ທ່ານ ຄູຄຳ ແກ້ວມະນວົງ ທີ່ເຄີຍຖືເຈົ້າໜ້າທີ່ຕຳຣວດໄທຍ ຈັບໂຕ ໃນທ້າຍເດືອນມົກກະຣາ 2022 ທີ່ຜ່ານມາ ໃນຂໍ້ຫາວີຊາໝົດອາຍຸ ແລະ ຕໍ່ມາຜູ້ກ່ຽວກໍຖືກປ່ອຍໂຕ ຫຼັງຈາກນັ້ນ ລາວກໍໄດ້ຮັບການຊ່ວຍເຫຼືອ ຈາກໜ່ວຍງານທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ແລະ ລາວໄດ້ເດີນທາງມາລີ້ພັຍ ການເມືອງຢູ່ປະເທດຄານາແລ້ວ ໃນວັນທີ 10 ມີນາ 2022. ທ່ານ ຄູຄຳ ແກ້ວມະນີວົງ ໄດ້ໃຫ້ສຳພາດຕໍ່ເອເຊັຽເສຣີ ເສຣີ ວ່າ.
ນັກຂ່າວ: ມາຮອດນີ້ລະ ເປັນຈັ່ງໃດ ຮູ້ສຶກຈັ່ງໃດ?
ທ່ານ ຄູຄຳ: "ມາຮອດນີ້ກະຮູ້ ໂລ່ງໃຈເນາະ ປອດໂປ່ງເນາະອ້າຍ ຄື 80 ເປີເຊັນ ລະເຮົາກະຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກອັນຕະລາຍຫຼືວ່າ ເຂດທີ່ບໍ່ປອດພັຍເນາະ. ບາດນີ້ ກະວ່າ ທີ່ເຫຼືອກໍຄື ເຮົາຕ້ອງປັບໂຕເອງໃຫ້ເຂົ້າກັບສະພາບແວດລ້ອມໃນເມືອງຄານາດາ ນີ້ນະ. ເປັນໄຂ້ ຕອນນີ້ ກະຍັງເປັນໄຂ້ຢູ່ ບາດນີ້ ທາງເຈົ້າໜ້າທີ່ເພິ່ນກະ. ເຈົ້າໜ້າທີ່ເບິ່ງແຍງດູແລ ເພິ່ນກະໃຫ້ກັກໂຕ 14 ມື້ ທຸກຄົນທີ່ມາໃນເມືອງນີ້ ກະຕ້ອງກັກທຸກຄົນ.
ບໍ່ ຈຳເປັນວ່າ ຕິດໂຄວິດ ຫຼື ບໍ່ຕິດໂຄວິດ ຄົນມາໃໝ່ກະຕ້ອງກັກທຸກຄົນ. ບາດນີ້ກະ ເຮົາກະມາຢູ່ຄົນດຽວ ຢູ່ຄົນດຽວຢູ່ໃນ ທີ່ພັກຄົນດຽວ ຄິດວ່າໜ້າຊິປອດພັຍລະຫຼະ ເພາະວ່າ ເຮົາມາຢູ່ໃນປະເທດທີ່ເປີດກວ້າງ.
ເຣື່ອງ ສິດທິເສຣີພາບຕ່າງໆ ເຮົາຄິດວ່າ ຄົງຈະບໍ່ມີໃຜມາຈຳກັດເຮົາ ບໍ່ໄດ້ເຮັດຫຍັງຜິດລະເຮົາກະໃຊ້ຊີວິດປົກຕິຂອງເຮົາ."
ນັກຂ່າວ: ເຮົາໄດ້ຕິດຕໍ່ລະຫວະ ຮູ້ລະຫວະວ່າ ໃຜເປັນສະປອນເຊີ ຂອງເຮົາ?
ທ່ານ ຄູຄຳ: "ໂອ້ ທາງສະປອນເຊີນີ້ ທາງຣັຖບານເພິ່ນກະ ເພາະວ່າ ເຄີຍຖາມເຈົ້າໜ້າທີ່ ລະກະຄົນທີ່ມາດ້ວຍກັນເນາະ ຄົນວຽດນາມມາດ້ວຍກັນຫຼາຍຄົນ ຖາມເຂົາເຈົ້າກະບໍ່ໄດ້ມີສະປອນເຊີ. ຢ່າງເຊັ່ນບໍ່ໄດ້ມີຄົນວຽດນາມເປັນສະປອດເຊີ ຢ່າງຂ້ອຍກະ ມີແຕ່ທາງຣັຖບານກາງຂອງຄານາດາເພິ່ນມາເບິ່ງແຍງເອົາຈັ່ງຊີ້ນ່າ. "
ນັກຂ່າວ: ມີການກຽມໂຕແນວໃດ ຈາກນີ້ຕໍ່ໄປ?
ທ່ານ ຄູຄຳ: "ຈາກນີ້ ຕໍ່ໄປກະຄືເພິ່ນແຈ້ງ ນຶ່ງກໍຄື ຮຽນໜັງສື ສອງມາ ຂັ້ນຕອນທີ່ສອງກໍຄືອາດຊິເຮັດວຽກນຳແດ່ ແລະ ທາງຣັຖບານຄານາດາ ເພິ່ນກະຊ່ອຍເຫຼືອ 1 ປີ ເຣື່ອງຄ່າໃຊ້ຈ່າຍນະ."
ນັກຂ່າວ: ຢູ່ພາຍໃນ ທີ່ພັກອີ່ຫຍັງຕ່າງໆ?
ທ່ານ ຄູຄຳ: "ເຈົ້າ ຫຼັງຈາກນຶ່ງປີນີ້ ເຮົາກະຕ້ອງຮຽນໃຫ້ມັນຈົບນະ ອາຊ່ວຍເຫຼືອໂຕເອງໄດ້ ຄວາມໝາຍເພິ່ນນະ ແຕ່ລະຢ່າງນຶ່ງປີ ເຮົາຕ້ອງຕັ້ງໂຕໄດ້ ຄວາມໝາຍເພິ່ນນະ. ຕ້ອງຊ່ອຍເຫຼືອໂຕເອງໄດ້ ຫຼັງຈາກ ນຶ່ງປີນະ ເຮົາຈະພະຍາຍາມ. ເພາະວ່າ ເຮົາຄົນໂສດເນາະ ເຮົາມາຄົນດຽວ ເຮົາກະຊິອາດຈະເຫງົາແດ່ ຄວາມເຫງົາຫັ້ນມັນແນ່ນອນຢູ່ແລ້ວ ເພາະວ່າ ເຮົາມາຢູ່ຄົນດຽວ ຢູ່ໃນຫ້ອງກະຢູ່ຄົນດຽວມາທຳອິດ. ຖາມວ່າ ຄົນລາວເຮົາກະມີ ຫາກວ່າ ເຂົາຢູ່ເມື່ອງອື່ນ ມັນຢູ່ຄົນລະຣັຖກັນ ສ່ວນຫຼາຍກະຊິມີຄົນໄທຍຫຼາຍກວ່າ ຢູ່ໃນເມືອງນີ້ ນະ ກະທັກທາຍກັນຊື່ໆ ເພາະວ່າ ເຮົາກະຍັງບໍ່ທັນລຶ້ງເຄີຍ ຄຸ້ນເຄີຍກັບເຂົາ."
ນັກຂ່າວ: ມີແຜນແນວໃດອີກ ຊິເຄື່ອນໄຫວເຣື່ອງບັນຫາເມືອງລາວຢູ່ເບາະ?
ທ່ານ ຄູຄຳ: "ມັນເປັນເຣື່ອງອະນາຄົດ ແຕ່ວ່າ ໃນໃຈເຮົາ ຄວາມຄິດເຮົາກະຍັງຄືເກົ່າເນາະ ບໍ່ວ່າເຮົາຈະໄປຢູ່ຕໍ່ປະເທດໃດກໍແລ້ວແຕ່ເນາະ ຊິເສຣີ ຫຼື ບໍ່ເສຣີ ເຮົາກະຍັງຢືນຢັນວ່າ ເຮົາເປັນຄົນມັກປາກມັກເວົ້າ ມັນສະແດງອອກກ່ຽວກັບບ້ານເມືອງເຮົາ ປົກຕິຢູ່ແລ້ວ.
ເຮົາ ຄິດວ່າ ມັນເປັນສິດທິຂັ້ນພື້ນຖານ ຄືຂ້ອຍມາເຮັດວຽກນີ້ ເວົ້າໃຫ້ຟັງເນາະວ່າ ເປົ້າໝາຍຄືວ່າ ຢາກຮຽນໜັງສື ຢາກມີຄວາມຮູ້. ໃນຕອນນີ້ ຄືຖ້າປຽບທຽບເນາະ ຂ້ອຍກະຍັງໃຫ້ຄໍາຕອບບໍ່ໄດ້ 100 ເປີເຊັນເພາະວ່າ ຂ້ອຍມາຢູ່ນີ້ ຄືຂ້ອຍຍັງບໍ່ທັນຮູ້ຈັກໃຜ ຄືຂ້ອຍຢູ່ໂຕຄົນດຽວຂອງຂ້ອຍ.
ແຕ່ ວ່າ ເກີດວ່າ ມື້ນຶ່ງ ຂ້ອຍຢາກອອກມາວິພາກວິຈານ ປົກຕິຂອງຂ້ອຍ ຂ້ອຍກະເຮັດຄືເກົ່າ ເພາະວ່າ ຂ້ອຍບໍ່ມີຄວາມລະວັງວ່າເອີ ຈະຕ້ອງຢ້ານຜູ້ນັ້ນເດີ ຜູ້ນີ້ເດີ ຫຼື ຄືມັນເປັນສິດທິຂອງເຮົາທີ່ເຮົາຈະຕ້ອງເວົ້າ.
ເຮົາ ເຫັນສັງຄົມບ້ານເມືອງເຮົາ ບໍ່ໂອເຄແມ່ນເບາະ ທີ່ເຮົາເປັນຄົນລາວ ຕໍ່ໃຫ້ເຮົາໄປຢູ່ປະເທດໃດກໍແລ້ວແຕ່ ເຮົາເປັນຄົນລາວ ເຮົາກໍຕ້ອງເວົ້າຄືເກົ່າ.
ເຮົາ ກໍຍັງມີຄວາມເຊື່ອຢູ່ແລ້ວວ່າ ປະເທດລາວເຮົາ ຍັງບໍ່ພັທນາ ນີ້ຄືຄວາມຄິດຂ້ອຍ ແຕ່ຖ້າເກີດວ່າ ບ້ານເມືອງເຮົາ ພັທນາ ຈະເລີນ ເທົ່າທຽມກັບປະເທດອື່ນໃນອາຊຽນ ຫຼືດີກ່ອນປະເທດອື່ນໃນອາຊຽນ ນັ້ນຄືເຮົາຈະກ້າອອກມາຍອມຮັບຝ່າຍບໍຣິຫານ ແຕ່ຖ້າເກີດວ່າ ບ້ານເມືອງເຮົາຍັງບໍ່ພັທນາ ເຮົາໄປຢູ່ໃສເຮົາກະບໍ່ມີຄວາມສຸກດອກ.
ຂ ນາດວ່າ ຕໍ່ໃຫ້ເຮົາໄປລົມກັບຄົນອື່ນ ຕໍ່ໃຫ້ເຂົາບໍ່ດູຖືກເຮົາກະຊ່າງ ແຕ່ຖ້າເຮົາວ່າ ເຮົາມາຈາກລາວປຸບ ຂະເຈົ້າແທບຈະບໍ່ຮູ້ຈັກເຮົາຊ້ຳ ວ່າລາວ ຢູ່ໝ້ອງໃດຊ້ຳ.
ຄືບໍ່ ວ່າຈະເປັນປະເທດລາວເຮົາ ບໍ່ພັທນາ ແລະ ບົດບາດຜູ້ນຳລາວໃນເວທີສາ ກົລເຂົາບໍ່ຮູ້ຈັກຊ້ຳ ນີ້ຄືແນວຄິດເຮົາ ເຮົາຄິດວ່າປະເທດເຮົາຍັງດ້ອຍ ໃນສາຍຕາປະເທດອື່ນຢູ່. ເຮົາກະຕ້ອງເຮັດທຸກວິທີທາງເພື່ອໃຫ້ເກີດມີການປ່ຽນແປງ."
ນັກຂ່າວ: ຊິເຮັດຫຍັງແດ່ລະ?
ທ່ານ ຄູຄຳ: "ນຶ່ງຄືເຮົາເປັນຄົນຣຸ້ນໃໝ່ເນາະ ເຮົາຍັງຈະໃຊ້ສື່ສັງຄົມອອນລາຍເປັນກະບອກສຽງໃຫ້ກັບຄົນຣຸ້ນໃໝ່ ຄື ແຊຣຄວາມຄິດເຫັນ ຫຼື ແຊຣປະສົບການ ເພາະວ່າ ທຸກໆຄົນ ບໍ່ວ່າຊິປະເທດໃດ ໃນທົ່ວໂລກ ການໃຊ້ສື່ສັງຄົມອອນລາຍເປັນກະບອກສຽງທີ່ມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດ.
ມັນ ໝົດຍຸກລະ ທີ່ຕ້ອງການປ່ຽນແປງ ລຸກຂຶ້ນມາຈັບອາວຸດ ຫຼືຮຽກຮ້ອງໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງ ມັນໝົດຍຸກນັ້ນແລ້ວ ສັງຄົມປ່ຽນແປງໄປດ້ວຍສຽງຂອງປະຊາຊົນ ເຮົາມັກແບບນັ້ນ ເຮົາມັນສັນຕິວິທີແບບນັ້ນ ຄື ເຮົາເປັນຄົນໂສດເຮົາຕັດສິນໃຈງ່າຍ ເຮົາຊິເຮັດແບບນີ້ ເຮົາຕັດສິນໃຈງ່າຍ."
ທ່ານ ຄູຄຳ ແກ້ວມະນີວົງ ອາຍຸ 38 ປີ ເປັນຊາວແຂວງຈຳປາສັກ ທີ່ເຂົ້າມາເຮັດວຽກຢູ່ບາງກອກ ແຕ່ປີ 2002 ແລະ ຕໍ່ມາ ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມກໍ່ຕັ້ງກຸ່ມ ລາວເສຣີ ຫຼື Free Laos ເພື່ອເຄື່ອນໄຫວຮຽກຮ້ອງປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ສິທທິມະນຸສ ເປັນຕົ້ນ ການຮຽກຮ້ອງໃຫ້ທາງການລາວ ປ່ອຍໂຕຄົນງານລາວ 3 ຄົນ ທີ່ເປັນໝູ່ຂອງລາວ ຄື ທ່ານ ສຸການ ໃຈທັດ ທ່ານ ສົມພອນ ພິມະສອນ ແລະ ນາງ ຫລອດຄຳ ທຳມະວົງ ທີ່ຖືກທາງການລາວຈັບໂຕ ໃນຂໍ້ຫາ ໃສ່ຮ້າຍປ້າຍສີຣັຖບານລາວ.
ໃນເວລາ ຢູ່ປະເທດໄທຍ ທ່ານ ຄູຄຳ ເຄີຍອອກມາ ວິພາກວິຈານ ຣັຖບານລາວຫຼາຍຄັ້ງ ກ່ຽວກັບເຣື່ອງການລະເມີດສິທທິມະນຸສໃນລາວ ແລະ ການສະສິທເສຣີພາບ ໃນການສະແດງຄຳຄິດຄຳເຫັນ.