Уйғур көзәткүчиләр, хитай билән фирансийәниң оринивелишни чәклишидики пәрқ үстидә тохталди

Хитайниң уйғур районлуқ һөкүмитиниң орган бети болған тәңритағ тори түнүгүн фирансийәниң аялларниң оринивелишини чәкләш қануни вә иҗраатлири һәққидә бир тонуштуруш мақалиси елан қилған. Мақалини оқуған уйғур көзәткүчиләр мәзкур мақалиниң хитайниң уйғурларға қаратқан диний чәклимилирини ақлаш үчүн елан қилғанлиқини илгири сүрди вә хитайдики оринивелишни чәкләш билән фирансийәдики оринивелишни чәкләш арисидики маһийәтлик пәрқләр үстидә пикир баян қилди.

Биз бу темида алди билән тәңритағ торидики мәзкур селиштурма һәққидә түркийәдики сиясий көзәткүчи әхтәм әпәндиниң пикрини соридуқ. Соаллиримизға елхәт арқилиқ җаваб бәргән әхтәм әпәнди, фирансийәниң демократик бир дөләт икәнликини, хитай фирансийәниң оринивелишини чәкләш қанунини өгиништин аввал фирансийәниң асасий қанунини вә асасий қанунға һөрмәт қилиш әнәнисини өгиниши керәкликини илгири сүрди. Бу һәқтә пикир баян қилған илшат һәсән әпәнди болса хитайниң уйғур районидики ишғалийәтчи бир һакимийәт икәнликини әскәртип, хитайниң уйғур районида қанун чиқириш һәққи йоқлуқини оттуриға қойди.

Сиясий көзәткүчи әхтәм әпәндиниң қаришичә, фирансийәниң оринивелишни чәклиши, бихәтәрлик мәсилиси билән бирликтә, мусулман аялларниң җәмийәткә кәң арилишиши, фирансийәдики мәвҗут әркинликтин толуқ бәһримән болушини мәқсәт қилған, хитайниң чәклиши болса, уйғурларни миллий вә диний кимликтин узақлаштурушни мәқсәт қилған.

Көзәткүчи илшат әпәндиниң қаришичә, фирансийәдики оринивелиш мәсилиси, фирансийә ахбаратида талаш-тартиш қилинған, кәң мулаһизә қилинған, охшимиған пикирләрниң оттуриға қоюлуп тоғра-хатаси айрилған вә ахирида фирансийә парламентида музакирә қилинип иҗра қилинған; әмма уйғур районидикиси ундақ әмәс, бу мәсилидә уйғурларға пикир қилиш, муназирилишиш, чүшәндүрүш һәққиму берилмигән, пәқәт хитай компартийисиниң қарари билән иҗра қилинған вә қорчақ бир мәҗлисниң сахта тәстиқи билән иҗра қилинған.

Көзәткүчи әхтәм әпәндиниң елхәт арқилиқ бәргән җавабида оттуриға қоюлушичә, уйғур мусулман аяллириниң орнивелиши қандақтур әркинликтин қечиш әмәс, бәлки зорлиниватқан хитай мәдәнийитидин өзини қачуруш, чәклиниватқан диний етиқад вә өрп ‏- адәтлирини қоғдаш вә һәтта хитайниң диний чәклимилиригә қарши мәйдан вә позитсийәсини ипадиләш мәқситидә оттуриға чиққан.

Көзәткүчи илшат әпәндиму бу һәқтә охшаш нуқтини тәкитлиди.

Юқиридики улиништин хитайниң мусулман аялларниң оринишни чәклиши билән фирансийәниң чәклимиси һәққидики маһийәтлик пәрқләр һәққидики мәлуматни аңлайсиләр.

Бу мақалини илтәбир тәһрирлиди.