Türkiyediki Uyghurlar arisida korona wirusi bilen yuqumlan'ghanlar qanchilik?

Istanbulning Uyghurlar bir qeder köp olturaqlashqan zeytinburnu rayonining kochisining kéchilik körünüshi. 2020-Yili aprél, türkiye.

Igilinishiche, hazir istanbulda Uyghurlardin ikki ayal we bir erning korona wirusi bilen yuqumlan'ghanliqi, bulardin bir ayalning küchükchekmejé-sefaköy rayonida yashaydighan ayal ikenliki, yene bir ayal bilen bir er Uyghurning zeytinburnuda yashaydighanliqi ilgiri sürülmekte.

Biz bu heqte melumat élish üchün istanbulning zeytinburnu-nuripasha mehellisidiki a'ile saqliqi doxturxanisida xizmet qiliwatqan Uyghur doxtur hékim'oghli ependi bilen söhbet élip barduq.

Hékimjan ependi hazir istanbulda bir er we ikki ayal bolup, jem'iy 3 Uyghurning wirus bilen yuqumlan'ghanliqini, u erning doxturxanida dawaliniwatqanliqini, a'ilisining karantin'gha élin'ghanliqini, yene bir ayalning doxturxanigha bérishni ret qilghanliqi we öyide özini özi karantin'gha élinip dora ichiwatqanliqini bildürdi. Emma bu bimarning ismini ashkarilashni xalimidi.

Hékimjan türkiye nopusigha nisbeten korona wirusi bilen yuqumlinish nisbitining töwen ikenlikini bildürdi. U yene Uyghurlarni sirtqa chiqmasliqqa, qorqmasliqqa we endishe qilmasliqqa chaqirdi.

Bezi menbelerge qarighanda, istanbulda korona wirusi bilen yuqumlan'ghan bir qisim Uyghurlarning késilini yoshurup doxturxanigha bérishni ret qilghanliqi we öyide dora ichip turuwatqanliqi ilgiri sürülmekte.

Hekimjan ependi “Wirus bilen yuqumlandi” dep qaralghan reyhan'gülni öyige bérip ziyaret qilip kelgenliki we uninggha dora ekélip bergenlikini bildürdi.

Hékimjan ependi türkiye sehiye ministirliqi teripidin korona wirusi bilen yuqumlan'ghan bimarlargha di'agnoz qoyup, ularni merkiziy doxturxanilargha ewetishke wezipilendürülgen doxturlarning biri iken. U hazir zeytinburnuning nuripasha mehellisidiki a'ile saqliqliqi doxturxanisida wezipe ötimektiken.

Igilinishiche, reyhan'gül deslepte 112 jiddiy qutquzush bölümige téléfon qilip doxturlarni chaqirghan. Doxturlar kélip yüzeki tekshürgendin kéyin doxturxanigha élip baridighanliqini bildürgen, emma reyhan'gül ret qilip doxturxanigha bérishni xalimighan. Doxturlar reyhan'gülge “Tekshürüshni ret qildi” dep imza qoydurup, kétip qalghan.

Hékimjan ependining bildürüshiche, u 1-aprél küni reyhan'gülning öyige bérip uning doxturxanigha bérip tekshürtüshini éytqan bolsimu, emma reyhan'gül yene doxturxanigha bérishni ret qilghan.

Hékim'oghli reyhan'gülning korona wirusi bilen yuqumlan'ghan yaki yuqumlanmighanliqi heqqidiki so'alimizgha éniq jawab bérishning téxi baldurluqini éytti. U reyhan'gülning doxturxanigha bérishni ret qilghanliqini, resmiy tekshürülmigenliki üchün wirus bilen yoqumlandi déyishning téxi baldur ikenlikini bildürdi. Emma u özining tekshürüsh jeryanida reyhan'gülning korona wirusi bilen yuqumlan'ghanliqigha alaqidar alametlerning körülgenlikini, reyhan'gülni doxturgha bérishqa shunche dewet qilghan bolsimu, lékin uning qayil bolmighanliqini eskertip ötti.

Reyhan'gül ijtima'iy taratqularda awazliq uchur tarqitip, özining zeytinburnudiki yekshenbe bazargha bérip nerse-kérek sétiwalghanliqini, etisidin bashlap özide késellik alametlirining körülüshke bashlighanliqini, emma özining doxturxanigha barmastin öyde dawaliniwatqanliqini bildürgen idi.

Uning awazi ijtima'iy taratqularda tarqalghandin kéyin nurghun bes-munaziriler kélip chiqti. Biz reyhan'gülning heqiqiy ehwalini bilish üchün uning bilen téléfon söhbiti élip barduq.

Reyhan'gül xanim özini wirus bilen yuqumlandi dep qarimaydighanliqini, késellik alametlirige qarita dora ichiwatqanliqini, hazir kündin-kün'ge yaxshilinishqa qarap kétiwatqanliqini, balliridin ayrim öyde turuwatqanliqini bildürdi.

Reyhan'gül xanim özining doxturxanigha bérishni ret qilishtiki asasliq sewebning özini resmiy wirus bilen yuqumlandi dep qarimaydighanliqini, eger doxturxanigha barsa u yerde korona wirusi bilen yuqumlan'ghan kishilerdin wirus yuqturuwélish mumkinchilikidin endishe qilidighanliqini, özining saqiyip kétidighanliqigha ishench bilen qaraydighanliqini bildürdi.

Pütkül dunyani tehdit astigha alghan we türkiyedimu keng tarqilishqa bashlighan korona wirusigha qarita zeytinburnu santé-pilas doxturxanisining bashliqi, mudir wirach behchet kara ependi pikir bayan qildi. U xitaylarning yawayi haywanlarni yégenliki sewebidin wirus bilen yuqumlinip axirida pütkül dunyagha wirus tarqatqanliqini we dunyani tehdit astigha alghanliqini bildürdi.

U mundaq dédi: “Men xitaylarning yémeklirini kördüm, qushxanilirini kördüm, ularning yégili bolmaydighan yawayi haywanlarni öltürüp yewatqanliqini kördüm. Bizning dinimiz ulugh bir dindur. Islam dinida insanlarning yéyishke bolidighan we yéyishke bolmaydighan yémekliklerni éniq belgiligen. Eger islam dinining ögetkenlirige ri'aye qilmisaq, téximu köp wirus bilen yuqumlinimiz. Bügünki künde wirusning tarqilishi chégra ayrimastin pütkül döletlerge tarqaldi. Döletler öz hali bilen chare-tedbir izdewatidu. Wirusqa qarshi eng küchlük küresh uning keng kölemde tarqilishning aldini élishtur”.

Sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti tor bétide resmiy bayanat élan qilip, xelq ammisini xitay da'iriliri üstidin sot mehkimisige erz sunushqa chaqiriq qildi.

Korona wirusi pütkül dunyada insanlarning kündilik hayati we xizmet-pa'aliyetlirini qattiq tesirge uchritip kündin kün'ge jiddiy tehdit peyda qilmaqta. Türkiye sehiye ministiri fahriddin koja'oghlining 5-aprél kechte élan qilghan sanliq melumatlirida bildürüshiche, türkiyede 24 sa'et ichide doxturxanilarda élip bérilghan tekshürüsh netijiside 3135 kishini korona wirusi bilen yuqumlan'ghan, 79 kishi hayatidin ayrilghan. Shuning bilen türkiyede jem'iy 27069 kishi korona wirusi bilen yuqumlan'ghan, hayatidin ayrilghanlarning sani 574 ge yetken. Késel bolghanlardin 1042 kishi saqayghan. Türkiyede hazir korona wirusining téximu köp kishilerge tarqilip kétishning aldini élish üchün 65 yashtin yuqiri kishiler we 20 yashtin töwen yashlarning kochigha chiqishigha cheklime qoyuldi we pütkül kishiler sirtqa chiqmay öyde olturushqa chaqiriq qilindi.