Ай-юлтузлуқ көк шарпиға муҗәссәмләнгән көк байрақ сөйгүси

15-Март күни дунядики 14 дөләт вә 18 шәһәрдә бирла вақитта өткүзүлидиған “бир аваз, бир қәдәм” намайишиға тәйярлиниватқан ай-юлтузлуқ көк байрақ вә шарпилар. 2018-Йили март.

Ай-юлтузлуқ көк байрақни көтүрүш чәтәлләрдики уйғурлар үчүн хитай коммунист һөкүмитигә наразилиқни билдүрүшниң вә вәтини шәрқий түркистанниң мустәқиллиқиға болған үмидиниң бир символи болуп кәлди. Болупму йеқинқи мәзгилләрдә чәтәлләрдики уйғурларниң сиясий паалийәт сорунлиридин башқа йәнә уйғурларниң иҗтимаий вә илмий паалийәтлиридә, өйлиридә, ишханилирида, ашхана-ресторанларда ай-юлтузлуқ көк байрақни есиш адити омумлашмақта.

Униңдин башқа йәнә уйғурлар арисида ай-юлтузлуқ көк байрақ чүшүрүлгән кийимләрни кийиш, яғлиқ-шарпилирини артиш, уни тәглик сүрәт қилип ишлитиш бара-бара бир еқимға айланмақта.

Игилишимизчә, ай-юлтуз чүшүрүлгән көк рәңлик шарпа артиш 15-март күни дунядики 14 дөләт вә 18 шәһәрдә бирла вақитта өткүзүлидиған “бир аваз, бир қәдәм” намайишида бирдәк қоллинилидикән.

Дөләт байриқи бир дөләтниң символи вә бәлгиси. Тарихий материялларда көрситилишичә, ай-юлтузлуқ көк байрақ 1933- вә 1944-йили арқа-арқидин қурулған икки қетимлиқ шәрқи түркистан җумһурийәтлириниң дөләт байриқи сүпитидә қобул қилинған. Ай-юлтузлуқ көк байрақтики ай-юлтуз шәрқи түркистандики һәр милләт хәлқиниң пак етиқади болған исламға символ қилинған, көк рәң болса бипаян асманға вә әркинликкә символ қилинған икән.

Бүгүнки күнгичә чәтәлләрдики уйғурларниң қоллирида, намайишларда ай-юлтузлуқ көк байрақ ләпилдәп кәлмәктә. Улар чәтәлләрдә өсүватқан, туғулған әвладлириғиму ай-юлтузлуқ көк байрақни қәдирләшни, сөйүшни өгитип кәлмәктә вә уни миллий роһни йетилдүрүштики әң муһим тәрбийәләрдин бири дәп қарап кәлмәктә.

Бу һәқтә зияритимизни қобул қилған түркийәдики вәтәнпәрвәр уйғур шаирә вә актип паалийәтчи әланур ханим өзиниң көк байраққа болған чоңқур сөйгү вә йүксәк һөрмитини “көк байриқимизниң муқәддәс орни йүрикимиздә, һөрмити баш таҗимиз кәби бешимизниң үстидә,” дегән һаяҗанлиқ сөзлири билән ипадә қилди.

Бәш-алтә яш чағлирида аилиси билән биллә афғанистанға һиҗрәт қилип, ахири түркийәдә яшап қалған нурәла ханим өзидики көк байрақ сөйгүсиниң атисидин мирас икәнликини, атиси кичикидинла өзигә улуғ әҗдадлиримизниң иссиқ қанлири бәдилигә қуруп чиққан мустәқил дөлити шәрқий түркистанниң вә уйғурлуқниң символи болған ай-юлтузлуқ көк байрақни һөрмәт қилишни өгәткәнликини, уни қоғдашниң һәр бир шәрқи түркистанлиқниң баш тартип болмайдиған муқәддәс мәсулийити вә миллий бурчи икәнликини алаһидә тәкитләйду. “болупму ана вәтәндин узақ айрилған уйғурларға нисбәтән бу көк байрақ, миллитимниң ғуруридур, мустәқиллиқ ғайисиниң символидур,” дәйду у.

Әланур ханим йәнә “бир аваз, бир қәдәм” намайишида намайишчиларниң шәрқий түркистанниң ай-юлтузлуқ көк байриқини шарпа қилип тақайдиғанлиқидин бәкму сөйүнгәнликини алаһидә тәкитлиди.

Уйғур яшлириниң, һәтта чәтәлләрдики йеңи бир әвлад уйғурларниң муһаҗирәттә елип бериливатқан сиясий дәва паалийәтлиригә актип аваз қошуп, пидакарлиқ билән хизмәт қиливатқанлиқи мәлум. Америкиниң ню-йорк шәһиридә елип берилидиған “бир аваз, бир қәдәм” намайишниң тәйярлиқ хизмәтлиридә алаһидә актиплиқ көрситиватқан яшлардин һаҗинур сетивалди зияритимизни қобул қилди. У, гәрчә өзиниң уйғур диярида туғулуп, кичикидә көк байриқини көрүштин вә билиштин мәһрум һалда яшиған, һәтта мәктәптә хитайниң дөләт байриқиға һөрмәт билдүрүшкә мәҗбур қилинған болсиму, буниң һеч заман хитайниң байриқиға нисбәтән сөйгү пәйда қилалмиғанлиқини, өзиниң америкиға кәлгәндин буян дадисиниң йетәкчиликидә шәрқий түркистанниң дөләт байриқини егиз көтүрүп униңға игә чиқишни бир бурч дәп билип кәлгәнликини билдүрди. У, һәммә бирдәк ай-юлтузлуқ көк шарпа артип чиқидиған -15 марттики “бир аваз, бир қәдәм” намайишниң яшлар үчүн өзиниң уйғурлуқини сақлаш, вәтинигә игә чиқиштәк ғайисини ипадә қилидиған символлуқ бир хил васитә икәнликини тәкитлиди.

Һаҗинурниң билдүрүшичә, пүтүн дуня миқясида бирла күндә елип берилидиған намайишқа қатнишидиған миңлиған уйғур ханим-қизлириниң көк байрақни ортақ намайиш формиси қилиш арзусиниң әмәлгә ешишида истанбулдики “нузугум фонди” ниң мәсули мунәввәр өзуйғур ханим вә илминур ханимниң хизмәтлириниң шундақла кечини күндүзгә улап, көк байрақ вә ай-юлтуз чүшүрүлгән көк шарпиларни ишләп тарқатқан “нузугум уйғур миллий буюмларни ишләш фабрикиси” дики уйғур ханим-қизлириниң алаһидә төһписи бар икән.

Иҗтимаий таратқуларда яш әвладларға вәтән сөйгүси, көк байрақ сөйгүси йетилдүрүш һәққидә, мақалиләр елан қилип келиватқан канададики уйғур сиясий актиплиридин руқийә турдуш ханимму зияритимизни қобул қилди. У, гәрчә илгирики вақитларда уйғурларниң символи болған ай-юлтузлуқ көк байрақтин қачидиған қисмән кишиләр болған болсиму, әмма нөвәттә барғанчә көп кишиләрниң өз миллий байриқиға болған тонушиниң зор дәриҗидә ашқанлиқини билдүрди. У йәнә техиму көп уйғурларниң мустәқиллиқ арзусини рояпқа чиқириш үчүн күрәш қилиши керәкликини, шәрқий түркистанниң әркин дөләт болушиниң символи болған бу байраққа игә чиқиш арқилиқ өзиниң қәдир қиммитигә, вәтинигә, миллитигә, әркинлик һоқуқлириға игә чиқиш арзусини ипадә қиливатқанлиқини билдүрди.