Ereb dunyasi néme üchün Uyghurlarning peryadigha qulaq salmidi
2011.07.18
Buningdin ikki yil ilgiri, ürümchide yüz bergen xitay da'irilirige qarshi naraziliq namayishi we uningdin kéyin otturigha chiqqan qanliq weqelerni gherb metbu'atliri axbaratchiliqning terepsizlik prinsipliri boyiche, dunya jama'itige yetküzüshke tirishti we buning bilen Uyghur mesilisi bir-ikki heptigiche dunyaning küntertipini igilidi. Gerche ürümchidiki qanliq weqe islam dunyasidimu küchlük inkas qozghighan bolsimu, lékin türkiyidin bashqa musulman elliridiki, bolupmu ottura sherq döletliridiki metbu'atlarning we gézitchilerning bu paji'elerge yéterlik obyéktip pozitsiye tutqanliqidin éghiz échish tolimu qiyin.
10 Nechche yil ottura sherq elliride gézitchilik qilghan, musulman dunyasining mesililiri heqqide nahayiti köp qelem tewretken, misirda tughulghan amérikiliq gézitchi mona éltahawiy amérikida chiqidighan “Xaffington pochtisi” gézitide élan qilin'ghan, “Eger Uyghurlar buddist, xitay isra'il bolup qalghan bolsichu?” mawzuluq maqaliside Uyghurlarning ereblerning neziride, xata düshmen'ge qarshi chiqqanliqini tilgha élip:
“Gherb elliri Uyghurlarning dert-peryadigha qulaq salmighanmu bolsun, undaqta, ularning musulman qérindashliri nede? bu musulmanlarning Uyghurlar üchün, kommunist xitaydin ibaret dinsiz mustebitke qarshi pütün dunyada naraziliq namayishi élip bérishi üchün obdan purset emesmidi? bu yerdiki asasliq mesile, Uyghurlarning pelestinlik, xitayning isra'il bolup qalmighanliqida. Köpligen musulmanlar, bolupmu ereb musulmanliri peqet amérika bilen isra'iliyiningla yéghirini körüshke adetlinip qalghan” dep yazidu.
Kanadada chiqidighan “Dölet pochtisi” gézitining birdin-bir musulman yazghuchisi tarék fatahning, mezkur gézittiki “Musulman dunyasidiki ikki xil ölchem” namliq maqaliside, gérmaniyide iranliq bir musulman ayal öltürülgende, misir we iranning tewrep ketkenlikini, 100 din oshuq musulman Uyghur qirghinchiliqqa uchrap öltürülgende bolsa, qahire, karachi we téhranlarda xitaygha qarshi sadalarning chiqmighanliqi, hetta iranning diniy lideri ayatulla aliy haménéy bilen misirning diniy lideri sheyx yüsüf el-qardawilerning Uyghurlarning dat-peryadlirigha dégendek qulaq salmighanliqini eskertip:
“Bu qétim ereb dunyasi xitayning téximu toluq ishenchige érishti. Musulmanlarning qirghinchiliqqa uchrighan qérindashlirining yénida yer almastin, belki qanxor qatilning teripide turushi ümmetchilik eqidisige zit. Lékin bu tunji qétimliq emes. Kosowo bilen sérbiye otturisida urush partlighanda, musulmanlar kosowaliq qérindashlirini zulumgha uchrighuchi emes, belki amérikining jasusliri dep qarilidi. Téxi yéqindila sudanning darfur rayonida ereb millitanliri qara tenlik musulmanlargha irqiy qirghinchiliq qilghanda, musulman dunyasi süküt qilip turdi. Heqiqeten, musulmanlarning köpliri amérika bilen isra'iliyiningla yéghirini körüshke amraq. Eger isra'iliye Uyghurlarning wetinige basturup kirgen bolsa idi, belkim u chaghda, musulman dunyasi uyqidin oyghan'ghan we alla-towa kötürüp,naraziliq namayishlirini bashliwetken bolar idi” dep yazidu.