ការទ្រទ្រង់ស្បែកជើងនិងទ្រនាប់ជើង
2015.05.13
សព្វថ្ងៃនេះអ្នកស្រុកនិយមហៅស្បែកជើង ថាជា ទ្រនាប់ជើង។ ប៉ុន្តែសេចក្ដីពន្យល់ក្នុងវិន័យអំពីគ្រឿងស្លៀកដណ្ដប់ និងបរិក្ខាររបស់ភិក្ខុសង្ឃ ពាក្យស្បែកជើង និងទ្រនាប់ជើងនេះ គឺជាវត្ថុពីរផ្សេងដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។
សេចក្ដីអធិប្បាយនៃឯកសារគម្ពីរដីកាផ្នែកពុទ្ធសាសនាទាក់ទងនឹងវិន័យចំពោះភិក្ខុសាមណេរក្នុងការទ្រទ្រង់ស្បែកជើង និងទ្រនាប់ជើងបញ្ជាក់ថា ពាក្យ «ឧបាហន» ដែលជាភាសាបាលី និងសំស្ក្រឹតសំដៅទៅលើស្បែកជើង ខុសប្លែកពីទ្រនាប់ជើង ដែលហៅថា «បាទុកា»។
នេះគឺជាសេចក្ដីពន្យល់បន្ថែមរបស់អាចារ្យបង្រៀនព្រះវិន័យថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សានៃវត្ត «និគ្រោធវ័ន» រាជធានីភ្នំពេញ ភិក្ខុសុវណ្ណជោតោ ភួង សុវណ្ណ អំពីភាពខុសប្លែកគ្នានៃទ្រង់ទ្រាយសណ្ឋានរវាងស្បែកជើង និងទ្រនាប់ជើង តាមវិន័យបញ្ញត្តិដែលមានតាំងពីសម័យពុទ្ធកាលមក៖ «ទាក់ទងរឿងស្បែកជើង និងទ្រនាប់ជើងនេះ បើសិក្សាទៅតាមលក្ខណៈវិន័យ គឺផ្សេងគ្នាដោយសណ្ឋានទេ។ ស្បែកជើងគឺមានខ្សែដល់ពេលទ្រនាប់ជើងដែលប្រែចេញមកពីសព្ទបាទុកានេះ គឺអត់មានខ្សែទេ គឺគ្រាន់តែច្រងុយមួយដូចជាដងឆត្រអ៊ីចឹង។ ពេលដែលយើងស៊កជើងទៅកៀបមេជើងនឹងចង្អុលនៃម្រាមជើង ដើរទៅអូសទៅតែម្ដង ហ្នឹងហៅថា ទ្រនាប់ជើង! សព្វថ្ងៃនៅប្រទេសឥណ្ឌា គេមានប្រើ ប៉ុន្តែនៅស្រុកខ្មែរយើងអត់ឃើញមានប្រើទេ ហ្នឹងមានលក្ខណៈខុសគ្នារវាងស្បែកជើង និងទ្រនាប់ជើងហ្នឹង ហើយមួយទៀត គឺដែលព្រះអង្គហាមមិនឱ្យប្រើហ្នឹង [ទ្រនាប់ជើង] មានលក្ខណៈទាក់ទងនឹងប្រវត្តិនៅនាសម័យពុទ្ធកាល មានភិក្ខុប្រើប្រាស់នូវទ្រនាប់ជើងឈើទៅវាឮសូរ ដល់ក្រោយមកទើបព្រះអង្គអនុញ្ញាតនូវស្បែកជើងដែលគួរដល់សមណប្រើ»។
តាមពុទ្ធបញ្ញត្តិ ទ្រនាប់ជើង ឬបាទុកា ១៩យ៉ាង ដែលភិក្ខុសាមណេរគប្បីចៀសវាងប្រើប្រាស់ក្នុងនោះ រួមមានទ្រនាប់ជើងដែលគេត្បាញដោយរោមសត្វ និងទ្រនាប់ជើង ៨ប្រភេទទៀត ដែលធ្វើអំពីរុក្ខជាតិ ដូចជាធ្វើអំពីឈើស្លឹកត្នោត ស្លឹកឫស្សី ស្លឹកទន្សែ ទ្រនាប់ជើងធ្វើអំពីស្មៅ ស្មៅយ៉ាប្លង ស្មៅដំណេកទន្សាយ និងស្មៅមានពណ៌ផ្កាឈូក។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ និងជាជំនួយការស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត សួន ឱសថ បញ្ជាក់បន្ថែមអំពីលក្ខណៈខុសគ្នានៃវត្ថុដែលយកមកធ្វើជាស្បែកជើង និងទ្រនាប់ជើង ដែលភិក្ខុសាមណេរគួរ និងមិនគួរប្រើប្រាស់៖ «ក្នុងបទបាលីវិន័យមហាវគ្គ កន្លែងបិដកខ្មែរយើងលេខ៧ គឺឧបាហនហ្នឹង ប្រែមកថាស្បែកជើង ហើយស្បែងជើងនៅក្នុងអដ្ឋកថាក៏លោកពន្យល់សេចក្ដីហ្នឹងដែរ គឺសំដៅទៅលើស្បែក ធ្វើឱ្យហើយស្រេចគេស្បែកសត្វហ្នឹង យកមកកាត់ឱ្យបាន ២ជាន់ ៤ជាន់ ឬក៏ ៦ជាន់ ឱ្យមានជាន់ ២ៗ អ៊ីចឹងទៅ អាចយកមកធ្វើជាស្បែកជើងបានហើយ ស្បែកសុទ្ធស្បែកសត្វ វៀរតែស្បែកមនុស្ស។ ចំណែកឯបទបាលីមួយទៀត មានសេចក្ដីបញ្ជាក់ក្នុងនោះដែរ គេហៅថា ទ្រនាប់ជើង បាលីហៅថា បាទុកា។ ទ្រនាប់ជើងមានទ្រនាប់ដែលធ្វើអំពីឈើ ពីសំបកឈើ ឬក៏យកចំបើងមកក្រងឱ្យទៅជាទ្រនាប់ជាដើម ហៅថា ទ្រនាប់ជើងហ្នឹងព្រះអង្គមិនអនុញ្ញាតឱ្យភិក្ខុប្រើប្រាស់ទេ…»។
ចំណែកទ្រនាប់ជើងធ្វើអំពីលោហៈ និងត្បូងមានតម្លៃ ១០ប្រការទៀត ដែលភិក្ខុសាមណេរប្រើប្រាស់ទៅត្រូវមានទោសអាបត្តិនោះ គឺទ្រនាប់ជើងធ្វើអំពីមាស ប្រាក់ សំរឹទ្ធិ សំណស សំណខ្មៅ ទង់ដែង ទ្រនាប់ជើងធ្វើអំពីកែវមណី កែវពិទូរ្យ កែវផ្លេក និងកែវកញ្ចក់។ ចំពោះស្បែកជើងដែលពុទ្ធបញ្ញត្តិឱ្យភិក្ខុសាមណេរចៀសវាងប្រើប្រាស់នោះ គឺបានដល់ស្បែកជើង ដែលដេរចំជាយដោយស្បែកសត្វមួយចំនួន រួមមានស្បែកសីហៈ ពោលគឺសត្វតោ ឬសិង្ហ ស្បែកខ្លាធំ ខ្លាដំបង ខ្លារខិន ស្បែកសត្វភេ សត្វឆ្មា ស្បែកសត្វកង្ហែន និងស្បែកសត្វមៀម ជាដើម។
ទាក់ទងនឹងសំណួរថាតើស្រោមជើងចាត់ចូលក្នុងចំពួកស្បែកជើង ឬទ្រនាប់ជើង? មានការអធិប្បាយដោយប្រការផ្សេងៗពីគ្នា។
ភិក្ខុចូឡវរធម្មោ ហ៊ឺ ជីតៅ គង់នៅវត្ត «ព្រះគន្ធកុដិ» ជាយក្រុងបាត់ដំបង មានថេរដីកាអំពីពុទ្ធបញ្ញត្តិចំពោះប្រការនេះ៖ «ស្រោមដៃយើងអាចប្រើប្រាស់បាន ប៉ុន្តែដោយឡែកសម្រាប់ស្រោមជើង គឺមិនសមគួរ ដោយស្រោមជើងចាត់ចូលក្នុងន័យពាក្យថា បាទុកា ក្នុងន័យថា ទ្រនាប់ជើង គឺព្រះដ៏មានប្រភាគព្រះអង្គទ្រង់ហាមមិនឱ្យទ្រទ្រង់នូវទ្រនាប់ជើង អ៊ីចឹងស្រោមជើងសង្គ្រោះចូលទៅក្នុងទ្រនាប់ជើង គឺបាទុកាហើយ»។
ចំណែកអាចារ្យបង្រៀនព្រះវិន័យថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សានៃវត្ត «និគ្រោធវ័ន» រាជធានីភ្នំពេញ ភិក្ខុ សុវណ្ណជោតោ ភួង សុវណ្ណ មានថេរដីកាបកស្រាយចំពោះវិន័យបញ្ញត្តិក្នុងការអនុលោមស្បែកជើង និងទ្រនាប់ជើង ជាផ្នែកនៃគ្រឿងបរិក្ខារប្រើប្រាស់របស់ភិក្ខុសាមណេរ ដោយសេចក្ដីខុសប្លែកគ្នាក្នុងករណីអាពាធ ពោលគឺក្នុងករណីភិក្ខុដែលមានជំងឺ៖ «ទាក់ទងនឹងការបញ្ញត្តិក្នុងចំណុចនេះ បើយើងគិតពីលក្ខណៈនៃការអាពាធវិញ នៅក្នុងលក្ខណៈនៃខន្ធកៈ មានពាក្យថា គិលានសៈ គឺភិក្ខុអាពាធអាចប្រើប្រាស់បាន ប៉ុន្តែបើមិនអាពាធគឺពាក់បានតែម្ដង លើកលែងតែករណីអាពាធ។ និយាយអំពីលក្ខណៈអាពាធវិញ គឺដូចជាជើងមានដំបៅ ហៅថា អាពាធ ប៉ុន្តែអាពាធម្យ៉ាងទៀតកើតពីរឿងត្រជាក់ ក៏ចូលក្នុងលក្ខណៈប្រភេទអាពាធដែរ។ បើសិនជាត្រជាក់ខ្លាំងក្នុងលក្ខណៈថា បើមិនពាក់ទេវាអត់បាន [នឹងអាពាធ] ដូចជាក្នុងស្រុកខ្មែរយើងមិនអីទេ ប៉ុន្តែនៅខាងអឺរ៉ុប ក្នុងប្រទេសត្រជាក់ខ្លាំងនោះ គឺវាលំបាកដែរ...»។
ម្យ៉ាងទៀត ពាក្យទ្រនាប់ជើង ដែលភាសាបាលីហៅថា «បាទុកា» នេះ គឺសំដៅទៅទ្រនាប់ជូតជើងផងដែរ ជាវត្ថុដែលនៅហ្នឹងមួយកន្លែងមិនកម្រើកតាមជើង។ ក្នុងនោះមានទ្រនាប់សម្រាប់ជូតជើងបីប្រភេទ ដែលស្ថិតក្នុងពុទ្ធានុញ្ញាតឱ្យភិក្ខុសាមណេរប្រើប្រាស់បាន គឺទី១ ក្រួស ឬដុំថ្ម ទី២ អំបែងក្បឿង ឬឥដ្ឋ និងទី៣ គឺផ្សិតដែលកើតពីពពុះទឹកសមុទ្ទ។ ប៉ុន្តែរាល់ទ្រនាប់សម្រាប់ជូតជើង ឬវត្ថុអ្វីមួយដែលគេធ្វើឱ្យមានកន្ទួលឡើង ដើម្បីជាគ្រឿងជូតជើង មានរចនាដូចពកផ្លែឈូក គឺមិនគួរដល់ភិក្ខុសាមណេរអ្នកបួសក្នុងពុទ្ធសាសនាប្រើប្រាស់ឡើយ ព្រោះជារបស់ឧបត្ថម្ភដល់ភាពជាអ្នកប្រាថ្នាច្រើន។
តាមសេចក្ដីអធិប្បាយក្នុងគម្ពីរអដ្ឋកថា កម្រាល ជារបស់ដែលគេក្រាលទុកជិតទីលាងជើង ដើម្បីប្រយោជន៍ជាន់ដោយជើងដែលលាងស្អាតហើយ គឺភិក្ខុគួរជាន់បាន។ ក្នុងន័យនេះ គឺស្របនឹងពុទ្ធបញ្ញត្តិចំពោះភិក្ខុដែលឥតលាងជើង និងជើងទទឹក មិនត្រូវដើរជាន់សេនាសនៈ ពោលគឺទីដេកទីអង្គុយឡើយ បើភិក្ខុណាជាន់នឹងត្រូវមានទោសអាបត្តិទុក្កដ៕