Хитай - японийә оттурисидики тиркишишниң маһийити земин һоқуқи мәсилиси - қануний мәсилә

Һазир сериқ деңизда америка билән җәнубий корийиниң бирләшмә һәрбий мәшиқи давамлишиватиду. Бу даиридә терикишиш һалитидә туруватқан японийә - хитай мунасивитидә, бүгүн йәнә бир давалғуш йүз бәрди. Худди учур васитилири ейтқандәк, һазирқи хитай - японийә оттурисидики тиркишишниң маһийити земин һоқуқи мәсилиси, йәни қануний мәсилә. Һазирқи әһвалдин қариғанда, аз дегәндә йәнә бир һәптигичә, хитай билән японийә оттурисида, өз - ара сөзлишидиған мунасивәт әслигә келиши натайин. Дуня һазир хитай - японийә мунасивитидики йеңи өзгиришләрни йеқиндин көзәтмәктә.

Хитай бүгүн японийини мунасивәтни яхшилаш үчүн тиришчанлиқ көрсүтишкә чақирди

Шинхуа агентлиқиниң баян қилишичә, хитай ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси җяң йү бүгүн 'әгәр японийә һәқиқәтән хитай билән мунасивитини яхшилашни халиса, икки дөләт мунасивитини яхшилаш үчүн дәрһал тиришчанлиқ көрситишини үмид қилимиз' дәп җакарлиди.

Әмма японийиниң буниңға қайтурған инкаси башқичә. Бирләшмә агентлиқниң токйодин баян қилишичә, бүгүн японийә баш министири наото кан келәр һәптидә өткүзүлидиған асия - явропа алий дәриҗилик учришишида, хитай баш министири вен җябав билән көрүшүш пилани йоқлуқини җакарлиди. Әслидә, 10‏ - айниң 4‏ -, 5‏ - күнлири брюсселда өткүзүлидиған асия - явропа дөләт башлиқлириниң алий дәриҗилик учришишида, хитай билән японийә дөләт башлиқлириға көрүшүш вә сөһбәтлишиш пурсити болатти.

Хәвәрдә ейтилишичә, буниңдин бурун, японийә тәрәп хитай кемисиниң капитанини қоюп берип, хитайниң тәлипини қандурғандин кейин, хитай йәнә японийидин бу вәқә үчүн әпу сорашни вә төләм беришини тәләп қилип, японийиниң қаршилиқини қозғиған иди.

Хитайлар билән японлар арисидики кәйпият қаршилиқи кәскинләшти

"Хитайға нәзәр" тор гезитиниң баян қилишичә, хитайлар билән японлар арисидики кәйпият қаршилиқи кәскинләшти. Хоңкоңда түнүгүн 200 адәм японийиниң хоңкоңда турушлуқ әлчиханиси алдиға берип хитай кемисиниң капитанидин әпу сорашни тәләп қилди. японийә нагасаки шәһәрчисиниң һөкүмәт даирилириму, хитай кемилириниң сенкаку араллири әтрапиға кәлмәсликини, кәлгәнлири дәрһал қайтип кетиши лазимлиқини җакарлиди. Нагасаки аһалилири йәнә, буниңдин бурун йүз бәргән кемә соқулуш вәқәсигә даир барлиқ рәсимлик хатириләрни дуняға елан қилип хитайни паш қилишни тәләп қилди.

Америкиниң сенкаку араллириниң земин һоқуқи һәққидики ениқлимиси хитайни ойға салди

Америка авазиниң баян қилишичә, америка ташқи ишлар министири һиларий клинтон буниңдин икки күн бурун "сенкаку араллири америка - японийә бихәтәрлик келишиминиң даиридики араллар, бу аралларниң игилик һоқуқи японийигә тәвә" дәп җакарлиған иди. Америкиниң сенкаку араллириниң һоқуқи һәққидики ениқлимиси хитайни чоңқур ойға салди. Шәрқий - җәнубий асия дөләтлири иттипақиму, шәрқий деңиздики араллар мәсилисидә йеңи баянат елан қилип, әгәр хитай шәрқи деңиздики аралларға кеңәймичилик қилса, америка вә японийә билән бирликтә хитайға қарши туридиғанлиқини җакарлиди.

Сенкаку араллирини "әзәлдин хитайниң земини" дегән гәп мат болди

Б б с ниң баян қилишичә, мушу айниң бешида, сенкаку араллири әтрапида хитай кемиси билән японийиниң чарлаш кемилири соқулуп кәткән вәқә йүз бәргәндин кейин, хитай ташқи ишлар министирлиқи бу аралларни "әзәлдин хитайниң земини" дәп җакарлап келиватқан иди. японийә хузи телевизийә истансиси бүгүн, Сенкаку араллириниң игилик һоқуқи тоғрисидики бир тарихий һөҗҗәтни ашкарилап Хитайни мат қилди.

Японийә хузи телевизийиси елан қилған бу хитайчә тарихий һөҗҗәт, җуңхуа мингониң японийиниң нагасаки шәһәрчисидә турушлуқ әлчиси феңюәнниң, 1920 ‏ - йили 5‏ - айниң 20 ‏ - күни японийә даирилиригә язған тәшәккүрнамиси болуп, униңда "мингониң 8‏ - йили қишта, җуңхуа мингониң фуҗйән өлкисилик 31 нәпәр белиқчи деңиз чапқуниға учрап, японийиниң җйәнгедав(сенкаку) араллирида ләйләп қалғанда, япон империйисиниң деңиз қисимлири уларни хәтәрдин сақлап қелип, давалап қутқузғанлиқиға алаһидә тәшәккүр билдүримиз" дәп йезилған.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.