Péshqedem siyasiy pa'aliyetchi exmet igemberdige ton kiydürüsh murasimi ötküzüldi

Péshqedem siyasiy pa'aliyetchi exmet igemberdige ton kiydürüsh murasimigha kelgenler. 2019-Yili 19-iyul, awstraliye.

Péshqedem siyasiy pa'aliyetchi exmet igemberdige ton kiydürüsh murasimida xatire süret. 2019-Yili 19-iyul, awstraliye.

Péshqedem siyasiy pa'aliyetchi exmet igemberdige ton kiydürüsh murasimida xatire süret. 2019-Yili 19-iyul, awstraliye.

7-Ayning 19-küni awstiraliyening adélayd shehiride péshqedem siyasiy pa'aliyetchi, sha'ir, zhurnalist we jama'et erbabi exmet igemberdi ependining “Hayat menzilliri” namliq bi'ografik esirining neshir qilin'ghanliqi munasiwiti bilen ton kiydürüsh murasimi ötküzüldi. Bu murasimni adélaydtiki “Tengritagh anilar guruppisi” uyushturghan bolup, murasimgha awstiraliyening her qaysi sheherliridin bolup, jem'iy yüzge yéqin kishi qatnashti.

Biz bu munasiwet bilen exmet igemberdi ependimni ziyaret qilduq. Exmet igemberdi ependim özining “Hayat menzilliri” namliq kitabini yézish sewebi heqqide toxtilip mundaq dédi: “Yéqinqi ikki yüz yil yildin béri wetinimiz manjularning, gomindangchilarning we xitay kommunistlirining tajawuzi astida qaldi. Bu jeryanda millitimiz milliy medeniyitimizdin mejburiy uzaqlashturuldi. Mushundaq bir weziyet astida wetinimizdiki tarixiy weqelerni keng qérindashlirimgha tonushturush üchün bu kitabni yazdim.”

Exmet igemberdi ependim yene weten ichidiki yazghuchilarning herxil tosqunluqlar sewebidin tarixiy weqelerni eynen yazalmaydighanliqini, weten sirtidiki erkin muhitta bularni choqum yézish kérekliki üstide toxtilip mundaq dédi: “Weten ichidiki yazghuchilirimiz herxil cheklimiler tüpeylidin tarixiy weqelerni eynen yézish imkaniyitige ige emes. Men muhajiret hayatimdiki erkinliktin paydilinip, yash ewladlargha özining heqiqiy tarixini öginish pursitini sundum.”

Mezkur kitabning neshrge teyyarlighuchisi nadire xanim 550 bettin terkib tapqan chong hejimdiki bu kitabni mu'ellipning sözlep bergini boyiche qelemge alghan iken. U bu heqte toxtilip mundaq dédi: “Men arimizdin chiqqan péshqedem siyasiy pa'aliyetchi, sha'ir, zhurnalist we jama'et erbabining kitabini neshrge teyyarlighinimdin nahayiti pexirlinimen. Bu kitab esliy 300 betlik qol yazma idi, kéyinche exmet dadamning qelem tutushi teske toxtighachqa, manga watis'aptin sözlep berdi, men shu boyiche yézip chiqtim.”

Nadire xanim yene kitabqa kirgüzülgen tarixiy resimlerning qimmiti heqqidimu toxtilip mundaq dédi: “Kitabqa 73 dane resim kirgüzüldi, bu resimler tarixiy qimmiti intayin yuqiri resimlerdur, bu resimler bilen qoshulup, kitabning qimmiti téximu yuqiri boldi dep qaraymen.”

Nadire xanim axirida mezkur kitabning muqawisining mushundaq layihelinishining aptorning arzusi ikenliki heqqidimu melumat bérip, mundaq dédi: “Kitabning muqawisi exmet dadamning arzusi boyiche layihelendi, kitabning 123-bétide exmet dadamning a'ilisi boyiche guchungdin ürümchige qarap yolgha chiqqan teswirliri bar idi. Exmet dadam eger mumkin bolsa shu teswirlerning resim qilinip kitabning muqawisigha qoyush arzusini éytti, bizmu shu boyiche alinur singlimiz arqiliq shu teswirlerni resim halitide kitabning muqawisigha ishlettuq.”

Kitabning korréktorluq xizmitini ishligen yultuz xanim mezkur kitab heqqidiki közqarashlirini bayan qilip mundaq dédi: “Hörmetlik ustazimiz exmet igemberdining bu kitabining neshrdin chiqishi hemmimizni intayin söyündürdi. Bu kitab özining tarixiy chinliqi bilen nahayiti muhim ehmiyetke ége dep qaraymen. Shundaqla dewa sépidiki barliq pidakarlirimizgha righbet we ilham bolidu dep qaraymen.”

Adélayidtiki Uyghur ziyaliysi dilzat ependi exmet igemberdi ependimning awstiraliyediki Uyghur jama'itige qoshqan töhpisi heqqide toxtilip mundaq dédi: “Exmet igemberdi akimiz awstiraliyediki Uyghur jama'itining shekillinishi we tereqqiyatigha küchlük töhpe qoshqan chonglirimizdindur. U shehirimizdiki ababekri sidiq meschitining qurulushi we bu meschitke imametchilik qilidighan tunji Uyghur imamimizning bolushigha sewebchi bolghan kishidur. U yene awstiraliye sherqiy türkistan jem'iyitining we ana til mektipining qurghuchilirining biri shundaqla awstiraliyediki Uyghurlarning siyasiy panahliq ishlirining qulaylishishida chong töhpe körsetken shexistur.”

Awstiraliyening adélayid shehiride ötküzülgen exmet igemberdige ton kiydürüsh pa'aliyitige dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysa ependim, amérkadiki pa'aliyetchi roshen abbas xanim, türkiyediki akadémik sultan mehmut qeshqerli, qazaqistandin sa'adet xanim we sidnéydin démiyan ependiler widé'oluq qatnashti we özlirining tebrik sözlirini oqup ötüshti.