Sabiq adwokat: "sherqi türkistanda xun heqqi tölem pulidimu milliy tengsizlik bar"
2011.02.16

Emma, xitay dölitidiki mesililer, hökümler we ijra'atlar, qanundiki yuqiriqi maddilarning peqet quruq sho'ardin bashqa nerse emeslikini tekrar-tekrar halda ispatlimaqta. Yéqinda aqsudiki awat nahiyilik sot mehkimisi melum bir qatilliq weqeside ölgen bir Uyghur yashning xun heqqi üchün 5000 yüen tölem puli bérish hökümini chiqarghan. Mana bu yuqiriqidek tengsizliklerning peqetla bir misalidur.
Uyghur élide milliy tengsizlikning jem'iyetning herqaysi qatlam we herqaysi saheliride omumyüzlük mewjut ikenliki, Uyghur pa'aliyetchilirining doklatlirida köp qétimliq tekitlen'gen bir mesilidur. Emma, bu tengsizlikning, xitay sot hökümliridiki xun heqqi tölem pulidimu mewjut ikenliki konkrét tilgha élin'ghan emes. Yéqinda radi'omizgha kelgen bir inkasta mana buninggha alaqidar bir pakit otturigha chiqti.
5-Iyul weqeside ölgen xitay puqraliri üchün, xitay hökümiti 200 ming yüendin tölem puli bergen idi. Undaqta, xitay qanunida xun heqqi qandaq békitilidu? Uyghur élide xun heqqidimu milliy tengsizlik mewjutmu, biz bu so'allirimizgha jawab tépish üchün, sabiq adwokat bextiyar ependini ziyaret qilduq.
Nöwette norwégiyide yashawatqan bextiyarning bildürüshiche, xitay qanunida xun heqqi ölgüchi tewe bolghan sheher yaki rayonning otturiche kishi béshi kirimige qarap bérilidu. Gerche xitayning qanunlirida, milletlerning xun heqqi perqliq dep békitilmigen bolsimu, ikki milletning iqtisadi orni, ikki millet topliship olturaqlashqan rayonlarning iqtisadiy sewiyisi oxshash bolmighanliqi üchün, tebi'iy halda, ikki milletning xun heqqidimu tengsizlik kélip chiqqan. Bu tengsizlik yéqinda radi'omiz ziyaritini qobul qilghan bir erzdarning sot meydanidiki shikayetliridimu ashkarilan'ghan idi.
5-Iyul weqeside ölgen xitaylar bilen aqsudiki bir qatilliq weqeside ölgen Uyghur yash üchün bérilgen xun heqqide sélishturghusiz derijide perq körülmekte. Elwette, ikki weqening xaraktér jehettin tamamen perqliq ikenliki éniq, emma, netije nuqtisidin her ikkiside oxshashla, insan hayatidin ibaret qimmetlik bir barliq mewjutluqini yoqatqan. Mana bu misaldiki bir xitay puqrasining xun heqqi, bir Uyghur puqrasining xun heqqining 40 hessisige teng kelgen.