Tayland da'iriliri partlashni Uyghurlargha artip, adem etkeschilirige baghlidi

Tayland saqchi da'iriliri 15-séntebir küni aldinqi ay bangkokta yüz bergen partlash weqesining Uyghurlar bilen munasiwetlik ikenlikini ochuq élan qildi. Emma weqeni “Adem etkeschilirining öch élish herikiti” dep atidi.

Xelq'ara metbu'atlarda bayan qilinishiche, tayland saqchi terep bashliqi somyot po'ompanmo'ung 15-séntebir küni, bangkokta 17-awghust yüz bergen partlash weqesining xitaydin taylandqa qanunsiz kirgen Uyghurlar bilen munasiwetlik ikenlikini ochuq élan qilghan. Tayland terepning bundin ilgiriki bayanatlirida mezkur partlash weqesige xitay pasporti bolghan Uyghurlarningmu qoshulghanliqi ilgiri sürülgen bolsimu, weqening tamamen Uyghurlar bilen munasiwetlik ikenliki ochuq tilgha élinmighan, hetta metbu'atlarda weqe sadir qilghuchilarni “Uyghurlar” dep atashnimu chekligen idi.

Taylandtiki partlash weqeside ölgen we yarilan'ghanlarning xéli köp qismi xitaylar bolup, metbu'atlar köptin béri bu weqeni taylandning 7-ayda 109 neper Uyghurni xitaygha qayturup bergenliki tüpeyli yüz bergen Uyghur térror küchlirining hem tayland hökümitidin, hem xitaydin öch élish herikiti, dep perez qilishqan. Xitay terepmu oxshashla weqeni Uyghur térrorchilirining sadir qilghan bolushi mumkinliki teripini tutqan. Biraq tayland terepning éniq yekün chiqarmasliqi tüpeylidin weqe sadir qilghuchilarning kimliki hemde muddi'asigha höküm qilish mumkin bolmay kelgen idi. Tayland saqchi bashliqi somyotning 15-séntebirdiki bayanatida weqening pütünley Uyghurlargha munasiwetlik ikenliki ashkarilandi, emma weqeni Uyghur térrorchiliri emes, belki adem etkeschilirining öch élish meqsitide sadir qilghanliqi jezmleshtürüldi. Somyotning bildürüshiche, tayland terep weqe sadir bolushtin ilgiri adem etkeschiliki bilen shughullinidighan bir torni tarmar qilghan.

Gérmaniye dolqunlirining 15-séntebirdiki xewiride tayland saqchi terepning sözliridin neqil élip körsitishiche, tayland hökümiti bangkoktiki partlashtin ilgiri torda nopus satidighan bir adem etkeschiler torini qolgha chüshürgen, etkeschiler torining tarmar bolushi bangkoktiki partlash weqesige türtke bolghan. Somyotning bildürüshiche, istanbuldiki tayland elchixanisining hujumgha uchrishi we bangkoktiki partlashning sewebi qanunsiz köchmenler mesilisi bolup, köchmenlerning axirqi nishani istanbul bolghan. Tayland hökümiti ularning etkeschilik yolini késip tashlap, etkeschilerning ghezipini qozghap qoyghan.

Xewerde éytilishiche, bangkoktiki partlashni pilanlighan “Izan” leqemlik shexs bolsa abdusattar abduraxman isimlik Uyghur. U axirqi qétim ebuzabidin ayropilan'gha olturup istanbulgha kirgen. Biraq türkiyening yuqiri derijilik bir erbabi tayland da'irilirining bu pikrini ret qilghan.

D u q ijra'iye komitéti re'isi dolqun eysa ependi bu heqte toxtilip, qarashlirini otturigha qoyup ötti. U sözide, minglarche Uyghurning xitay chégrasidin saq-salamet qutulup chiqishining shübhilik bir mesile bolghanliqini tilgha aldi. U xitay chégrasidin chiqiwatqan Uyghurlarning arqisida xitayning qaraqoli barliqini ilgiri sürdi.

Adem etkeschilikige zerbe bérish nöwette yawropada jiddiy küntertipke kelgen bir mesile. Gérmaniye bu ay ichide 2300 din artuq adem etkeschilirini qolgha aldi. Bu etkeschiler guruhining bashliri asasen süriye, ruminiye, wén'giriye, bulghariyilikler bolup, aldinqi ayda gérmaniye hökümiti xitay adem etkeschiliri guruhidin birni tarmar qilghan idi. Emma adem etkeschiliki bilen shughullinidighan Uyghurlar guruhining mewjutluqi heqqide hazirgha qeder xelq'ara metbu'atlarda héchqandaq uchur körülüp baqmidi.