Җаң чүншйәнниң “8 миң хунән қизи” тәшвиқати уйғур паалийәтчиләрниң тәнқидигә учриди

Хитайниң тәңритағ ториниң хәвәр қилишичә, хитайниң уйғур аптоном районлуқ парткоми районға 1950-йилларда көчмән болуп кәлгән 8000 нәпәр хунән қизиниң 66 йиллиқ хатирә күнини өткүзгән. Йиғинда җаң чүншйән сөз қилип мәзкур юртдашлириниң уйғур райониниң муқимлиқиға қошқан аталмиш төһписигә юқири баһа бәргән вә хитай қизлирини уларниң роһидин өгинишкә чақирған. Нөвәттә хитайниң һәрқайси мәтбуатлирида 8000 хунән қизи һәққидә тәшвиқат долқуни давам қилмақта.

Муһаҗирәттики уйғур паалийәтчиләр, даириләрниң 8000 хунән қизини йөткәш ғәризиниң башқичә икәнликини вә райондики хитай нопусиниң қанунсиз көчмән икәнликини илгири сүрүш билән бирликтә, мәзкур 8 миң хунән қизиниң әйни чағдики кәспий вә әхлақий сапасиниң гуманлиқ икәнликини һәмдә районниң муқимлиқида бузғунчи рол ойниғанлиқини оттуриға қойди шундақла җаң чүншйәнни тарихий хаталиқларни тәкрарлашқа урунуш билән әйиблиди.

Хитайниң тәңритағ тори вә йәр шари вақит гезити қатарлиқ тәшвиқат васитилиридә мәзкур 8000 нәпәр хунән қизиниң уйғур райониниң ишләпчиқиришиға вә муқимлиқиға пәвқуладдә һәссә қошқанлиқи тәнтәнә қилинған. Дуня уйғур қурултийи баянатчиси дилшат ришит уйғур районидики хитай көчмәнлириниң уйғур хәлқиниң зулумға учриши вә бастурулушида бәзидә васитилик вә биваситә рол ойниғанлиқини илгири сүрди. Райондики хитай көчмәнлириниң тарихини әсләп өткән дилшат ришит, җаң чүншйәнниң хунән қизлиридин өгиниш чақириқини никаһ вә муһәббәтниму сиясийлаштуруш дәп тәнқид қилди.

Дилшат ришитниң баян қилишичә, хитай 1950-йиллардин башлап һәрқайси өлкилиридики җинайи ишлар җинайәтчилирини җазалашниң орниға, уйғур райониға көчмән қилип йөткигән. Улар, болупму аял җинайәтчиләр әйни чағда әхлақий җәһәттики мәсилилири сәвәблик қолға елинғанлар, уларниң уйғур районида муқимлиққа иҗабий тәсир көрситиши мумкин әмәс, әксичә улар райондики ишғалийәтчи армийәгә турмуш җәһәттин ярдәмдә болуш арқилиқ, райондики бастурушниң салмиқи вә изчиллиқини ашурған. Дилшат ришит йәнә, җаң чүншйәнниң бу чақириқиға асасән, районда йеқинқи йиллардин бери қаттиқ зәрбә бериш һәрикитидә йөткәп келингән хитай қораллиқ күчлириниң сани вә уларни йәрләштүрүштә дуч кәлгән қийинчилиқлириниму тәхмин қилғили болидиғанлиқини илгири сүрди. Хитай хәвәрлиридә йәнә, 8 миң хунән қизиниң уйғур районини ечиш вә тәрәққий қилдуруштиму авангартлиқ рол ойниғанлиқи тилға елинған, уларниң ишләпчиқириш вә пән-техника саһәсидики төһпилири муәййәнләштүрүлгән. Әмма, канадада паалийәт елип бериватқан шәрқи түркистан сүргүндә һөкүмити президенти әхмәтҗан осман әпәндиниң қаришичә, хунән қизлири уйғур районида пәқәт нопус ишләпчиқириш, йәни хитай нопусини ашуруш ролини ойниған, бу көчмәнләр, йәрлик аһалиләрниң иш орунлирини тартивелиш вә игиливелиш қатарлиқ түрлүк саһәләр арқилиқ районда мустәмликичиликниң мустәһкәмлинишидә рол ойниған.

Әхмәтҗан осман әпәндиниң қаришичә, райондики хитай көчмәнлири пүтүнләй қанунсиз болуп, уларниң аталмиш төһписини муәййәнләштүрүш, хитай көчмәнлирини уйғур райониға йәниму қанунсиз һалда көчүшкә риғбәтләндүрүштин башқа нәрсә әмәс, җаң чүшйәнниң мәзкур чақириқи райондики милләтләр мунасивитигә нисбәтән хәтәрлик бир чақириқ.

Юқирида җаң чүншйәнниң “8 миң хунән қизи” тәшвиқатиниң уйғур паалийәтчилириниң тәнқидигә учриғанлиқи һәққидә аңлитиш бәрдуқ.

Бу мақалини илтәбир тәһрирлиди.