Amérika Uyghurliri 2019-yilliq noruz bayrimini birlikte qutlidi

Muxbirimiz eziz
2019.03.25
noruz-2019-amerika-1.jpg Amérikining wirjiniye shtatining fayirfaks shehiride ötküzülgen noruz pa'aliyitide Uyghur sebiylirining usuli. 2019-Yili 23-mart.
RFA

Muhajirettiki Uyghurlar yillardin buyan kolléktip qutlap kéliwatqan pa'aliyetlerning biri Uyghur en'eniwi medeniyitidiki muhim bayramlardin bolghan noruz bayrimi bolup hésablinidu. 2019-Yilliq noruz bayrimimu shu qatarda amérikadiki Uyghur jama'itige xizmet we turmush aldirashliqida bir qétim jem bolup, bu xasiyetlik bayramni birlikte qutlashni nésip qildi.

Amérika Uyghur birleshmisining biwasite teshkillishi bilen bu qétimqi noruz pa'aliyiti 23-mart küni kechte fayirfaks shehiridiki shérwud jama'et merkizide ötküzüldi. Pa'aliyetning kech sa'et altide bashlinidighanliqi élan qilin'ghan bolsimu, sa'et beshtila merkezning zali Uyghurlarning dostane salamliri, balilarning shoxluq we xushalliq ariliship ketken chuqanliri, xanim-qizlarning renggareng Uyghurche kiyimliri bilen qoyuq bayramliq tüske ige bolushqa bashlidi. Uyghur jama'itining moysipitliri we bir qisim jama'et erbabliri bolsa bügünki pa'aliyetning sölitini téximu ashurghan idi.

Köpchilik teqezza bolghan noruzluq pa'aliyet resmiy bashlan'ghanda adette nechche yüz kishi bimalal sighidighan bu zalgha kelgen Uyghur jama'itining köplükidin bir qisim kishilerge orun yétishmey qaldi. Bosh orun qalmighanliqtin kéyin kelgenlerning bir qismi ilajsiz öre turushqa mejbur boldi. Amérika tashqi ishlar ministirliqidin, shundaqla aq saraydin kelgen bir qisim amérika hökümet xadimlirimu méhmanlar qataridin orun élip, Uyghur jama'itining bir qismi bolup ketken idi. Uyghurlarning kolléktip pa'aliyetliride herqachan kem bolmaydighan mezzilik Uyghur ta'amliri we bu qétimqi pa'aliyet üchün alahide raslan'ghan “Noruz éshi” bolsa Uyghurluq hidliri bilen hemmila kishining maxtishigha sazawer bolmaqta idi.

Bu qétimqi pa'aliyetning riyasetchiliridin elpida éltebir we irade qeshqiri sehnige chiqip bügünki pa'aliyetning resmiy bashlan'ghanliqini élan qilghanda pütün zaldikiler qizghin alqish yangratti. Pa'aliyet da'imqidek aldi bilen amérikadiki Uyghurlargha quchaq achqan we ulargha yéngi hayatliq makani bexsh etken amérikaning dölet shé'irini oqush bilen bashlandi. Fayirfaks shehiridiki “Ghemguzar ana” ana til mektipining on yashliq oqughuchisi oghuzxan esetning orunlishida amérikaning dölet shé'iri éytilghanda pütün zaldikiler orunliridin turup hörmet bildürdi.

Arqidin Uyghur ösmürliridin hemze barat “Sherqiy türkistan istiqlal marshi” ni déklamatsiye qilip muhajirettiki Uyghurlarning iradisini we ana yurtigha bolghan söygüsini ipadiligende zaldiki méhmanlar bu shakichikke yene bir qétim alqish yangratti.

Shuningdin kéyin amérika Uyghur birleshmisining re'isi élshat hesen söz élip muhajirettiki Uyghurlarning noruz bayrimini qizghin tebrikleydighanliqini bildürdi. U Uyghur diyaridiki hemmila jayni qaplighan lagérlar mesilisining Uyghurlarni siyasiy, medeniyet, iqtisad, milliy we diniy kimlik jehette eng chongqur halaketke qistawatqanliqini, nöwette pütkül Uyghurlarning ölüm yoligha toghra kéliwatqanliqini janliq misallar bilen bayan qilip, muhajirettiki Uyghurlarni bu jehette qolidin kélidighan barliq tirishchanliqlarni körsitishke chaqirdi.

Shuningdin kéyin muhajirettiki Uyghur dawasida yillardin béri zor tirishchanliqlarni körsitip kelgen rabiye qadir xanim sözge teklip qilindi. Rabiye qadir xanim bügünkidek pütkül Uyghurlar matemdar boluwatqan hazirqi peytte mushu xildiki pa'aliyetler arqiliq Uyghurlarning iradisini namayan qilish lazimliqini, shundaqla Uyghurlarni ortaq düshmen'ge qarshi uyultashtek ittipaqlashturushta bu xil pa'aliyetlerning kem bolsa bolmaydighanliqini alahide tekitlidi.

Arqidin Uyghur siyasiy pa'aliyetchiliridin ömer qanat, zubeyre shemshidin, roshen abbas, süreyye qeshqiri qatarliqlar shuningdek amérikadiki Uyghur yashliridin lagér shahiti méhrigül tursun, “Uyghur karxanichilar tori” ning qurghuchisi quzzat altay qatarliqlar arqimu-arqidin sözge chiqip nöwettiki Uyghurlar omumyüzlük milliy kiriziske duch kéliwatqanda qilishqa tégishlik ishlar heqqide söz qildi. Shuningdek köpchilikni 6-aprél küni washin'gton shehiride ötküzülmekchi bolghan zor kölemlik namayishqa qatnishishqa chaqiriq qildi.

Ariliqta biz rabiye qadir xanimni ayrim ziyaret qilip, uningdin bu qétimqi noruz pa'aliyitide hés qilghanliri toghriliq soriduq. Bügünki pa'aliyetke kelgen adem sanining ötken yillardin buyan ötküzülüp kelgen herqandaq pa'aliyettikidin köp ikenlikini alahide tekitligen rabiye qadir xanim bu halning yene bir yaqtin muhajirettiki Uyghurlarning ilgirikidin zor derijide oyghan'ghanliqining ipadisi, dep qaraydighanliqini bildürdi.

Bu qétimqi pa'aliyetke alahide mezmun qoshqan yene bir amil “Ghemguzar ana” ana til mektipidiki Uyghur gödeklirining orunlishidiki Uyghur ussuli boldi. Muhajirettiki yat zéminda tughulup ösken Uyghur sebilirining tatliq heriketliri bilen orundighan Uyghurche ussul méhmanlarning köngül tarini yene bir qétim chékip, Uyghur medeniyitining güzellikidin yarqin bir sehipini namayan qilmaqta idi.

Pa'aliyet ishtirakchiliridin bir qisim Uyghur yashliri we ottura yashliq ezimetlerning orunlishidiki “Bizning naxshimiz” namliq naxsha yangrighanda méhmanlarning keypiyati yene bir qétim yuqiri pellige kötürüldi. Uyghur muzikisi, Uyghur tili we Uyghur rohi mujessem bolghan bu naxsha arqiliq muhajirettiki Uyghurlarning qaytmas iradisi yene bir qétim namayan qilindi.

Amérikadiki Uyghurlarning eng deslepki birnechche a'ilidin hazirqidek nechche yüzligen kishi bir yerge jem bolup pa'aliyet qilghudek halgha kélishide belgilik rol oynighan amérika Uyghur birleshmisining bésip ötken musapisimu bügünki noruz pa'aliyitide alahide eslendi. Shu qatarda amérika Uyghur birleshmiside hazirghiche re'islik wezipisini ötigen sabiq re'isler sehnige teklip qilinip ulargha gül sowgha qilin'ghanda köpchilik qizghin alqish yangratti. Sabiq re'islerning bir-birlep ay-yultuzluq kök bayraqni péshanisige tegküzüp turup muhebbet bilen söyüshi noruz ehlining yürek tarini yene bir qétim qattiq chekti.

Pa'aliyet axirida biz amérika Uyghur birleshmisining re'isi élshat hesenni ayrim ziyaret qilduq. Biz uningdin muhajirettiki Uyghurlar üchün noruz bayrimining néme üchün muhim boluwatqanliqini sorighinimizda u wetendiki Uyghurlarning milliy medeniyiti yoqitish obyéktigha aylinip qéliwatqanda bundaq pa'aliyetlerni ötküzüshning özi zor ehmiyetke ige, dep qaraydighanliqini bildürdi.

Bügünki méhmanlar arisida biz amérikada belgilik shöhret qazan'ghan yazghuchi we karxanichi marjériy shé'ir xanimni uchrattuq. Biz uning bilen bu qétimqi pa'aliyet toghriliq sözleshkinimizde özining tunji qétim Uyghurlarning noruzluq pa'aliyitige ishtirak qilghanliqini sözlep kélip, Uyghur medeniyitining bu qeder mol mezmun'gha ige ikenlikidin bekmu heyran we xushal bolghanliqini bildürdi. U bu heqte mundaq dédi:

“Méning ismim marjériy shé'ir bolidu. Bügünki bu noruz tebrikige qatnashqanliqimdin bekmu söyündüm. Méni Uyghur jama'itidin beziler bu pa'aliyetke teklip qildi. Chünki men bu yerdiki köchmenlerning amérikigha yerleshkendin kéyin yaxshiraq xizmet tépiwélishigha yardimi bolsun üchün ulargha xalis halda in'gliz tili we igilik tiklesh yolliri heqqide ders bérip kéliwatimen. Bu qétimqi noruz pa'aliyiti qaltis yaxshi ötti. Men buningdin zor derijide zoq aldim. Orunlan'ghan muzikilar, sözlen'gen nutuqlar, shuningdek Uyghur a'ililirining bir yerge jem bolushi hösn üstige hösn qoshuptu. Halbuki, nöwette Uyghurlarning ashu derijide xitayning ziyankeshlikige uchrishi méni bekmu ghezeplendürüwatidu. Men özüm yehudiy, shunglashqa bashqa xelqlerning ziyankeshlikke uchrishini zinhar qayta körgüm yoq. Chünki “Xolukast” (yehudiy qirghinchiliqi) mezgilide biz bu xil ziyankeshlikni bashtin kechürgen. Shunga men qolumdin qanchilik kelse shunchilik qilay dep zulumgha uchrighan barche xelqler üchün dest turushni xalidim. Shunga Uyghurlarning bügünki katta bayrimi bolghan noruz pa'aliyitige qatnishalighanliqimdin bekmu xushal bolmaqtimen. Shunga men barghanliki yérimde hazirqi bu ziyankeshlik heqqide hemde buni qandaq qilip toxtatqili bolidighanliqi heqqide sözleymen.”

Pa'aliyet jeryanida Uyghur yashliri we ösmürliri orunlighan Uyghurche naxshilar birdek weten, millet we kelgüsi heqqidiki armanlar bilen baghlan'ghan idi. Méhmanlar 6-aprél künidiki zor namayishta uchrishishqa wediliship qiyalmasliq ichide xoshlashti.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.