើយព្យាករណ៍ថា ចំនួននេះនឹងធ្លាក់ចុះបន្ថែមទៀតនៅថ្ងៃខាងមុខ។
ចំណែក អគ្គលេខាធិការសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជាលោក ថេង សាវឿន វិញ គាំទ្រចំពោះករណីអ្នកធ្វើរបបកសិកម្មថយចុះ ធ្វើឱ្យកសិករមានឱកាសលក់ផលិតផលគាត់បានច្រើន និងមានតម្លៃខ្ពស់ជាមុន។
ក៏ប៉ុន្តែលោកថា ផលវិជ្ជមាននេះ មានតិច គឺបានតែមួយជ្រុង នៃវិស័យកសិកម្មទាំងមូលប៉ុណ្ណោះ ដូចជាស្រូវ និង ប្រភេទដំណាំឧស្សាហ៍កម្មមួយចំនួន ប៉ុន្តែចំពោះដំណាំបន្លែ ផ្លែឈើ និងការចិញ្ចឹមសត្វ ជាដើមនោះ នៅមានការខ្វះខាតច្រើន ទាំងបច្ចេកទេស ដើមទុន ដែលធ្វើឱ្យអាជីវកម្មនេះ មិនអាចស្រូបយកកម្លាំង ដើម្បីផលិតឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់តាមតម្រូវការទីផ្សារបច្ចុប្បន្នឡើយ៖ «បើសិនចំនួនកសិករថយចុះធ្វើឱ្យចរន្តផ្គត់ផ្គង់ចំណីអាហារថយចុះដែរ ប៉ះពាល់ដល់ចំណូលសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចជាតិមួយផ្នែក ហើយផលប្រយោជន៍បានទៅលើប្រទេសជិតខាង ហើយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានមួយផ្នែកទៀតកង្វះស្បៀងអាហារដែលនេះជាក្តីបារម្ភទៅថ្ងៃខាងមុខ»។
លោកបន្តថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះ មន្ត្រីជំនាញនៃក្រសួងពាក់ព័ន្ធនានា ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ជួយទំនុកបម្រុងកសិករឱ្យមានថាមពល ក្នុងការផលិតឱ្យបានទិន្នផលខ្ពស់ជាប្រចាំ ដោយត្រូវផ្ដោតលើចំណុច ៣ជាសំខាន់ ក្នុងនោះរួមមាន៖ ការពង្រឹងសមត្ថភាពកសិករឱ្យមានបច្ចេកទេស ឬជំនាញពិតប្រាកដក្នុងមុខរបបនេះ ការជួយទំនុកបម្រុងទុនក្នុងផលិត ឬដាំដុះតាមរយៈការផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី ដែលមានការប្រាក់ទាប ការកសាងប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ដើម្បីចែកចាយទឹកស្រោចស្រពឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ និងគ្រប់ទីកន្លែង ទាំងប្រាំងនិងវស្សាជាដើម។
សព្វថ្ងៃនៅកម្ពុជា មានកសិករ ប្រមាណ ៣ប្រភេទ ក្នុងនោះមានកសិករ ដែលដាំដុះ ឬចិញ្ចឹមសត្វតិចតួច ទុកគ្រាន់តែធ្វើម្ហូបក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ ទី២ កសិករ ដែលដាំដុះ ឬចិញ្ចឹមសត្វតិចតួច សម្រាប់បរិភោគ ហើយសល់ពីនេះ ក៏យកទៅលក់ដូរក្នុងភូមិ ឬសហគមន៍ ប៉ុន្តែជាប់លាប់ទេ និង ទី៣ កសិករ ដែលដាំដុះ និងចិញ្ចឹមសត្វ ជាអាជីវកម្មខ្នាត តូច និងមធ្យម ហើយពួកគាត់មានប្រាក់ចំណូលជាប់លាប់ពីរបបកសិកម្មនេះ និងផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារនានាក្នុងខេត្តរបស់ខ្លួន និងខេត្ត ក្រុង ទូទាំងប្រទេស។
កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៩នេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈលោក អ៊ិត សំហេង បានអះអាងថា អត្រាមានការងារធ្វើរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជាមានជាង ៩៩,៣ភាគរយ ខណៈភាពអត់ការងារធ្វើវិញមាន ០,៧ភាគរយប៉ុណ្ណោះ នៃកម្លាំងពលកម្មសរុបជិត ១០លាននាក់។
ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកជំនាញ និងមន្ត្រីសិទ្ធិការងារ ថា ទិន្នន័យដែលក្រសួងការងាររឿងពលរដ្ឋស្ទើរគ្រប់គ្នាមានការងារធ្វើនេះខ្វះសុក្រឹតភាព។
ពួកគេអះអាងថា តួលេខនេះបង្ហាញពីភាពវិជ្ជមានខ្លាំងពេក ចំពោះវិស័យការងារខណៈពលរដ្ឋខ្មែររាប់លាននាក់បានធ្វើចំណាកស្រុកទៅបរទេស ដើម្បីរកការងារធ្វើ និងមានពលរដ្ឋជាច្រើនទៀតកំពុងធ្វើការដោយមានផលិតភាពការងារទាបនៅឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។