Élshat hesen: "Xitay hökümiti sherqiy türkistandiki parixor emeldarlargha köz yumidu"

Nöwette xitayda dawamlishiwatqan parixorluqqa zerbe bérish, chirikleshken xitay emeldarlarlirini jazalash herikitide, xitaydiki eng chong parixor emeldarlarning biri dep qaralghan wang léchüen qatarliq xitay emeldarlirining bu herikette zerbe bérish nishani qilinish - qilinmasliq mesilisi xitay weziyitini közitip kéliwatqan xelq'ara metbu'atlar we siyasiy analizchilarning diqqet obiktining biri bolmaqta.

Xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan siyasiti we Uyghur weziyitini yéqindin küzitiwatqan amérikidiki siyasiy analizchi éshat hesen ependi bu heqte toxtilip, xitay hökümiti nöwette sherqiy türkistanda muqim ijtima'i weziyetke muhtaj bolghanliqi, bu yerdiki ghayet zor iqtisadiy menpetliridin ayrilip qélishtin ensirigenliki üchün, Uyghur aptonom rayonida ilgiri wezipe ötigen emeldarliri bolsun, yaki nöwette hoquq tutuwatqan emeldarliri bolsun, ularning chiriklik, parixorluq qilmishlirigha köz yumidighanliqini bildürdi.

Xitayda ötken yili yil axiridin bashlan'ghan parixor emeldarlargha qattiq zerbe bérish herikitide xitay ölke,sheherliridiki zor türkümdiki yuqiri derijilik xitay emeldarlirining tutqun nishani qilin'ghanliqi, nahiye derijiliktin yuqiri parixor emeldarlarning türküm - türkümlep qanun orunlirigha tapshurup bérilgenliki heqqide xewerler köpeydi. Emma xitayda parixorluq bilen eyiblen'gen bu emeldarlar arisida Uyghur we tibet qatarliq xitay hökümiti qattiq basturush siyasiti yürgüzüzüwatqan rayonlardiki hökümet emeldarlirining körünerlik az bolishidek ehwal xelq'ara metbu'atlarning we xitay weziyitini közetküchi siyasiy analizchilarning diqqitini qozghidi.

Xitayning hökümet metbu'atliridin béyjing seher gézitining 25 - iyul künidiki xewiride déyilishiche, xitay aliy teptish mehkimisi bu yil 1 - aydin 6 - ayghiche, pütün xitay boyiche chiriklik délosigha a'it délolardin 19ming 81 ni tapshuruwalghanliqini, bu délolarning 25 ming 240 kishige chétilidighanliqini élan qilghan. Xewerde déyilishiche, bu yil pash qilin'ghan parixorluq, chiriklikke a'it délolar bulturqidin 9.6% Örligen. Bularning ichide nahiye derijilik hökümet emeldarliri 1676 neper, nazir derijilik hökümet emeldarliri 182 neper, xizmitidin toxtitilghan yaki wezipisidin qaldurulghan ölke derijilik emeldarlar 30 din ashqan. Li chünchéng, go yungshyang qatarliq 7 neper ölke derijilik emeldar qanun orunlirigha tapshurulup, xitay aliy teptishi ular üstidin resmi délo turghuzup tekshürüshke bashlighan. Bu yil 1 - aydin 6 - ayghiche ilgiri chet'elge qéchip ketken parixor emeldarlardin 320 nepiri tutup kélinip, qanun orunlirigha tapshurup bérilgen.

Xitay aliy teptishi élan qilghan yuqiriqi sanliq melumatta, Uyghur we tibet qatarliq siyasiy jehettin nispeten sezgür rayonlardin parixorluq qilmishi bilen jazagha tartilghan hökümet emeldarlirining sani xitay ölke, sheherliridiki emeldarlargha sélishturghanda intayin az bolushi uzundin buyan xitay weziyitini we xitay hökümitining Uyghur qatarliq milletler üstidin yürgüzüwatqan basturush siyasitini közitip kéliwatqan, Uyghur ziyaliysi élshat hesen ependining diqqitini qozghighan.

Élshat ependi radi'omiz arqiliq özining bu jehettiki qarashlirini bayan qilip, xitay hökümitining néme üchün sherqiy türkistandiki parixor emeldarlirini jazalimaydighanliqi heqqide öz qarashlirini otturigha qoydi.

Élshat ependi bayanida xitay da'iriliri bultur yil axirida yeni 2013 - yil 27 - dékabir xizmitidin toxtitip, bu yil 11 - iyul küni qanun orunlirigha tapshurup bérilgen Uyghur apto'o'um rayonining sabiq partkom sékritari yang gangni misalgha élip, emeliyette Uyghur rayonida eng chong parixor emeldar wang léchüenning we bashqa nurghunlighan emeldarlarning parixorluq, chiriklik qilmishining yang gangdinmu éghir bolushi mumkinlikini, emma xitay kommunist hökümitining rayondiki zor iqtisadiy menpe'etige érishishte, sherqiy türkistanning eminliki aldinqi shert bolghini üchünla, bu emeldarlarning parixorluq qilmishigha köz yumupla qalmastin, belki ularning parixorluq yoli bilen béyishigha yol échip bériwatqanliqini tekitlidi.

Élshat ependi yene, nöwette Uyghur rayonida dawamlishiwatqan atalmish "Térrorluqqa zerbe bérish" herikitining meqsiti we mahiyiti heqqidimu toxtilip, da'irilerning bir tereptin rayonning muqimliqidin ensirewatqan bolsa, yene bir tereptin shi jinping hökümiti we Uyghur aptonom rayonidiki yerlik da'irilerning xitay xelqning diqqitini burap, öz hakimiyitini mustehkemleshke urunuwatqanliqini bildürdi.

Buni bésish arqiliq, pikringizni yézing

• Print
• Hembehr
• Ewetish

Barliq pikir - bayanlarni körüsh.

• Bügünki anglitish
• Ilgiriki anglitishlar