Élshat hesen: “Xitayning étibar bérish siyasiti arqiliq xitay köchmenlirining könglini tindurmaqchi”

Xitay hökümet metbu'atliridin “Xelq” torining 14-awghust xewer qilishiche, yéqinda xitay döletlik maliye ministirliqi, tamozhna idarisi we baj idarisi birleshme uqturush chiqirip, gherbni échish qurulushigha qatnashqan shirketlerge qaritilghan baj étibar bérish siyasitining yene 2020-yili 31-dékabirghiche uzartilghanliqini élan qilghan.

Xoten we qeshqerde yüz bergen hujum qilish weqeliridin kéyin, 16-awghust korlida échilghan “Köchme nopuslargha mulazimet qilish yighini” da, Uyghur aptonom rayonluq hökümet da'iriliri yéngi qarar maqullap, rayondiki köchme nopuslarningmu yerlik nopustikiler behrimen boluwatqan ijtima'iy parawanliq siyasitidin oxshash derijide behrimen bolidighanliqini uqturdi.

Yighinda Uyghur aptonom rayonida élip bériliwatqan “Halqima tereqqiyat qurulushi” ning éhtiyaji sewebidin rayon'gha bundin kéyin kélidighan köchme nopuslarning téximu köpiyidighanliqi tekitlen'gen we “Köchme nopustikilerning rayondiki menpe'iti we bixeterlikige kapaletlik qilinip, ulargha shinjangda xatirjem yashash pursiti yaritip bérish, köchme nopustikilerning yerlik nopustikiler érishken barliq ijtima'iy parawanliqlardin oxshash behrimen bolushini kapaletke ige qilish” telep qilin'ghan.

Chet'ellerdiki siyasiy analizchilardin élshat hesen ependi ziyaritimizni qobul qilip, xitay hökümitining rayonda yürgüzüwatqan barliq étibar bérish siyasitining yillardin buyan sherqiy türkistan'gha yerlishiwatqan xitay köchmenlirining menpe'itini chiqish qilip kelgenlikini ilgiri sürdi.

Élshat ependi rayondiki Uyghurlarning xitay hökümiti yolgha qoyghan bajda étibar bérish siyasitidin behrimen bolalmaydighanliqini bildürüp, bajda étibar bérish siyasitining rayondiki bayliqlarni échish we paydilinish hoquqini öz élikige éliwalghan xitay shirketlirining menpe'iti üchün chiqirilghanliqini tekitlidi.

Élshat ependi yene, Uyghur aptonom rayon da'irilirining xoten we qeshqerde yüz bergen xitay puqralirigha hujum qilish weqesidin kéyin, köchmen nopustikilerning yerlik nopustikiler bilen oxshash parawanliqtin behrimen bolidighanliqini uqturush hemde hujumlardin kéyin wehime ichide qélip, rayondin kétishni qarar qilghan xitay köchmenlirini rayondiki imtiyazlargha jelp qilish arqiliq ularni rayidin yandurush, shundaqla téximu köpligen xitay puqralirini sherqiy türkistan'gha kélip yerlishishke jelp qilish ikenlikini bildürdi.

Uyghur aptonom rayon da'iriliri xoten hem qeshqerde yüz bergen hujum qilish weqeliridin kéyin, weqeni “Térrorluq” bilen eyiblep, rayonda “Térrorluq we zorawanliq jinayetlirige qaratmiliq zerbe béridighanliqi” ni bildürgen idi.

Élshat ependi xitay da'irilirining xoten hem qeshqer weqesidin kéyin, bir tereptin rayonda térrorluqqa zerbe béridighanliqini tekitlep, Uyghurlargha heywe qilip, xitay köchmenlirining könglini emin tapturushqa urunsa, yene bir tereptin bu xil étibar bérish siyasetlirini yolgha qoyush arqiliq xitay köchmenlirini sherqiy türkistan'gha jelp qilip, rayonda xitay köchmenlirini nopusini köpeytip, Uyghurlarni öz zéminidiki az sanliqlargha aylandurush meqsitige yétish ikenlikini, emma xitay hökümitining bu xil siyasetliri sherqiy türkistan Uyghurlirining xitay hökümitige bolghan naraziliqlirini téximu kücheytip, Uyghurlarning radikal qarshiliqliri hem hujumlirining téximu köpiyishini keltürüp chiqiridighanliqini tekitlidi.