Amérika hökümiti ilham toxti qolgha élin'ghanliqining 10 yilliqi munasiwiti bilen bayanat élan qildi

15-Yanwar küni amérika tashqi ishlar ministirliqi bayanat élan qilip, xitay hökümiti muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilghan Uyghur ziyaliysi ilham toxtini tézdin we shertsiz qoyup bérishke chaqirdi.

Bayanatta xitay hökümitining Uyghurlar üchün eng eqelliy kishilik heqlerni telep qilghan bir ziyaliyni muddetsiz qamaqqa höküm qilishi keskin tenqidlinip “Bu qamaq jazasi shuni körsitiduki, xitay xelq jumhuriyiti sh u a r da ijra qiliniwatqan tengsiz we kemsitish xaraktéridiki siyasetlerni, jümlidin qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayetlerni tenqid qilishqa jür'et qilghan jasaretlik sadalarni öchürüshke pütün küchi bilen urunmaqta” déyilidu. Shuning bilen birge xitay hökümiti Uyghur diyarida hélihem ijra qiliwatqan türlük zulumlarni eyiblep, ilham toxtining tézdin qoyup bérilishi lazimliqini, buninggha héchqandaq shert qoyushqa bolmaydighanliqini eskertidu.

15-Yanwar küni chéx jumhuriyitining paytexti piraga shehiride “Waslaw xawél kutupxanisi” ning orunlashturushi bilen “Ilham toxtigha erkinlik: ilham toxtigha béghishlan'ghan kéche” témisida mexsus pa'aliyet ötküzülgen.  Ilham toxti tutqun qilin'ghanliqining 10 yilliqigha béghishlan'ghan mezkur xatirilesh pa'aliyitide “Ilham toxti guruppisi” ning mes'ulliridin enwer jan we bashqa shexsler, jümlidin jewher ilham, öndréy kilimés qatarliqlar ayrim-ayrim söz qilip xitay hökümitining Uyghurlarni basturush qilmishini oxshimighan nuqtilardin eyibligen. Shu künning özide dunya Uyghur qurultiyi qatarliq herqaysi teshkilatlar we shexslerning ilham toxti heqqidiki türlük bayanatliri we qisqa uchurlirimu herqaysi ijtima'iy taratqulardin keng orun aldi.

Béyjingdiki “Merkiziy milletler uniwérsitéti” ning piroféssori ilham toxti 2014-yili 15-yanwarda qolgha élin'ghan hemde “Bölgünchilik” jinayiti bilen muddetsiz qamaqqa höküm qilin'ghan idi.