Amérika qelemkeshler merkizi nyu-york dunya kitab yermenkiside xitaygha naraziliq bildürdi

Amérika qelemkeshler merkizi torbétining bash béti.

Amérika qelemkeshler merkizi, amérika kitab yermenkisining xitaygha “Sherep méhmanliq” orni bérip, lékin uningdiki mewjut mesile we cheklimilerni diqqetke almighanliqini tenqid qildi.

Amérika qelemkeshler merkizining ilgiri sürüshiche, yermenke xitay edebiyatigha alahide iltipat körsetken bolsimu, lékin u 44 neper yazghuchi we zhurnalistning xitay türmiside yétiwatqanliqini, nurghun yazghuchi, zhurnalistlarning parakendichilik, tehditke uchrap, bezilirining sürgünde yashawatqanliqini, pikir erkinlikining chekliniwatqanliqini diqqetke almighan.

Bu munasiwet bilen amérika qelemkeshler merkizi27-may nyu-york ammiwi kutupxanisining aldida naraziliq yighilishi namayishi ötküzüp, özining amérika kitab yermenkisige naraziliqini ipadilidi.

Amérika qelemkeshler merkizi alaqe ishlar mudiri sara edkinzning bügün muxbirimizning tekitlishiche, namayishning meqsiti kitab yermenkisige qarshi turush emes, belki, yermenkide xitayning pikir erkinlikige qoyghan cheklimisi we türmidiki yazghuchilarning tilgha élinmighanliqigha naraziliq bildürüshken.

U mundaq dédi: yermenkige naraziliq bildürüshning meqsiti xitayning yazghuchilarni ujuqturghanliqigha étirazimizni bildürüsh we ularni qoghdash. Biz shuninggha diqqet qilduq, yermenkige qatnashqan xitay wekiller ömiki xitayning xitay neshriyat bazirigha sélin'ghan amérikiliq yazghuchilar we xitay yazghuchilirining eserlirige cheklime qoyghanliqini, xitay türmisidiki pikri seweblik qamalghan 44 yazghuchining mesilisini tilgha almidi.

Nyu-york ammiwi kutupxanisining aldida ötküzülgen pa'aliyetke amérikiliq we amérikidiki bir türküm ataqliq xitay yazghuchi, sha'irlar ishtirak qildi. Ularning ichide jonatan franzén, go shyawlu, andréw solomon, xa jin qatarliq yazghuchi, sha'irlar bar idi.

Namayishchilar Uyghur öktichi ziyaliy ilham toxti, nobél tinchliq mukapati sahibi liyu shawbo, uning ayali liyu shya, tibet öktichi yazghuchi wuysérning resimini kötürüp, bu kishilerni qoyup bérishni, bashqa yazghuchilargha cheklime qoyushni toxtitip, ularning erkin pikir qilishigha yol qoyushti telep qildi.

Sara edkinz mundaq deydu: qelemkeshler merkizining eng zor pilani charshenbe küni bashlan'ghan kitab yermenkisi we peyshenbe küni kechte ötküzülidighan pa'aliyettin paydilinip, kishiler asanla untup qalidighan yuqiriqi délolargha diqqet qozghash. Bayam men éytqandek az dégende 44 neper yazghuchining türmide yétiwatqanliqi melum. Bular ichidiki 5 kishi yeni liyu shawbo, liyu shya, ilham toxti, wéysér, ey wéywéy qatarliq bu besheylen kishilerge nisbeten tonushluq kishiler. Ularning amérika we chet'el axbaratida tesiri bar. Biz bu tonushluq shexsler arqiliq kishilerge xitayda yazghan esiri seweblik türmide yétiwatqan nurghun kishilerning barliqini xatirilitishni oylaymiz.

Amérika qelemkeshler merkizining mezkur pa'aliyiti uning türmidiki Uyghur ziyaliy ilham toxtining yéqinqi ehwalidin qattiq endishe qiliwatqanliqini bildürgen mezgilde uyushturulghan idi.

Ilham toxtini a'ile tawabi'ati yéqinda uning bilen körüshüshni, uninggha pul-puchek we kiyim-kéchek yetküzüp bérishni telep qilip, u tutup turushluq ürümchi 1‏-türmige barghan. Lékin da'iriler a'ile tawabi'atni uning bilen körüshtürüshni ret qilghan idi.

Amérika qelemkeshler merkizi 18‏-may bu munasiwet bilen axbarat élan qilip, xitay türme da'irilirini tenqid qilghan. Qelemkeshler merkizi bayanatida, ilham toxtini derhal qoyup bérishni telep qilip,“ Qelemkeshler merkizi türme da'irilirining uninggha tutqan qattiq qol mu'amilisidin ökünidu, ilham toxtining a'ilisi bilen körüshüshke, uning éhtiyajliq yardemge érishishige yol qoyushni telep qilidu” dégen.

Sara edkinz bügün qelemkeshler merkizining uning ehwaligha jiddiy diqqet qilidighanliqini bildürdi.

U mundaq dédi, “Biz uning a'ilisining uni ziyaret qilishi ret qilin'ghanliqidin xewer tapqandin kéyin bayanat élan qilduq. Ilham toxti bizning 2014‏- yilliq barbara goldsmit yézish mukapatigha érishken kishilerning biri. Biz u qolgha élin'ghandin buyan uning qoyup bérilishini telep qilip kelduq. Biz uning a'ilisining uni ziyaret qilishi we kéreklik nersiler bilen teminlishige yol qoyulushigha jiddiy diqqet qilimiz.

Lékin xitay elchixanisining bayanatchisi ju xeychüen amérika qelemkeshler merkizining tenqidini ret qilip xitayda neshriyat hoquqi qoghdiliwatqanliqini ilgiri sürgen.

Birleshme agéntliqining xewer qilishiche, ju xeychüen “Junggo hökümiti puqralirining neshriyat erkinlikini qoghdaydu. Lékin bu erkinlikni qollan'ghanlar junggo qanunigha boysunushi kérek” dégen.

Amérika qelemkeshler merkizi yéqinda doklat élan qilip, xitay neshriyat organlirining xitayda neshr qilin'ghan amérika we bashqa chet'el yazghuchilirining eserlirige qattiq cheklime qoyidighanliqini ilgiri sürgen.

Neshriyat organlirining chet'el terjime eserlirini qattiq tehrirlep, bezi sezgür siyasiy mezmunlarni, isim we sözlüklerni chiqirip tashlaydighanliqini, lékin nurghun aptorlarning buningdin xewersizliki, bezi aptorlarning xewiri bolsimu, biraq süküt qilidighanliqini bildürgen idi. Ul ékin cheklime qoyulidighanliqini ilgiri sürgen.