2012-Yili xitayning siyasiy we iqtisadiy weziyiti qandaq bolidu?

Mutexessisler emdi xitayning 2012-yilidiki siyasiy, iqtisadiy weziyiti üstide analizlar élan qilmaqta.

Gérmaniye dolqunliri radi'osi 31-dékabir küni gérmaniyining bir qisim metbu'atlirida élan qilin'ghan xitayning 2012-yilidiki siyasiy, iqtisadiy weziyitige munasiwetlik tehlillerni köchürüp élan qildi. Bularning ichide iqtisad gézitige bérilgen “2012-Yili xitayning siyasiy we iqtisadiy weziyiti” namliq maqale diqqetni tartti. Maqalide, xitayning 2012-yilida iqtisadiy jehettin dawamliq chékinish basquchigha qedem qoyidighanliqi, siyasiy jehette hakimiyette rehber almishish yüz béridighanliqi, 2012-yili yene xitayda téximu nurghun qarshiliqlarning meydan'gha kélidighanliqi bayan qilin'ghan. Bezi analizchilar 2011-yiligha qarighanda, Uyghur we tibet rayonliridiki qarshiliqlarning 2012-yili yene bir baldaq yüksilish éhtimali mewjutluqini ilgiri sürmekte.

Maqalining muqeddimiside, xitaydiki hakimiyet almishish mesilisi otturigha qoyulghan bolup, 2012-yili hazirqi xitay re'isi xu jintawning ornigha li kéchyang, wén jyabawning ornigha shi jinpingning teyinlinidighanliqi, bu yéngi rehberler wezipige olturghan dewrlerde xitayda siyasiy tüzülme islahatining yüz bérish éhtimali yoqluqi, bir partiyilik mustebit tüzümning dawamlishidighanliqi, buninggha mas halda qarshiliqlarningmu köpiyidighanliqi bayan qilindi.

“2012-Yili xitayning siyasiy we iqtisadiy weziyiti” namliq maqalide yene iqtisadiy tereqqiyat mesilisi üstide tehliller yürgüzülüp, xitayda iqtisadning éshishi 2009-yili 11% bolghan bolsa, 2010-yili 10% ke töwenligenliki, 2011-yilining axirigha kelgende 9% ke chüshüp xitay emeldarlirini sarasimige salghanliqi, 2012-yilliri 8% etrapida dawam qilishi mumkinliki, buning bilen xitayda peyda bolghan ishsizliq, mal bahasining örlishi, turmush parawanliqining örlimesliki qatarliq mesililerning xitay merkizi komitétidikilerning béshini qaturidighan mesilige aylinidighanliqi otturigha qoyuldi. Mesilining yaman bolghan teripi, xitaydin mal zakaz qiliwatqan nurghunlighan gherb elliri téxi iqtisadiy krizistin qutulup bolalmighan, zakaz qilidighan mal miqdari 2011-yili körünerlik töwenligen, nurghunlighan gherb karxaniliri xitaydin chékinip chiqiwatqan bolup, bu hal xitaydiki ishsizliqni yenimu éghirlashturup, qarshiliq heriketlirining kölimini kéngeytish rolini öteydiken.

Munasiwetlik xewerlerde bayan qilinishiche, xitay hökümiti siyasiy jehette dawalghush dewrige qedem qoyghan, iqtisadiy jehette chékinish basquchigha kirgen, exlaqiy jehette yimirilish dewride yashawatqan bolsimu, herbiy sahege üzlüksiz meblegh sélishni kücheytmekte. Buningdin xitayning barliq ichki qarshiliqlarni, barliq selbiy amillarni sirtqa bolghan tajawuzchiliq urushigha tayinip bir terep qilishni közlewatqanliqi perez qilinmaqta. Xitay herbiy septiki mutexessisler, marshallar öz yazmiliri we nutuqlirida urush teyyarliqini kücheytishni muhim nuqta qilip tekitlep, xitayning xelq'arada dewr sürüwatqan “Dunya tinchliqi”, “Rayon bixeterliki” qatarliq idé'ologiyining zeherlishige uchrap, qaymuqup qélishqa bolmaydighanliqini agahlandurulmaqta.

30-Dékabir küni yershari waqti torida élan qilin'ghan “Mutexessisler pikir almashturdi, junggo nedin kélip nege baridu?” namliq maqalide körsitilishiche, bu yil dékabir ichide xitay terep 50 neper mutexessisni teklip qilip, xitayning herbiy ishlar, iqtisad, jem'iyet, medeniyet saheside pikir almashturghuzghan. Xitaydiki yuqiri derijilik tetqiqat orunliridin yighilghan bu mutexessislerning beziliri, xitayning tajawuzchiliq urushidin saqlinalmaydighanliqini, amérika bilen xitay qarimaqqa yaxshidek körünsimu, axirqi hésabta böre bilen qoyning bir dastixandin tamaq yéyelmeydighanliqini, xitay dölitining herqachan urushqa hazir turushi kéreklikini tekitleshken.

Fransiye awazi radi'osining 31-dékabirdiki “Xitayning aygha chiqish pilani” namliq maqaliside körsitilishiche, xitay hökümiti herbiy sélinmini barghanséri ashuruwatqan bolup, xitay döliti pat arida gumran bolidighan bir dölet halida emes, belki barghanséri küchiyidighan bir dölet siyaqida eskiriy quwwitini yükseltip, déngizdin alem qatnishighiche, hetta aygha chiqishqiche bolghan pilanlarni tüzüp, uni ijra qilip méngiwatqanliqini otturigha qoyghan.

“2012-Yili xitayning siyasiy we iqtisadiy weziyiti” namliq maqalide, xitayning yéngi rehberlik qatlimining 2012-yilidin kéyin éghir sinaqlargha duch kélidighanliqi, iqtisadiy chékinish bilen birge, hessilep küchiyidighan ichki qarshiliqlarni yéngishning müshküllüki körsitilgen. Maqalide gherbtiki mutexessisler üchün ortaq bolghan bir qarashning 2012-yilidin bashlap “Xitayda iqtisad chékinidu, qarshiliqlar barghanséri köpiyidu” dégendin ibaret bolghanliqi qeyt qilin'ghan.