ຣັຖບານ ຈະສເນີຮ່າງກົດໝາຍ ການຊົດເຊີຍ ຄ່າເສັຍຫາຍ ຈາກຣັຖ

ໃນວັນທີ 15 ພຶສພາ 2023 ທີ່ຜ່ານມາ ຄະນະປະຈຳສະພາແຫ່ງຊາຕ ແລະຄະນະຣັຖບານລາວ ໄດ້ປະຊຸມປຶກສາຫາລື ໃນຫຼາຍປະເດັນທີ່ສຳຄັນ, ນຶ່ງໃນນັ້ນແມ່ນຮ່າງກົດໝາຍ ວ່າດ້ວຍການຊົດເຊີຍຄ່າເສັຍຫາຍ ຈາກຣັຖ ຕໍ່ກອງປະຊຸມສໄມສາມັນ ເທື່ອທີ 5 ຂອງສະພາແຫ່ງຊາຕ ຊຸດທີ 9 ໃນເດືອນມິຖຸນາ 2023 ທີ່ຈະມາເຖິງນີ້.

ດັ່ງເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງທີ່ຂໍສງວນຊື່ ແລະຕຳແໜ່ງ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽ ເສຣີ ໃນວັນທີ 31 ພຶສພາ 2023 ນີ້ວ່າ ຜ່ານມາ ມີຫາງສຽງຈາກຊາວບ້ານ ທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບ ຈາກໂຄງການຕ່າງໆ ໃນເຣື່ອງການຈ່າຍຄ່າຊົດເຊີຍ ບໍ່ທັນເວລາ ລວມເຖິງການຈ່າຍຄ່າຊົດເຊີຍ ໃນລາຄາຕໍ່າເກີນໄປ.

“ການຊົດເຊີຍ ກໍຄືຮູ້ຫັ້ນແຫຼະ ກາຂ້ອນຂ້າງວ່າ ມີລ່ວງເວລາໄປເລັກໆນ້ອຍໆ ກໍເປັນເຣື່ອງປົກກະຕິ ຂອງວຽກຣັຖ ການຫຼວງ ເຮົານີ້ແຫຼະຄຳວ່າ ໜ້າຈະພໍໃຈ ໃຫ້ບຸກຄົນກາຫຼາຍຄົນ ກໍຢາກໄດ້ຫຼາຍຫັ້ນແຫຼະ ການກຳນົດລາຄານີ້ ອັນນີ້ມັນຂຶ້ນກັບສະພາບພື້ນທີ່ ສະພາບຄວາມເໝາະສົມ ຂອງແຂວງນັ້ນໆ ເຮົາກໍເບິ່ງໂດຍເຫດ ແລະຜົລ ໃຫ້ມັນສົມເຫດສົມຜົນຫັ້ນແຫຼະ ເວລາມັນຖືກໂຄງການໃໝ່ ເຮົາກໍໄດ້ກຳນົດລາຄາຫົວໜ່ວຍໃໝ່ ມັນບໍ່ແມ່ນວ່າເຮົາຈະສູ້ເອົາ ໂຕເກົ່າຫັ້ນມັນອີງຕາມລາຄາ ຕລາດ.”

ຂະນະທີ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງອີກທ່ານນຶ່ງ ຜູ້ຂໍສງວນຊື່ ແລະຕຳແໜ່ງກໍກ່າວວ່າ ສຳລັບກົດໝາຍໃໝ່ວ່າດ້ວຍການຊົດເຊີຍ ຄ່າເສັຍຫາຍຈາກຣັຖ ສະບັບດັ່ງກ່າວ ທ່ານເອງກໍຍັງບໍ່ຮູ້ເນື້ອ ໃນວ່າຣັຖບານຈະເວົ້າເຣື່ອງໃດທີ່ຜ່ານມາ ພາກຣັຖກໍພຽງແຕ່ປະຕິບັດຕາມ ດຳຣັດວ່າດ້ວຍການທົດແທນຄ່າ ເສັຍຫາຍ ແລະການຈັດສັນ ໂຍກຍ້າຍ ປະຊາຊົນຈາກໂຄງການພັທນາເລຂທີ 84 ລົງວັນທີ 4 ເດືອນເມສາ 2016 ຊຶ່ງໄດ້ກໍານົດຄ່າທົດແທນ ຄວາມເສັຍຫາຍແລະການຈັດສັນ ໂຍກຍ້າຍປະຊາຊົນເພື່ອໃຫ້ໂຄງການພັທນາ ຖືກຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ ແລະທ່ານຄາດວ່າ ຈະນຳມາປັບປຸງແກ້ໄຂໃຫ້ດີຂຶ້ນ ເພາະຜ່ານມາທາງສະມາຊິກ ສະພາແຫ່ງຊາຕ ກໍໄດ້ລົງພື້ນທີ່ ສອບຖາມປະຊາຊົນກ່ຽວກັບບັນຫາເລົ່ານີ້.

“ບໍ່ຮູ້ຂໍ້ມູນລະອຽດນຳໂຕນີ້ເທື່ອວ່າ ເພິ່ນຈະປັບປຸງກົດໝາຍສະບັບນີ້ນ້າ ມັນມີແຕ່ດຳຣັດ 84 ຂອງຣັຖບານຫັ້ນເວົ້າເຣື່ອງການຊົດເຊີຍ ຜົລຜູ້ທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບນີ້ແຫຼະ ມັນມີແຕ່ດຳຣັດໂຕນີ້ ອອກມານ່າເພາະວ່າຜ່ານມາຫັ້ນ ສສ ເພິ່ນຈະໄປຕິດຕາໂດຍກົງເລີຍ ເພິ່ນຈະສາມາດເກັບກຳ ຫາງສຽງຂອງສັງຄົມໄດ້.”

ກ່ຽວກັບເຣື່ອງດັ່ງກ່າວ ຊາວບ້ານທີ່ຖືກຜົລກະທົບ ຈາກໂຄງການທາງຣົຖໄຟ ລາວ-ຈີນ ໃນແຂວງອຸດົມໄຊກໍກ່າວວ່າ ກໍຢາກໃຫ້ຣັຖບານແກ້ໄຂ ໃນເຣື່ອງການຈ່າຍເງິນຊົດເຊີຍ ໃຫ້ກົງເວລາ ແລະຄວນໃຫ້ລາຄາຊົດເຊີຍ ທີ່ດິນສູງກ່ວານີ້ ເພາະທີ່ຜ່ານມາກົດລາຄາຕໍ່າ ຊາວບ້ານບໍ່ສາມາດໄປຊື້ດິນ ທຳມາຫາກິນໃໝ່ໄດ້.

“ຜ່ານມານັ້ນເຂົາຊົດເຊີຍຫັ້ນ ອັນນຶ່ງນີ້ກໍມັນຊັກຊ້າເນາະ ອັນທີສອງລາຄາມັນຕໍ່າໂພດ ໂຕຢ່າງວ່າຖືກດິນນາ, ດິນປຸກສ້າງ, ດິນສວນເຂົາກໍກົດລາຄາເອງດອກ ໂຕຢ່າງວ່າລາຄາທ້ອງຕລາດນີ້ ດິນນານີ້ ເຮັກຕ້າຣ໌ນຶ່ງນີ້ ຕ້ອງແມ່ນ 700-800 ລ້ານເນາະ ແຕ່ວ່າລາຄາເຮັກຕ້າຣ໌ນຶ່ງນີ້ ເຂົາຊົດເຊີຍກາ 300-400 ລ້ານເທົ່ານັ້ນ ຈະໄປຊື້ບ່ອນອື່ນບໍ່ໄດ້.”

ຊາວບ້ານກ່າວຕື່ມວ່າ ທຸກມື້ນີ້ຊາວບ້ານທີ່ສູນເສັຍ ທີ່ດິນໃຫ້ແກ່ໂຄງການ ທາງຣົຖໄຟ ລາວ-ຈີນ ກໍຕ້ອງໄປຫາເຮັດວຽກ ເປັນກັມມະກອນ ຢູ່ຕ່າງແຂວງ ສ່ວນຄົນທີ່ຍັງມີດິນຢູ່ ກໍຈະເດີນທງໄກຈາກບ້ານຈັດສັນ ແລະເຮັດຕາມມີຕາມເກີດ.

ສ່ວນຊາວບ້ານ ໃນແຂວງຫຼວງພຣະບາງ ທີ່ຖືກຜົນກະທົບ ຈາກໂຄງການຣົຖໄຟ ລາວ-ຈີນ ກໍກ່າວວ່າສ່ວນໃຫຍ່ ຊາວບ້ານກໍບໍ່ຄ່ອຍພໍໃຈ ໃນຄ່າຊົດເຊີຍ ຂອງຣັຖບານປານໃດ ເພາະໃຫ້ໜ້ອຍເກີນໄປ, ແຕ່ຊາວບ້ານກໍເຮັດຫຍັງບໍ່ໄດ້ ຫາກຮຽກຮ້ອງຫຼາຍ ທາງພາກຣັຖຈະຫາວ່າ ຕໍ່ຕ້ານ.

ສິ່ງທີ່ຊາວບ້ານບໍ່ພໍໃຈແຮງ ກໍຄືແຕ່ກ່ອນພາກຣັຖວ່າ ຈະຈ່າຍຄ່າຊົດເຊີຍຄ່າຂົນສົ່ງ ໂຍກຍ້າຍ ແລະຄ່າດູແລປີລະ 2 ລ້ານກີບ ຕໍ່ຄອບຄົວ ເປັນເວລາ 2 ປີ ແຕ່ໃນພາກປະຕິບັດໂຕຈິງ ຫຼາຍຄອບຄົວຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບເງິນຄ່າໂຍກຍ້າຍ ແລະຄ່າດູແລນັ້ນເທື່ອ ຖ້າມີກົດໝາຍໃໝ່ ກໍຢາກໃຫ້ພາກຣັຖເຮັດໃຫ້ຖືກຕ້ອງ.

“ສິ່ງທີ່ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນ ເຂົາບໍ່ພໍໃຈອັນທີນຶ່ງ ມາກາກ່ຽວກັບການໂຍກຍ້າຍ ບໍ່ມີການທົດແທນ ຄ່າແຮງງານແລ້ວກໍຄ່າຂົນສົ່ງ ຖືວ່າຍັງບໍ່ໄດ້ເທື່ອ ບໍ່ແມ່ນວ່າຍ້າຍໄປຢູ່ເລີຍເດ້ ຍ້າຍໄປພັກອີກບ່ອນນຶ່ງ ອີກກາ ປະມານສອງປີນີ້ ບາງຄອບຄົວກາບໍ່ໄດ້ເນາະ ເງິນທີ່ວ່າການດູແລຫັ້ນນ່າ ເພິ່ນວ່າຈະໄລ່ໃຫ້ປີລະ 2 ລ້ານວ່າຊັ້ນ.”

ດ້ານຊາວບ້ານ ທີ່ຖືກຜົລກະທົບ ຈາກໂຄງການຣົຖໄຟ ລາວ-ຈີນ ອີກທ່ານນຶ່ງກໍກ່າວວ່າ ການໂຍກຍ້າຍຊາວບ້ານ ໄປຢູ່ບ້ານຈັດສັນນັ້ນ ພາກຣັຖກໍບໍ່ຫາອາຊີບໃຫ້ຊາວບ້ານ ຊຶ່ງບໍ່ໄດ້ເປັນໄປຕາມຂໍ້ຕົກລົງ ທີ່ເວົ້າກັນ. ຖ້າຫາກຮ່າງກົດໝາຍໃໝ່ ທ່ານກໍຢາກສເນີ ໃຫ້ພາກຣັຖສົ່ງເສີມອາຊີບ ໃຫ້ປະຊາຊົນນຳດ້ວຍ ແລະຈັດສັນທີ່ດິນໃຫ້ ເພື່ອປູກຝັງ, ລ້ຽງສັດ ບາງຄົນກໍຕ້ອງໄປບຸກລຸກ ປ່າສງວນເພາະບໍ່ມີດິນທຳກິນ ແລະສ່ວນຫຼາຍກໍໄປເປັນກັມມະກອນ.

“ຫຍຸ້ງຍາກ ແລ້ວຢູ່ກໍຢູ່ເລີຍມັນບໍ່ມີການຕອບສນອງ. ໂອ້ ໂຄງການນີ້ ຈະເຂົ້າເດີ້ ປູກຝັງ, ລ້ຽງສັດ ບໍ່ ມອບໃຫ້ປະຊາຊົນລ້ຽງຫັ້ນນ່າ ປະຊາຊົນບາງຄົນກໍໄປເຮັດກັມມະກອນ ບໍ່ສເນີໄປຫາເຈົ້າເມືອງ ກັບໂຄງການນີ້ ຊ່ອຍເຫຼືອປະຊາຊົນແດ່ ໂອ້ຍເພິ່ນວ່າລໍຖ້າກ່ອນ.”

ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ ບັນຫາການຊ່ອຍເຫຼືອອາຊີບ ຊາວບ້ານໃນເຂດບ້ານຈັດສັນນີ້ ຊາວບ້ານກໍລໍຖ້າ ມາຫຼາຍປີຈົນຣົຖໄຟ ລາວ-ຈີນ ແລ່ນໄດ້ປົກກະຕິກໍຍັງບໍ່ມີໂຄງການ ຊ່ອຍເຫຼືອຊາວບ້ານ ໃນເຂດບ້ານຈັດສັນເທື່ອເມື່ອໂຍກຍ້າຍ ຊາວບ້ານມາແລ້ວກໍປ່ອຍປະລະເລີຍ ຊາວບ້ານໃຫ້ຢູ່ຕາມມີຕາມເກີດ ຫາກິນກັນເອງ ຈາກທີ່ເຄີຍມີໄຮ່, ມີນາມາ ປັດຈຸບັນກໍບໍ່ມີຫຍັງ ເພາະເງິນຊົດເຊີຍໜ້ອຍເກີນໄປ, ໄປຊື້ບ່ອນໃໝ່ບໍ່ໄດ້.

ນອກຈາກນີ້ ບ້ານຈັດສັນທີ່ຊາວບ້ານ ເຂົ້າໄປຢູ່ນັ້ນ ບໍ່ແມ່ນແຕ່ມີບັນຫາ ເຣື່ອງທໍາກິນເທົ່ານັ້ນ ຍັງມີບັນຫາຫຼາຍຢ່າງເຊັ່ນ ໜ້າຝົນດິນເຮືອນ ຂອງຊາວບ້ານ ບາງຄົນກໍຍຸບ ແລະຍັງເກີດດິນເຈື່ອນ ໃນຂອບເຂດບ້ານຈັດສັນນຳດ້ວຍ ຊຶ່ງບັນຫານີ້ທາງພາກຣັຖ ຄວນຈະແກ້ໄຂໃຫ້ຖາວອນ ໂດຍເຮັດແນວກັ້ນດິນເຈື່ອນ ໃຫ້ຊາວບ້ານ ໃນບ້ານຈັດສັນທີ່ຖືກໂຍກຍ້າຍນຳດ້ວຍ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເກີດບັນຫາຕາມມາ ໃນອະນາຄົດ ແລະການໂຍກຍ້າຍ ຊາວບ້ານມາໄວ້ເຂດບ້ານຈັດສັນນີ້ ເຖິງແມ່ນວ່າຊາວບ້ານຫຼາຍຄົນ ຈະຮູ້ວ່າພາກຣັຖ ຈະບໍ່ມີວັນອອກໃບຕາດິນໃຫ້ກໍຕາມ ແຕ່ພາກຣັຖກໍຄວນອອກໃບນຳໃຊ້ ໃບຕາດິນທີ່ຢູ່ອາສັຍ ໃຫ້ຊາວບ້ານນຳດ້ວຍ ເພື່ອເປັນການຮັບປະກັນວ່າ ປະຊາຊົນມີທີ່ຢູ່ອາສັຍ ເປັນຂອງຕົນເອງ ເມື່ອເກີດບັນຫາຂຶ້ນ ໃນອະນາຄົດຊາວບ້ານ ກໍມີສິດໃນດິນຂອງຕົນເອງ ແລະຈະບໍ່ໄດ້ຖືກເອົາປຽບ.