Chéx Uyghurshunasi ondréy klimésning “Qelem kürishi” namliq kitabi neshrdin chiqti
2015.03.26
Yéqinda xelq'aradiki dangliq neshriyat --- “Brill” neshriyati chéx Uyghurshunasi ondréy klimés ependining “Qelem kürishi: Uyghur serxillirining millet we milliy menpe'et heqqidiki tartishmiliri (1900-1949)” namliq ilmiy kitabini neshr qilghan.
Ondréy klimésning bu kitabi uning doktorluq ilmiy unwani üchün yazghan dissértatsiyisi asasida yoruqluqqa chiqqan. Bu kitab témisining yéngiliqi, matériyal menbesining molliqi bilen 2015-yili kirgendin buyan xelq'ara ilim saheside Uyghur tetqiqati boyiche neshr qilin'ghan tunji chong tiptiki ilmiy eser bolup qalghan.
Aptor ondréy klimés ependi mezkur kitabining neshr qilinish munasiwiti bilen radi'omiz ziyaritini rawan Uyghur tilida qobul qildi.
U aldi bilen radi'omiz arqiliq özining bu kitabigha qiziqquchi barliq Uyghur oqurmenlerge otluq salimini yollidi.
U ziyaritimiz jeryanida munularni bildürdi: “Men bu kitabimning namini 20-esirdiki Uyghur serxilliridin muhemmet imin bughraning 1940-yillarda yazghan shu namliq yazmisining mawzusidin tallap aldim. Méningche, Uyghur serxillirining 20-esirning aldinqi yérimida millet, dölet we milliy menpe'et yolida élip barghan japaliq izdinishliri we idiyewi küreshliri intayin qiziqarliq bir téma. Yene kélip bu sezgür bir téma. Men 1990-yillarning axiri we 2000-yillarning bashlirida Uyghurlar wetinige bérip oqush, tekshürüsh we matériyal toplash jeryanida bu téma heqqide tetqiqat élip bérish yolini talliwaldim.”
“Qelem kürishi” namliq bu eser aptorning chüshendürüshi boyiche éytqanda, 20-esirning aldinqi yérimida Uyghur xelqide hazirqi zaman milliy éngining oyghinishi we milliyetchilik idé'ologiyesining shekillinish jeryani heqqidiki izdinishlerge béghishlan'ghan eserdur.
Mezmun étibari bilen mezkur kitab 4 chong bölektin teshkil tapqan.
Birinchi bölümde 1900-yillarning aldi keynide Uyghurlarda meydan'gha kelgen en'eniwi milletchilik, yeni türklük kimliki we türklük milliy éngining bixliri hemde uning tereqqiyat basquchliri heqqide mulahize élip bérilghan.
Ikkinchi bölümde 1900-yilidin 1920-yillarghiche bolghan jeryanda Uyghur serxillirining milliy idiye we millet heqqide élip barghan köp qatlamliqi tartishmiliri yorutulghan.
Üchinchi bölümde 1930-yillardiki milliy inqilab dewride Uyghur milliy menpe'itining siyasiylashturulush jeryanliri muhakime qilin'ghan.
Tötinchi bölümde 1940-yillarda ili inqilabchilirini merkez qilghan “Sowétche” idé'ologiye guruhi bilen “Üch ependi” wekillikidiki türk milletchiliki guruhi otturisidiki bes-munaziriler bayan qilin'ghan.
Undin bashqa, aptor ondréy ependi yene mezkur kitabini yézish jeryanida duch kelgen bezi mesililer heqqidimu toxtilip ötti.
Tepsilatini awaz ulinishtin anglighaysiz.