Qazaqistanliq Uyghur yigit bashliri aldida qandaq mesililer mewjut?

Qazaqistan Uyghur yigit bashliri birleshmisining re'isi abduréshit mexsutof. (Orni we waqti éniq emes)

Melumki, qazaqistan musteqilliqqa érishkendin buyan Uyghur yigit bashlirining qazaqistan jem'iyitidiki, shundaqla yurt-jama'etchilik arisidiki rolining da'irisi téximu kéngiyishke we küchiyishke bashlidi. Ular kéyinki waqitlarda bolupmu milliy ma'aripni, medeniyetni rawajlandurush, örp-adetlerni saqlash, memliket rehberliki we shu jümlidin qazaqistan xelqi mejlisi ilgiri sürüwatqan qararlarni, chare-tedbirlerni terghib qilish yolidimu aktip ishlimekte.

Hazir Uyghur yigit bashliri aldida qandaq mesililer mewjut? ular kimler bilen birlikte ish élip bérishi kérek? némilerge köprek diqqet qilishi lazim? yigit bashlirigha qoyulidighan telepler néme? yigit bashlirini terbiyilesh mesilisi qandaq?

Biz bu heqte, qazaqistan Uyghurlirining jumhuriyetlik Uyghur étno-medeniyet merkizi yénidiki Uyghur yigit bashliri birleshmisining re'isi abduréshit mexsutof bilen söhbet élip barduq.

So'al: abduréshit aka, siz bash yigit béshi süpitide yigit bashlirining bolupmu milliy ma'aripni rawajlandurushqa, yeni Uyghur mekteplirige bala toplashqa aktip arilishish hajetliki heqqide éytip kéliwatisiz. Mushu kéyinki waqitlarda siler bu yönilishte qandaq ishni emelge ashurdunglar?

Jawab: mesilen, bultur emgekchiqazaq nahiyisining druzhba (dostluq) mehelliside mektepning sélinishigha biz sewebchi bolup qalduq. Heqiqetenmu burunqi mektepning ehwali nachar bolghan iken. Biz yurt bilen uchrishish ötküzüp, yurt namidin xet yazdurup, murat exmediyéfqa ewetip berduq. Bir yildin kéyin mektep pütti.

So'al: bügünki künde yigit bashliri qandaq bolushi kérek?

Jawab: yigit bashliri zaman telipige layiq, bilimlik, sewiyisi yuqiri bolushi kérek. Yigit béshini yurt saylaydu, yurt alidu. Yigit bashliri hazir aktip ishlewatidu. Qiziqish bar.

So'al: qandaq oylaysiz, yigit bashliri birinchi nöwette kim bilen birlikte ish élip bérishi lazim?

Jawab: hökümet qollawatqan bolghachqa, eng aldi bilen hökümet bilen ishlishi kérek. Her qandaq bir pa'aliyet ötküzüsh üchün hakimchiliq buningdin xewerdar bolushi kérek. Men kélechekte yigit bashliri téximu chong ishlarni qilidu, dep ishenchlik éytalaymen.

So'al: hazir mushu yigit bashlirini terbiyilesh üchün mexsus bir kurslarni uyushturush silerning pilanliringlarda barmu?

Jawab: kélechekte bolup qalar, biraq undaq ishlarni biz hazirche qilmiduq. Biz yashlarni ögitiwatimiz. Men oylaymenki, her bir yurtta yigit bashlirining qéshida yürgen yashlardin yardemchiliri bar. Uninggha mektep échishning hajiti yoq. Shularning qéshida yürüp, asta-asta öginidu.

So'al: yigit bashlirining eng birinchi wezipiliri néme?

Jawab: eng muhim mesilisi, özimizning örp-adetlirini, resim-qa'idilirini bilishi kérek. Shuningdin bashlash kérek, qalghan ishlar qoshulup kétiwéridu. Tilimizni yaxshi bilishi kérek.

So'al: siler bilen bille ishlep, yurtqa maddiy yardem bériwatqan Uyghurlar barmu?

Jawab: bizning gorniy gigantta 77-rus mektipi bar. U yerde 60 pirsent Uyghur baliliri oquydu. Bizning jür'et bosaqof dégen inimiz bar. Tenheriket meydani heqqide söz bolghanda u bizni qollidi. Bir ayning ichide uning échilishi boldi. Sheherning hakimi ishi chiqip kélelmidi, hakimning orunbasarliri keldi. Köchetlerni tiktuq.

So'al: yashlar bilen ishlar élip bériliwatamdu?

Jawab: gorniy gigant özini alsaq, yashlar bilen her qachan ish élip méngiwatimiz. Méning yashlardin orunbasarlirim bar. Her qandaq ishlar bolsa, shulargha deymen, shular ish élip mangidu. Jumhuriyet boyiche bu heqte hemme yerlerde dewatimiz. U ishlarmu bolup qalar. Hazir bashqarma hey'itini qurduq. Uning ichige shertlik türde yashlarnimu kirgüzimiz.

So'al: hazir jay-jaylarda ötüwatqan nezir-chiragh, toy-tökünlerde israpchiliqning köp boluwatqanliqi heqqide geplerni anglashqa bolidu. Mushu heqte néme deysiz?

Jawab: buni biz besh-alte yil burun yolgha salghan. Hazir nurghun mehellilerde qisqartip, biz dégen boyiche kétip baridu. Nezirde bolsa bir polu, petnus, andin azraq yel-yémish we xam sey qoyulidu. Nezirge qorsaq toyghuzidighan'gha emes, xelq qur'an oqutup, du'a qilidighan'gha kélidu emesmu. Mesilen, chong yerde ishleydighan ademler bar. Ular nezir qilghanda bashqa milletlermu kélidu. Mundaqla qilip qoysang, ular qandaq oylap qélishi mumkin, dégende shuninggha jawab tapalmay qalisen. Shuning üchün meyli qilinglar deysen. Asasen, yeni 70 pirsent biz sizip bergen bilen kétip baridu. Réstoran we kafélarda qilip qalsa, uni yaki buni qoyma déyelmeysen. Adettiki nezirlerde bolsa, biz dégendek kétiwatidu. Emdi toyni her kim özining qolining yétishiche qilidu. Xelqning öz meyli.

So'al: hazir toylarda yashlargha alahide dastixan yéyilidu. Bezide buninggha chonglarmu teklip qilinidu. Mushu durusmu?

Jawab: chonglargha kündüzi toy béridu. Kechqurun yashlargha kech bashlan'ghanda ikki terepning ata-anisi, chongliri kelsun. Yashlarni tebriklep, birer yérimi qélip, qalghini ketse bolidu. Yashlar xatirjem oynawéridu. Yashlar kéchisi dégen atiqi bolghachqa, yashlar özlirige qoyup bergen yaxshi. Chonglar özining yoli bilen, yashlar özining yoli bilen.