ມີ 6 ກໍຣະນີ ການຫາຍສາບສູນ ໃນລາວ ທີ່ຖືກລະບຸເອົາໄວ້ ຢູ່ໃນຢູ່ໃນບົດຣາຍງານ ຂອງສະພາສິທທິມະນຸສ ຂອງສະມັດຊາໃຫຍ່ ອົງການສະຫະ ປະຊາຊາຕ.
6 ກໍຣະນີດັ່ງກ່າວລວມມີ:
- ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ.
- ທ່ານ ອິດທິພົນ ສຸກປານ.
- ທ່ານ ອອດ ໄຊຍະວົງ ຫາຍສາບສູນ ຢູ່ບາງກອງ ປະເທດໄທຍ.
- ທ່ານ ວາຈື ເຮີ (ຊົນເຜົ່າມົ້ງ)
- ທ່ານ ຊູເຮີ (ຊົນເຜົ່າມົ້ງ)
- ເດັກຍິງ ເຜົ່າມົ້ງ 2 ຄົນ.
ແລະ ບໍ່ມີໃຜຮູ້ວ່າ ເຂົາເຈົ້າເຫຼົ່ານັ້ນ ມີໂຊກຊາຕາກັມແນວໃດ, ນັກສິທທິມະນຸສ ກໍຍັງໃຫ້ເຫັນວ່າ ການປະຕິບັດສິທທິມະນຸສ ຢູ່ປະເທດລາວ ຍັງບໍ່ມີຄວາມຄືບໜ້າຫຍັງ ຈົນມາເຖິງປັດຈຸບັນ.
ທ່ານ ແອນເດຣັຽ ກຽວເກຕຕາ (Andrea Giorgetta)ຜູ້ອໍານວຍການ ຫ້ອງການ ສະຫະພັນສາກົລ ເພື່ອ ສິທທິມະນຸສ, ປະຈໍາຂົງເຂດ ເອເຊັຽຕາເວັນ ອອກສ່ຽງໃຕ້ ຫລື International Federation for Human Rights (FIDH) ໄດ້ກ່າວວ່າ:
" ບັນ ຫາສິທທິມະນຸສທັງໝົດ ແລະ ບັນຫາທີ່ກ່ຽວກັບພັນກັບ ສິທທິທາງການເມືອງ ແລະ ພົລເຮືອນ ຍັງບໍ່ໄດ້ຮັບການແກ້ໄຂ ຢູ່ໃນລາວ. ອົງການພາກປະຊາສັງຄົມ ຍັງຄົງຖືກກົດດັນຫຼາຍ ແລະ ຣັຖບານໄດ້ຄວບຄຸມ ອົງການພາກປະຊາສັງຄົມ ໃນການເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມ ລະດັບສາກົລ."
ທ່ານ ແອນເດຣັຽ ກຽວເກຕຕາ (Andrea Giorgetta) ຍັງກ່າວຕື່ມອີກວ່າ:
" ໂຕຢ່າງ , ກອງປະຊຸມກັບສະຫະພາບຢູໂຣບ ຢູ່ນະຄອນ ບຣ ັສ ເຊລສ໌ ປະເທດເບລຢ້ຽມ ໃນເດືອນ ກໍຣະກະດາ ທີຜ່ານມາ , ຣັຖບານລາວ ກໍອະນຸຍາດໃຫ້ແຕ່ອົງການ ຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ ຣັຖບານສນັບສນູນ ເຂົ້າຮ່ວມ ແລະ ມີບໍ່ພໍເທົ່າໃດອົງການ ທີ່ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມ ເຊິ່ງຣັຖບານໄດ້ກວດສອບ ຢ່າງຈິງຈັງ . ບັນດາໂຕແທນອົງການຈັດຕັ້ງ ທີ່ເຮັດວຽກກັບ ບັນຫາທີ່ຫຼໍ້ແຫຼມ ລວມທັງ ກຸ່ມຄົນລາວ ຢູ່ນອກປະເທດນັ້ນ ກໍຖືກຫ້າມບໍ່ໃຫ້ເຂົ້າຮ່ວມ ກອງປະຊຸມ ."
ການສືບສວນ ການຫາຍສາບສູນ ຂອງ ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ແລະ ນັກເຄື່ອນໄຫວ ຄົນອື່ນໆ ກໍຍັງບໍ່ມີຄວາມຄືບໜ້າ ແລະ ຣັຖບານລາວ ກໍຍັງມິດງຽບກ່ຽວກັບເຣື່ອງນີ້.
ທ່ານ ຟີລ ໂຣເບີຣ໌ທຊັນ (Phil Robertson) ຮອງຜູ້ອໍານວຍການ ອົງການສິ້ງຊອມ ດ້ານສິທທິມະນຸສ(Human Rights Watch)ປະຈໍາຂົງເຂດເອເຊັຽໄດ້ກ່າວວ່າ:
" ກ່ອນອື່ນໝົດ ຈະຕ້ອງມີຄວາມກະຈ່າງແຈ້ງວ່າ ແມ່ນຫຍັງເກີດຂຶ້ນກັບ ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ແລະ ກັບນັກເຄື່ອນໄຫວ ຄົນອື່ນໆ ຜູ້ທີ່ຖືກເຮັດໃຫ້ຫາຍສາບສູນ ໂດຍບໍ່ມີຮ່ອງຮອຍ ເຊິ່ງຄອບຄົວ ແລະ ຄົນທີ່ຮັກ ຂອງຄົນເຫຼົ່ານັ້ນ ຍັງລໍຖ້າຄຳຕອບ ."
ນອກຈາກນີ້ ທີ່ຜ່ານມາ ເຈົ້າໜ້າທີ່ທາງການລາວ ຍັງມີການຈັບປະຊາຊົນ ທີ່ຮຽກຮ້ອງສິທທິທາງດ້ານທີ່ດິນ ເຊັ່ນ.
- ການຈັບກຸມ ຊາວບ້ານຢຶບ ເມືອງທ່າແຕງ ແຂວງເຊກອງ 15 ຄົນ ໃນປີ 2017 ຫຼັງຈາກທີ່ພວກເຂົາຮຽກຮ້ອງສິທທິທາງດ້ານທີ່ດິນ.
- ການຈັບກຸມ ຊາວບ້ານຊຽງດາ ເມືອງໄຊເສດຖາ ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ 2 ຄົນ ໃນເດືອນມີນາ 2020 ຍ້ອນເຂົາເຈົ້າ ຮຽກຮ້ອງເຣື່ອງສິທທິທາງດ້ານ ທີ່ດິນ.
- ການຈັບກຸມຊາວບ້ານ ສີສະຫວາດ ເມືອງນາຊາຍທອງ ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ 5 ຄົນ ໃນເດືອນ ເມສາ ປີ 2022 ທີ່ມີຂໍ້ຂັດແຍ່ງ ທີ່ດິນກັບເຈົ້າໜ້າທີ່ ທະຫານ ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ.
ກ່ຽວກັບ ການເຄົາຣົບສິທທິມະນຸສ, ເຈົ້າໜ້າທີ່ກະຊວງນຶ່ງ ຢູ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ກໍໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ:
"ສິທທິມະນຸສ ສາກົລນີ້ ເຮົາເຂົ້າໃຈວ່າ ຂະເຈົ້າ ຜັກດັນ ຢາກໃຫ້ຣັຖບານ ເຄົາຣົບສິທທິມະນຸສ ມີສິທທີ່ຈະເວົ້າ ມີສິທທີ່ຈະເວົ້າ ໃນສິ່ງ ທີ່ເຮົາສະແດງ ຄວາມຄິດເຫັນ ຂອງເຮົາ ອອກໄປເຣື່ອງ ການເມືອງ ແຕ່ວ່າ ເຮົາຄິດວ່າ ວິທີການເຮັດກັບເຮົາ ຕ້ອງຄ່ອຍເປັນຄ່ອຍໄປ ແລ້ວກໍຕ້ອງເຂົ້າໃຈວ່າ ລະບອບ ຂອງເຮົາ ມັນບໍ່ແມ່ນ ລະບອບ ເສຣີປະຊາທິປະໄຕ ການທີ່ຈະມາປ່ຽນແປງ ຜັກດັນໃຫ້ເກີດແບບມີສິທ ເສຣີພາບ ເວົ້າຢ່າງດຽວເລີຍຫັ້ນ ກໍແບບນີ້ ມັນກໍຂ້ອນຂ້າງທີ່ຈະຍາກ."
ອົງການຈັດຕັ້ງ ດ້ານທິທທິມະນຸສອື່ນໆ ຮຽກຮ້ອງ ຣັຖບານລາວ ເປີດໂອກາດ ໃຫ້ປະຊາຊົນລາວ ຜູ້ທຸກຍາກ ມີສິທ ມີສຽງ ໃນການຕັດສິນໃຈ ໃນບັນຫາ ທີ່ມີຜົນກະທົບ ຕໍ່ການດຳລົງຊີວິຕ ແລະ ຊີວິຕການເປັນຢູ່ ຂອງເຂົາເຈົ້າ.
ທ່ານ ແອນເດຣັຽ ກຽວເກຕຕາ (Andrea Giorgetta) ຜູ້ອໍານວຍການ ຫ້ອງການ ສະຫະພັນສາກົລ ເພື່ອສິທທິມະນຸສ, ໄດ້ກ່າວວ່າ:
“ຕໍ່ປະຊາຊົນ ຜູ້ທຸກຍາກ ພວກເຮົາເຫັນ ການສ້າງເຂື່ອນ ການສ້າງທາງຣົຖໄຟ ພວກເຮົາຮູ້ຂ່າວວ່າ ກ່ອນຈະສ້າງ ບໍ່ມີໃຜ ໄດ້ປຶກສາຫາລື ກັບປະຊາຊົນເຫລົ່ານີ້ ກ່ຽວກັບ ໂຄງການຕ່າງໆນັ້ນເລີຍ ບໍ່ຫາລື ແລະ ກໍບໍ່ບອກ ໃຫ້ພວກເຂົາເຈົ້າ ຮູ້ວ່າ ໂຄງການນັ້ນ ຈະສົ່ງຜົນກະທົບແນວໃດ ຈະໂຍກຍ້າຍ ປະຊາຊົນ ໄປຢູ່ໃສ ແລະ ພວກເຂົາເຈົ້າ ຄວນຈະໄດ້ຮັບຄ່າ ຊົດເຊີຍເທົ່າໃດ.”
ເຈົ້າໜ້າທີ່ ອົງການດ້ານສິທທິມະນຸສ ອີກທ່ານນຶ່ງ ກໍເວົ້າວ່າ:
" ເມື່ອເວົ້າເຖິງ ການຫຼຸດຜ່ອນ ຄວາມທຸກຍາກ ຜ່ານມາ ຣັຖບານລາວ ບໍ່ໄດ້ຮັບຟັງ ຄວາມຄິດຄວາມເຫັນ ຂອງປະຊາຊົນ ທີ່ທຸກຍາກ ນັ້ນເລີຍ ສະນັ້ນ ພວກເຮົາ ຈຶ່ງຂໍຮຽກຮ້ອງ ໃຫ້ ຜູ້ຣາຍງານ ພິເສດ ສະຫະປະຊາຊາຕ ສຶກສາເບິ່ງຄັກໆ ວ່າ ນະໂຍບາຍ ທີ່ບໍ່ຖືກຕ້ອງແບບນັ້ນ ຍັງຈະສືບຕໍ່ ຈຳກັດ ການມີສ່ວນຮ່ວມ ຂອງປະຊາຊົນລາວ ທີ່ທຸກຍາກນັ້ນ ຫລືບໍ່. "
ນອກຈາກນີ້ ຍັງມີບັນຫາໂຄງການລົງທຶນ ແລະ ໂຄງການກໍ່ສ້າງຕ່າງໆ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບ ໂດຍຕຣົງ ຕໍ່ປະຊາຊົນ ຜູ້ທຸກຍາກ ໃນລາວ, ແຕ່ເຈົ້າຂອງ ໂຄງການເຫລົ່ານັ້ນ ກໍຍັງສືບຕໍ່ ດຳເນີນໄປ ໂດຍທີ່ ບໍ່ໄດ້ປຶກສາຫາລື ກັບປະຊາຊົນ ຜູ້ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບນັ້ນເລີຍ ເທົ່າທີ່ຄວນ.
ຕໍ່ບັນຫາດັ່ງກ່າວ ປະຊາຊົນຜູ້ທີ່ໄດ້ຮັບຜົລກະທົບ ກໍຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຣັຖບານ ຄວນເປີດໂອກາດ ໃຫ້ປະຊາຊົນ ມີສ່ວນຮ່ວມ ໃນການອອກຄຳຄິດຄຳເຫັນ ກ່ຽວກັບ ໂຄງການພັທນາຕ່າງໆ ເຫລົ່ານັ້ນ.
ພ້ອມດຽວກັນນັ້ນ, ໂດຍທົ່ວໄປ ອົງການສິທທິມະນຸສ ສາກົລ ຍັງຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າ ປະຊາຊົນ ໃນປະເທດລາວ ຍັງບໍ່ມີສິທ ບໍ່ມີສຽງ ໃນການປາກເວົ້າ, ການອອກຂ່າວ, ການໂຮມຊຸມນຸມ ແລະ ການຈັດຕັ້ງ ສະມາຄົມ ຂອງພວກຕົນ.
ອົງການນິຣະໂທສກັມສາກົລ ຣາຍງານວ່າ ປະເທດລາວ ຍັງບໍ່ມີການນັບຖື ສິທທິມະນຸສ ການນັບຖືສິທທິມະນຸສ ຢູ່ລາວ ຍັງອ່ອນແອ ທາງດ້ານກົດໝາຍ ແລະ ທາງດ້ານການປະຕິບັດໂຕຈິງ ຜ່ານມາ, ເຈົ້າໜ້າທີ່ ທາງການລາວ ກໍໄດ້ປະຕິຮູບກົດໝາຍ ບາງຢ່າງລວມທັງ ກົດໝາຍອາຍາ, ແຕ່ກໍຍັງບໍ່ປະຕິບັດ ກົດໝາຍເຫຼົ່ານັ້ນກໍຍັງຢູ່ໃນຂອບເຂດຈຳກັດ.
ມີການຈັດຕັ້ງ ກອງປະຊຸມທົບທວນຄືນ ການນັບຖືສິທທິມະນຸສ ຢູ່ລາວ ຫຼາຍຄັ້ງ ແຕ່ ກໍຍັງມີການຈຳກັດສິທເສຣີພາບ ໃນການປາກເວົ້າ, ອອກຂ່າວ, ໂຮມຊຸມນຸມ, ແລະ ຍັງມີກັກຂັງ ແລະ ທໍຣະມານປະຊາຊົນລາວ ທີ່ຕຳນິຕິຕຽນຣັຖບານ.
ກົດໝາຍກໍອະນຸຍາດ ໃຫ້ຣັຖບານລ່ວງລໍ້າສິທທິ ຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ຕຳຣວດກໍຈັບ ແລະກັກຂັງປະຊາຊົນ ໂດຍທີ່ອ້າງວ່າພວກເຂົາ ມີເຈຕະນາສ້າງຄວາມບໍ່ສງົບ ໃນສັງຄົມ.
ດຳຣັຖວ່າດ້ວຍສະມາຄົມ ທີ່ປະກາດໃຊ້ໃນວັນທີ່ 15 ເດືອນພຶສຈິກາ ປີ 2017 ນັ້ນ, ກໍໃຫ້ສິທ ແລະ ອຳນາດ ແກ່ຣັຖບານ ສາມາດຄວບຄຸມການຈັດຕັ້ງ ແລະ ການດຳເນີນງານ ຂອງສະມາຄົມ ແລະ ອົງການຕ່າງໆ ໃນປະເທສລາວ.
ຣັຖບານມີສິທ ຕິດຕາມ ການເຄື່ອນໄຫວ ທັງທາງດ້ານການເງິນ ແລະ ວຽກງານ ຂອງສະມາຄົມ ແລະ ອົງການຢ່າງໃກ້ຊິດ, ມີສິທປະຕິບັດວິນັຍ ແລະ ລົງໂທດ ອົງການ ທີ່ບໍ່ປະຕິບັດຕາມ ດຳຣັຖດັ່ງກ່າວ.
ນອກຈາກນີ້ ດຳຣັຖ 327 ກໍໃຫ້ສິທແກ່ຣັຖບານ ມີສິທປັບໃໝ, ລົງໂທດ ແລະ ສຶກສາອົບຮົມ ປະຊາຊົນລາວ ຜູ້ໃຊ້ອິນເຕີຣ໌ເນັຕ, ຜູ້ລົງຂ່າວ, ຮູບ, ວີດີໂອ ແລະ ອອກຄວາມຄິດ ຄວາມເຫັນ ໃນສື່ສັງຄົມອອນລາຍນ໌ ແລະ ອື່ນໆ.
ກົດໝາຍອາຍາ ມາດຕຣາ 65 ກໍບົ່ງໄວ້ວ່າ ຜູ້ໂຄສະນາ ຕໍ່ຕ້ານສາທາຣະນະຣັຖ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ຈະຖືກປັບໃໝ ໃນລະຫວ່າງ 5 ແສນກີບ ແລະ 10 ລ້ານກີບ, ແລະ ຈະຖືກລົງໂທດ ຈຳຄຸກ ໃນລະຫວ່າງ 1 ປີ ເຖິງ 5 ປີ.
ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີ ໄດ້ພະຍາຍາມ ຕິດຕໍ່ຫາເຈົ້າໜ້າທີ່ ທາງການລາວຫຼາຍຄັ້ງ ເພື່ອຖາມຄຳເຫັນກ່ຽວກັບເຣື່ອງ ການປະຕິບັດສິທທິມະນຸສ ໃນລາວ, ແຕ່ ເຈົ້າໜ້າທີ່ປະຕິເສດ ທີ່ຈະໃຫ້ຄຳເຫັນ ໃນເຣື່ອງນີ້.