Amérikada her on ademning toqquzi xitayni “Riqabetchi yaki düshmen” dep qaraydiken, undaqta siyasetchilerchu?

Xitay kompartiyisi, öz partiyesining 100 yilliqini tebriklewatqan daghdughiliq pa'aliyiti soda baziridiki chong ékranda körünüwatqan körünüsh. 2021-Yili 1-iyul, béyjing.

Amérikadiki bir qanche nopuzluq tetqiqat merkezliri élip barghan yéqinqi ray sinashlardin qarighanda amérika xelqining xitay heqqidiki köz qarishida zor özgirish meydan'gha kelgen.

Mesilen, “Pew” tetqiqat merkizi 2021-yili 2-ayda ep barghan tekshürüshidin ayan bolushiche, amérikidiki qoramigha yetken her on kishining toqquzi xitayni “Shérik emes, riqabetchi yaki düshmen” dep qaraydiken. Yene% 48 kishi bolsa “Xitayning küchini we tesirini cheklesh amérika tashqi siyasitining eng muhim nuqtisi bolushi kérek” dep qaraydiken. Xitaygha nisbeten menpiy köz qarashtikiler bolsa% 67 ke örligen bolup, téxi ikki yil awalla bu reqem 46 pirsent iken.

Amérikadiki tonulghan xitay ishliri mutexessisi gordon chang ependining qarishiche amérika jama'iti korona wirusidin kéyin xitayning heqiqiy yüzini tonup yetken. U mundaq deydu:

“Amérikaliqlar korona wirusining we xitaydin kéliwatqan fantinél dorilirining ölümge seweb bolghanliqini kördi. Ular xitayning amérikining shérikliri we ittipaqdashlirigha qiliwatqan zomigerlikini kördi. Xitayning amérikigha qarshi qiliwatqan teshwiqat heriketlirini kördi. Mana bular kishiler uzundin buyan körüshni ret qilip kelgen ré'alliqni körüsh üchün muhim burulush nuqtisi boldi.”

Amérika kor analitik ornining qurghuchisi, doktor andérs kormu amérikaliqlarning xitayning heriketlirige diqqet qilishigha seweb bolghan eng muhim amilning korona wirusi yuqumi bolghanliqini dédi. U élxet arqiliq qayturghan inkasida mundaq dédi:

“Hazirghiche 720000 din artuq amérikaliq bu wirus sewebidin hayatidin ayrildi, nurghun amérikaliqlar xizmitidin ayrildi. Bu yuqumluq késel amérikaliqlargha biwasite we ejellik tesir körsetti, hemde bizning xitay kompartiyesining dölet ichi we xelq'arada qiliwatqan ishlirigha téximu yéqindin diqqet qilishimizgha seweb boldi. Netijide amérikaliqlar u qiliwatqan wehshiyliklerdin we dölet bashqurushtiki xata usulliridin xewerdar boldi.”

Melum bolushiche, gallup tetqiqat orni 2021-yili 3-ayda ep barghan ray sinash netijisidimu oxshash netijiler chiqqan bolup, uningda xitayni amérikaning asasliq düshmini dep qaraydighan amérikaliqlarning sani bir yil ichide bir qatlinip, % 22 tin% 45 ke örligen.

Amérika soda ministiri gina raymondo 2021-yili 24-séntebir küni “Wal stirit zhurnili” ning ziyaritini qobul qilghanda “Xitay xelq'ara sodining qa'idiliri boyiche ish qilmaywatidu, eqliy mülk oghriliqi bilen shughulliniwatidu” dégen. Amérika merkizi axbarat idarisining bashliqi bil burnsmu yéqinda qilghan sözide xitayni “Biz 21-esirde duch kélidighan eng muhim jughrapiyelik siyasiy tehdit” dep teswirlep uninggha taqabil turush üchün mexsus xitay wezipe merkizi qurulghanliqini élan qilghan. “Washin'gton közetküchisi” namliq zhurnalning bu heqtiki xewiride éytilishiche, mana bular téxi yéqinqighiche “Xitay bizning shérikimiz, xitay iqtisadiy tereqqiy qilsila bizning sépimizge qoshulidu,” deydighan xitay fantaziyesige ishiniwatqan amérika üchün nahayiti zor özgirish bolup hésablinidiken.

Biraq gordon chang ependi hazirqi baydén hökümitining xitaygha yürgüzüwatqan yaki yürgüzmekchi boluwatqan siyasetlirining xelqning rayi bilen oxshimaydighanliqini eskertti. U mundaq dédi:

“Baydén hökümiti hazir xitay bilen munasiwetlerni eslige keltürüsh üchün heriket qiliwatidu. Men buni xelq arisida anche qarshi élinmaydighan heriket, dep qaraymen. Xelqning arzusi bu emes. Baydén hökümiti xitayning düshmenlikini, uning meqsitining amérikani chetke qayrip qoyush ikénlikini bilishi kérek. Baydin hökümitining birinchi asasiy qanun xaraktérlik wezipisi bolsa amérika dölitini qoghdashtur”

Doktor andérs kor ependining qarishiche, baydin hökümitini xitay bilen munasiwitini yaxshilashqa mejburlawatqini chong shirketler iken. U bu heqte mundaq dep yazghan:

“Baydén, kérri, billinkén, sulliwan we kampbélgha oxshash siyasiyonlar amérikaliq saylighuchilargha qarighanda xitaygha bekrek dostane mu'amile qiliwatidu. Chünki ular chong shirketlerning iqtisadiy tesirige uchrighan. Chünki bu shirketler dawamliq xitaydiki tijariti we mebleghliridin payda élishni közleydu. Menche siyasiyonlar peqet yaxshi yétishken saylighuchilar teripidin mejburlan'ghandila qayta saylinip chiqish üchün xitaygha qattiq qol siyaset yürgüzüshke mejbur bolidu”

Diqqet qilishqa erziydighini, “Chikago yershari ishliri kéngishi” namliq tetqiqat orni 2020-yili 12-ayda ep barghan tekshürüshidin qarighanda “Amérika hökümiti xitayning zoriyishigha qarita yéterlik tedbir qollandi” dep qaraydighan amérikaliqlarning sani aran % 34 bolup, derweqe mutleq köp sandiki amérikaliq bu tedbirlerni yéterlik emes, dep qaraydiken.

Amérikadiki Uyghur weziyet közetküchisi élshat hesen ependimu baydin hökümitining xitaygha qaritidighan siyasitide boshap ketkenlikini, xitayning Uyghurlargha qaritiwatqan irqiy qirghinchiliqini tosush mesilisidimu jimip qalghanliqini tekitlidi. U amérikaning yenila söhbet arqiliq xitayni özgertimiz, deydighan xam xiyalni körüwatqan bolushi mumkinlikini eskertip, buni özgertishning birdin-bir yoli amérikadiki jama'et pikiri, dédi.

“Washin'gton közetküchisi” zhurnilimu bu heqtiki maqaliside amérikiliq siyaset belgiligüchilerni amérika xelqining teleplirige maslishishqa chaqirip “Bügünki künde, xitayning dunya omumiy ishlepchiqirish qimmitining 50 pirsentini igileydighan asiya tinch okyan rayonigha hökümranliq qilishqa urunuwatqanliqi bir heqiqet. Xitayning öz qoshniliri we tenqidchilirige qarshi iqtisadiy zorawanliq we bashqa nachar wasitilerni qollinishqa mayil ikenliki bir heqiqet. Xitaydiki özgiche yaki erkin pikir qilghuchilarning barar jayining gulag ikenliki bir heqiqet. Shunga siyaset belgiligüchiler tézdin mushuninggha qarita ish körüshi kérek” dégen.