Xitay bir yildin buyan afghanistanda öz tesirini kéngeytishke urunup kelgen

Ötken yil 8-ayning 15-küni taliban küchliri kabulgha kirip hökümetni igiligen, amérika prézidénti Jow Baydén amérika eskerliri we diplomatlirini afghanistandin jiddiy chékindürüshke bashlighanidi. Aridin bir yil ötken bügünki künde xitayning bu dölette  aktip heriket qiliwatqanliqi melum.

Bu heqte SupChina   tor bétide élan qilin'ghan bir maqalide xéli etrapliq tehliller bérilgen bolup, uningda körsitilishiche, xitay bir yildin buyan afghanistan'gha köplep yardem bérish we meblegh sélish arqiliq bu dölette özining qandaqtur “Shereplik” ornini tikleshke, amérika we gherb ellirining afghanistandiki tesirini yoqitishqa, afghanistanda soda qilishqa, afghanistan tupriqidiki qimmetlik tebi'iy bayliqlarni échishqa urunup kelmekte iken.  

Taliban hökümiti gerche atalmish “Uyghur térrorchilar” ning afghanistan zéminidin paydilinip xitaygha qarshi turush herikitige yol qoymaydighanliqini bildürüp kéliwatqan bolsimu, xitay hökümitining telipi buningdin köp bolup, bu döletning muqim bolushini közligendin bashqa, uningdin özige istratégiyelik menpe'et élishni ümid qilidiken. Emma Uyghur rayonida “Radikalliqni tüp yiltizidin qurutush” bahaniside normal xelqni türme-lagérlargha solap qiynawatqan xitay hökümiti bir yaqtin  taliban hökümiti yürgüzüwatqan radikal islam tüzümidin ensireydiken.

Maqalide éytilishiche, xitay hökümiti afghanistan yaki ottura asiya döletliridiki xelqning Uyghurlargha étnik we diniy tuyghuda hésdashliq qilishining aldini éliwatqan bolup, qazaqistan, qirghizistan qatarliq döletlerde “Uyghurlarning bextlik yashawatqanliqi” heqqide dawamliq teshwiqat élip barmaqta iken.  Xitay künlerning biride afghanistan we ottura asiya döletliride “Radikal islam” ning küchiyip kétishidin, xitaygha qarshi keypiyatning ewj élishidin, “Bir belwagh bir yol” pilanining sugha chilishishidin ensireydiken.