ໃນວັນທີ 12 ມິຖຸນາ 2023 ທີ່ຜ່ານມາ, ໂຕແທນສະຫະພາບຢູໂຣບ ແລະ ເຈົ້າໜ້າທີ່ທາງການລາວ ໄດ້ຈັດກອງປະຊຸມ ສິດທິມະນຸສ ຢູ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ, ແຕ່ ອົງການຈັດຕັ້ງດ້ານສິດທິມະນຸສ ເຫັນວ່າ ການປະຊຸມດັ່ງກ່າວ ບໍ່ມີຫຍັງປ່ຽນແປງ ແລະ ບໍ່ໄດ້ເຮັດໃຫ້ການເຄົາຣົບ ສິດທະມນຸດຢູ່ໃນລາວດີຂຶ້ນ.
ຍານາງ Shalmali Guttal ຜູ້ອຳນວຍການ ອົງການ Focus on the Global South ຊຶ່ງເປັນອົງການຈັດຕັ້ງ ພາກປະຊາສັງຄົມ ແລະ ເຮັດວຽກດ້ານສິດທິມະນຸສ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽ ເສຣີວ່າ:
“ກອງປະຊຸມດັ່ງກ່າວ ມັນໃຊ້ການບໍ່ໄດ້ ຖ້າວ່າກົລໄກດ້ານສິດທິມະນຸສ ໃນລາວໃຊ້ໄດ້ຜົລແທ້ໆ ເຮົາກໍຄົງຈະບໍ່ເຫັນການປາບປາມ ປະຊາຊົນແບບນີ້.”
ໃນກອງປະຊຸມຄັ້ງນີ້ເປັນຄັ້ງທີ 12 ເຊິ່ງແຕ່ລະຄັ້ງ ເຈົ້າໜ້າທີ່ທາງການລາວ ແລະ ໂຕແທນສະຫະພາບຢູໂຣບ ກໍມີການເຜີຍແຜ່ ບົດຖແລງຂ່າວອອກມາ, ແຕ່ ບໍ່ມີຫຍັງໃໝ່ ທີີ່ຈະນໍາໄປສູ່ການປັບປຸງ ການປະຕິບັດການເຄົາຣົບ ສິດທິມະນຸສໃນລາວ.
ຍານາງ Shalmali Guttal ກ່າວຕື່ມວ່າ:
“ການປະຊຸມດ້ານສິດທິມະນຸສ ກໍດໍາເນີນໄປ ມີໃຜຮູ້ແດ່ ເຂົາເຈົ້າເວົ້າຫຍັງກັນ ເຂົາເຈົ້າເວົ້າຫຍັງກັນແທ້ຢູ່ໃນກອງປະຊຸມນີ້ ຫລັງຈາກປະຊຸມແລ້ວ ກະມີບົດຖແລງຂ່າວອອກມາ ເຊິ່ງບົດຖແລງຂ່າວດັ່ງກ່າວ ກໍຄ້າຍຄືກັບບົດຖແລງຂ່າວ ປີທີ່ຜ່ານມາ. ມັນມີຫຍັງແຕກຕ່າງແດ່ ຖ້າປຽບທຽບກັບ ບົດຖແລງຂ່າວທີ່ຜ່ານມາ ກໍມີເນື້ອໃນຄືກັນ ແລ້ວຈຸດປະສົງຂອງກອງປະຊຸມນີ້ ແມ່ນຫຍັງ ຫຼື ພຽງແຕ່ເວົ້າວ່າ ເຈົ້າມີກອງປະຊຸມສິດທິມະນຸສ ເທົ່ານັ້ນເບາະ.”
ກອງປະຊຸມ ທາງດ້ານສິດທິມະນຸສ ໃນລາວ ກໍດໍາເນີນໄປ ໂດຍ ທີ່ຍັງມີເຫດການລະເມີດ ສິດທິດມະນຸສຢູ່ໃນລາວ.
ທ່ານ Andrea Giorgetta ຜູ້ອໍານວຍການ ຫ້ອງການ ສະຫະພັນສາກົລ ເພື່ອ ສິດທິມະນຸສ, ປະຈໍາຂົງເຂດ ເອເຊັຽ ຕາເວັນ ອອກສ່ຽງໃຕ້ ຫລື FIDH ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽ ເສຣີ ວ່າ:
“ກອງປະຊຸມສິດທິມະນຸສທີ່ຜ່ານມາ, ສະຖະນະການດ້ານສິດທິ ມະນຸສຢູ່ໃນລາວ ບໍ່ມີການປັບປຸງຫຍັງທີ່ພໍຈະຈັບຕ້ອງໄດ້. ໃນຄວາມເປັນຈິງ, ມີການຄຸກຄາມອົງການຈັດຕັ້ງ ພາກປະຊາສັງຄົມແບບບໍ່ເປັນທັມ. ສະພະພາບຢູໂຣບ ຫຼື EU ໄດ້ອອກບົດຖແລງຂ່າວ ຫຼັງຈາກທີ່ປະຊຸມເຣື່ອງສິດມະນຸສ ກັບເຈົ້າໜ້າທີ່ທາງການລາວ ເພື່ອສ້າງຄວາມພໍໃຈ ໃຫ້ແກ່ປະເທດ ທີ່ບໍ່ມີການເຄົາຣົບສິດທິມະນຸສ, ປະເທດທີ່ບໍ່ມີຫຼັກປະຊາທິປະໄຕ, ແລະ ປະເທດທີ່ບໍ່ໄດ້ປົກຄອງ ດ້ວຍລະບຽບກົດໝາຍ.”
ຢູ່ປະເທດລາວ ຜູຸ້ທີ່ມີແນວຄິດແຕກຕ່່າງ ຈາກທາງການ ກໍຈະຖືກຈໍາກັດ ແລະ ຖືກລົງໂທດ ໂດຍສະເພາະ ຜູ້ທີ່ອອກມາວິພາກ ວິຈານຣັຖບານ.
ທ່ານ Andrea Giorgetta ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັ ຽເສຣີ ຕື່ມອີກວ່າ:
“ຄວາມຈິງກໍຄື ລາວຍັງເປັນປະເທດແບບຜະເດັດການ ບ່ອນທີ່ມີການລະເມີດສິດທິມະນຸສ ເຊິ່ງຜູ້ທີ່ເຫັນຕ່າງ ຈະຖືກຈັບຂັງຄຸກ, ບັງຄັບໃຫ້ຫາຍສາຍສູນ ຫຼື ເສັຽຊີວິດ. ສະຫະພາບຢູໂຣບ ຄວນຈະດໍາເນີນກອງປະຊຸມສິດທິມະນຸສ ດ້ວຍການຕໍານິການລະເມີດສິດທິມະນຸສ ທີ່ຮ້າຍແຮງຢູ່ໃນປະເທດລາວ.”
ເປັນເວລາປະມານ 10 ປີ ຜ່ານມາ, ເຫດການທີ່ໂດດເດັ່ນ ກໍຄື ການລັກພາໂຕ ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ນັກພັທນາອາວຸໂສ ດີເດັ່ນຂອງລາວ ແລະ ເຈົ້າໜ້າທີ່ທາງການລາວ ກໍບໍ່ມີຄວາມຄືບໜ້າກ່ຽວກັບການສືບສວນ-ສອບສວນ ຫາໂຕ ທ່ານ ສົມບັດ.
ຍານາງ Shalmali Guttal ຜູ້ອຳນວຍການ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ ວິທຍຸ ເອເຊັຽ ເສຣີວ່າ:
“2 ເຮົາເຫັນວ່າ 10-15 ປີມານີ້ ເຮົາເຫັນການບັງຄັບໃຫ້ ທ່ານ ສົມບັດ ຫາຍສາບສູນ ແຕ່ກ່ອນໜ້ານັ້ນ ກໍມີກໍລະນີການບັງຄັບ ໃຫ້ຫາຍສາບສູນ ແຕ່ຄົນບໍ່ໄດ້ເວົ້າເຖິງມັນ ແຕ່ ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ຫາຍສາບສູນ ທ່ານ ເປັນຄົນທີ່ໂດດເດັ່ນ ແລະ ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກ ມີທັງຫຼັກຖານຈາກກ້ອງວົງຈອນປິດ ສະນັ້ນ ມັນຈຶ່ງປະຕິເສດບໍ່ໄດ້ເລີຍ.”
ນອກຈາກນີ້ ຍັງມີກໍຣະນີ ການເສັຽຊີວິດ, ການຫາຍສາບສູນ, ແລະ ການຈັບໂຕນັກເຄື່ອນໄຫວທາງດ້ານການເມືອງ.
ຍານາງ Shalmali Guttal ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽ ເສຣີວ່າ:
“3 ມີການປາບປາມ ແລະ ລະເມີດສິີດທິມະນຸສ ມີການຈັບຄົນງານລາວ 3 ຄົນ ລະກະມີການຄາດຕະກໍາ ທ້າວ ອ໊ອດ, ທ້າວ ບຸນສວນ ແລະ ການບັງຄັບໃຫ້ຫາຍສາບສູນ ຖ້າມີກົນໄກດ້ານສິດທິມະນຸສ ຄື ດັ່ງທີ່ຣັຖບານລາວ ແລະ ສະຫະຫະພາບຢູໂຣບ ປະຊຸມກັນຢູ່ ພວກເຮົາຄົງຈະບໍ່ເຣື່ອງບັນຫາແບບນີ້ເກີດຂຶ້ນ ແຕ່ ເຮົາບໍ່ເຫັນວ່າ ມີການປ່ຽນແປງຫຍັງ.”
ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ໃນວັນ 12 ມິຖຸນາ ທີ່ຜ່ານມາ, ເຈົ້າໜ້າທີ່ທາງການລາວ ແລະ ໂຕແທນສະຫະພາບຢູໂຣບ ຫຼື EU ໄດ້ຈັດກອງປະຊຸມສິດທິມະນຸສ ຄັ້ງທີ 12 ຂຶ້ນ ຢູ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ໃນວັນທີ 12 ມິຖຸນາ 2023 ທີ່ຜ່ານມາ ກໍໄດ້ອອກບົດຖແລງຂ່າວ ກ່ຽວກັບກອງປະຊຸມ.
ບົດຖແລງການກຢູ່ໃນ ເວບໄຊ້ ຂອງສະຫະພາບຢູໂຣບ ໄດ້ລະບຸວ່າ ມີຫຼາຍຫົວຂໍ້ ທີ່ສະຫະພາບຢູໂຣບ ແລະ ທາງການລາວ ໄດ້ປຶກສາຫາລືກັນ ເປັນຕົ້ນ ເລື່ອງພາກປະຊາສັງຄົມ, ການເມືອງ, ເສຖກິຈ, ສິດທິທາງດ້ານວັທນະທັມ ແລະ ສັງຄົມ, ເສຣີພາບການສະແດງຄວາມເຫັນ, ຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ແລະ ການໂຮມຊຸມນຸມ, ບົດບາດຍິງຊາຍ ແລະ ການຕໍ່ຕ້ານໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງ ຕໍ່ແມ່ຍິງ, ສິດທິເດັກນ້ອຍ ແລະ ຂອງບຸກຄົນທີ່ດ້ອຍໂອກາດ, ການຕ້ອງໂທດປະຫານຊີວິດ, ການເຂົ້າເຖິງຄວາມຍຸຕິທັມ, ການໃຫ້ສັດຕິຍາບັນ ແລະ ໜ້າທີ່ການຣາຍງານ ພາຍໃຕ້ສົນທິສັນຍາ ສິດທິມະນຸສສາກົລ, ການຮ່ວມມືໃນຫຼາຍພື້ນທີ່.
ບົດຖແລງຂ່າວ ຍັງລະບຸອີກວ່າ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຝ່າຍລາວ ແລະ ໂຕແທນສະຫະພາບຢູໂຣບ ໄດ້ປຶກສາຫາລືກັນ ໃນທາງທີ່ສ້າງສັນ ແລະ ໄດ້ສະແດງຄວາມເປັນຫວ່ງກ່ຽວກັບ ຄວາມຍຸຕິທັມ ແລະ ການບັງຄັບໃຊ້ກົດໝາຍ. ສະຫະພາບຢູໂຣບ ກໍໄດ້ຍົກເອົາກໍລະນີກ່ຽວກັບບຸກຄົນ, ແລະ ໄດ້ເນັ້ນໜັກເຖິງຄວາມສໍາຄັນ ແລະ ຄວາມຮັບຜິດຊອບ ໃນການສືບສວນ-ສອບສວນ ໃນຂະນະທີ່ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຝ່າຍລາວ ກໍໄດ້ນໍາສເນີ ບັນຫາທົ່ວໄປ ທີ່ກ່ຽວກັບພັນກັບສະຫະພາບຢູໂຣບ.
ບົດຖແລງຂ່າວຍັງລະບຸອີກວ່າ ທັງ ເຈົ້າໜ້າທີ່ລາວ ແລະ ໂຕແທນສະຫະພາບຢູໂຣບ ກໍໄດ້ກ່າວເນັ້ນເຖິງພັນທະ ເພື່ອປົກປ້ອງ ແລະ ສົ່ງເສີມສິດທິມະນຸສ ພ້ອມກັບເພີ່ມມາຕການ ເພື່ອຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພ ສ່ວນບຸກຄົນ ພາຍໃຕ້ກົດໝາຍແຫ່ງຊາຕ ແລະ ສົນທະສັນຍາສິດທິ ມະນຸສສາກົລ.
ທີ່ຜ່ານມາ, ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງສາກົລ ທີ່ເຮັດວຽກເຣື່ອງສິທທິມະນຸສ ຍັງສະແດງຄວາມເປັນຫ່ວງ ເຣື່ອງການເຄົາຣົບສິທທິມະນຸສ ໃນລາວ ທີ່ບໍ່ມີຄວາມຄືບໜ້າ ສ່ວນວ່າສະຫະພາບຢູໂຣບ ມີການປະຊຸມຮ່ວມກັບ ທາງການລາວ ເຣື່ອງສິດທິມະນຸສ ຄັ້ງທີ 11 ໃນວັນທີ 13 ກໍຣະກະດາ ຢູ່ນະຄອນບຣັສເຊລສ໌ ປະເທດເບລຢ້ຽມ.
ທ່ານ Phil Robertson ຮອງຜູ້ອໍານວຍການ ອົງການສິ້ງຊ້ອມ ສິທທິມະນຸສຫຼື Human Rights Watch ປະຈໍາຂົງເຂດ ເອເຊັຽໄດ້ຖແລງວ່າ:
“ມື້ດຽວບໍ່ພຽງພໍ ທີ່ເກັບກຳບັນຫາ ສິທທິມະນຸສ ທັງໝົດໃນລາວ ແຕ່ວ່າຢ່າງໜ້ອຍ ສະຫະພາບຢູ່ໂຣບ ກໍພະຍາຍາມເຮັດເຣື່ອງນີ້ ການລະເມີດສິດທທິມະນຸສ ເກີດຂຶ້ນໃນຊີວິດຕປະຈຳວັນ ຢູ່ລາວ.”
ປະຊາຊົນ ຢູ່ປະເທດລາວ ຍັງບໍ່ມີສິດໃນການໂຮມຊຸມນຸມ ແລະ ການສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ ທາງດ້ານການເມືອງ.
ທ່ານ Phil Robertson ກ່າວວ່າ:
“ຄອບຄົວ ແລະ ຄົນທີ່ຮັກຂອງເຂົາເຈົ້າ ຍັງລໍຖ້າຄຳຕອບ ເຊິ່ງບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນຄວາມທໍຣະມານ ຂອງຜູ້ທີ່ຖືກເຈົ້າໜ້າທີ່ຣັຖ ບັງຄັບໃຫ້ຫາຍສາບສູນເທົ່ານັ້ນ. ສິດທິຂັ້ນພື້ນຖານ ແລະ ສິດທິທາງການເມືອງ ຄື ເສຣີພາບ ການປາກເວົ້າ, ສະມາຄົມ ແລະ ການໂຮມຊຸມ ທາງສາທາຣະນະແບບສັນຕິ ແລະ ການປະທ້ວງ ຍັງຖືກຫ້າມ ຢູ່ໃນປະເທດລາວ, ເຊິ່ງປະຊາຊົນ ທີ່ກະທຳການແບບນັ້ນ ຈະຖືກລົງໂທດ ຢ່າງໜັກ, ບັນຫາດັ່ງກ່າວ ຈະຕ້ອງຢຸດໄປ.”
ປະຊາຊົນ ຖືກຍາດແຍ່ງທີ່ດິນ ແລະ ຖືກຍົກຍ້າຍຈາກບ້ານຂອງຕົນເອງ ແຕ່ໄດ້ຄ່າຊົດເຊີຍບໍ່ເໝາະສົມ ກໍຍັງເປັນບັນຫາ ທີ່ແກ້ໄຂໄດ້ຍາກ.
ທ່ານ ທ່ານ Phil Robertson ຍັງກ່າວຕື່ມວ່າ:
“ການແບ່ງແຍກ ແລະ ກີດກັນ ທາງດ້ານສາສນາ ໂດຍເຈົ້າໜ້າທີ່ທ້ອງຖິ່ນຂອງລາວ ຍັງຄົງເປັນບັນຫາໃຫຍ່ ທີ່ຈະຕ້ອງແກ້ໄຂ ໃນຫຼາຍເຂດທົ່ວປະເທດ. ຖ້າປະເທດລາວ ເປັນຂອງຄົນລາວທັງໝົດ ເຊັ່ນ ການກະທຳແບບແບ່ງແຍກ ຈະຕ້ອງຢຸດຕິ. ປະຊາຊົນລາວ ຕ້ອງສູນເສັຽທີ່ດິນ ແລະ ວິຖີຊີວິຕຂອງຕົນເອງ ຍ້ອນວ່າ ເຂົາເຈົ້າຖືກຍົກຍ້າຍ ຈາກໂຄງການ ໂດຍໄດ້ຮັບຄ່າຊົດເຊີຍໜ້ອຍດຽວ ຫຼື ບໍ່ໄດ້ເລີຍ.”
ທ່ານ Phil Robertson ຍັງກ່າວວ່າ: "ບັນຫາໃຫຍ່ ໃນລາວ ກໍຄື ຄົນຊັ້ນສູງ ບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງຮັບຜິດຊອບ ຕໍ່ການລະເມີດສິທທິມະນຸດ ໃຊ້ອຳນາດໂຕເອງເຮັດ ຕາມອຳເຟີໃຈ ແລະ ສ້າງຄວາມຮັ່ງມີໃຫ້ໂຕເອງ. ອັນນີ້ ເປັນສິ່ງທີ່ ສະຫະພາບຢູໂຣບ ຈຳເປັນຕ້ອງຍົກຂຶ້ນມາເວົ້າ ບໍ່ສະເພາະແຕ່ຢູ່ໃນກອງປະຊຸມເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຈະຕ້ອງມີການຮ່ວມ ກັນຫຼາຍຝ່າຍ ຢູ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ລະຫວ່າງ ສະຫະພາບຢູໂຣບ ແລະ ຣັຖບານລາວ."
ເຫດການລະເມີດ ສິດທິມະນຸສ ທີ່ເກີດຂຶ້ນ ນັບແຕ່ເດືອນເມສາ ເປັນຕົ້ນມາ:
- ວັນທີ 20 ເມສາ 2023, ທ້າວ ສະຫວ່າງ ຫຼື ອຸດອນ ພະເລີດ ອະດີດນັກເຄື່ອນໄຫວ ທາງດ້ານປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ສິດທິມະນຸສ ເຊິ່ງເປັນສະມາຊິກກຸ່ມ "Free Laos" ຖືກຈັບ ຢູ່ແຂວງສວັນນະເຂດ.
- ໃນວັນທີ 29 ເມສາ 2023, ທ້າວ ອານຸຊາ ຫຼື ແຈັກ ຜູ້ໃຊ້ເຟສບຸກຄ໌ ທີ່ວິຈານຣັຖບານ ໄດ້ຖືກຄົນຮ້າຍຍິງ ໂດຍ ຄົນຮ້າຍຫວັງທີ່ຈະຄາຕກັມ ແຕ່ ໂຊກດີ ທ້າວ ແຈັກ ບໍ່ເສັຽຊີວິດ ແລະ ປັດຈຸບັນ ລາວກໍລັງປິ່ນປົວຢູ່ໂຮງໝໍ ຢູ່ຕ່າງປະເທດ.
- ຫລ້າສຸດ ວັນທີ 17 ພຶສພາ 2023, ເຈົ້າໜ້າທີ່ຕໍາຣວດໄທຍ ກໍໄດ້ຮັບແຈ້ງວ່າ ມີຄົນພົບສົບ ທ້າວ ບຸນສວນ ກິດຕິຍາໂນ ອາຍຸ 56 ປີ ເສັຽຊີວິດ ໂດຍ ໃນຮ່າງກາຍມີຮ່ອງຮອຍ ຖືກຍິງ. ທ້າວ ບຸນສວນ ກິຕິຍາໂນ ເປັນນັກເຄື່ອນໄຫວ ດ້ານປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ສິດທິມະນຸສ, ແລະ ເປັນສະມາຊິກກຸ່ມ Free Laos.